اردو

اردو ، نستعلیق طرز اچ لکھا ہویا

اردو
مقامی	پاکستان، بھارت
علاقہ	دارالحکومت اسلام آباد ، کراچی ڈویژن، صوبہ سندھ (پاکستان)، راڄڳڑھ دہلی، ریاست اتر پردیش، جھاڑ کھنڈ، مغربی بنگال، تلنگانہ (بھارت)، مقبوضہ جموں و کشمیر
لسانی خاندان	ہند یورپی زباناں ہند ایرانی زباناں ہند آریائی زباناں کھڑی ٻولی اردو
نظام کتابت	فارسی عربی رسم الخط
رسمی حیثیت
منظم از	پاکستان دی قومی زبان، بھارت دی جزوی سرکاری زبان، مقبوضہ کشمیر دی سرکاری زبان
زبان دے کوڈ
آیزو 639-3	–
گلوٹولاگ	urdu1245

اردو دے او علاقے جتھاں اے سرکاری زبان اے

اردو، 2017ء دی مردم شماری دے مطابق

اردو پاکستان دی قومی زبان ہے۔ اے انگریزی دے نال پاکستان دی دفتری تے سرکاری زبان وی ہے۔ ایندے علاوہ بھارت دے کئی سرکاری زباناں وچوں ہک اردو وی ہے۔ اے زبان آزاد کشمیر ریاست دی وی قومی زبان اے۔ سرائیکی وسیب دی سابقہ ریاست بہاولپور دی سرکاری تے دفتری زبان اردو ہئی۔ بھارت دی ریاست یوپی وچ ست زباناں ٻولیاں ویندیاں ہن، کھڑی ٻولی، برج بھاشا، قنوجی، اودھی، بھوج پوری ، بندیلی تے باگھیلی۔ کھڑی ٻولی سہارن پور، مظفرنگر، بجنور، میرٹھ، بھاگ پٹ، رام پور ، جوتیباپھول نگر تے غازی آباد دے ضلعیاں وچ ہے، ہیں کھڑی ٻولی دا ٻیا ناں اردو یا ہندی ہے، باقی زباناں برج، قنوجی ،اودھی،بھوجپوری، بندیلی تے باگھیلی اردو تے ہندی کنوں ٻہوں مختلف تے وکھریاں زباناں ہن۔ دلی وچ ہریانوی تے کھڑی ٻولی ہے، لکھنؤ وچ اودھی زبان ہے۔ ہریانہ وچ ہریانوی تے راجھستان وچ راجھستانی زبان ہے۔ علی گڑھ تے آگرہ وچ برج بھاشا ہے.دلی وچ کھڑی تے ہریانوی زبان ہے۔ دلی کنوں علی گڑھ دا پندھ 138 کلومیٹر ہے۔

علی گڑھ دی زبان برج بھاشا ہے۔ علی گڑھ کنوں قنوج 214 کلومیٹر تے زبان قنوجی ہے۔ قنوج کنوں لکھنؤ 125 کلومیٹر دور ہے تے لکھنؤ دی زبان اودھی ہے۔ دلی کنوں لکھنؤ دا کل پندھ 500 کلومیٹر ہے۔ہریانوی دے پنج لہجے ہن: باگڑی،بانگڑو،دیسوالی، میواتی تے ہریانوی۔ باگڑی دی آبادی اٹھ لکھ ، مارواڑی چھیونجھہ لکھ ، میواتی دی آبادی چھی لکھ تے ہریانوی دی آبادی اسی لکھ، ہے۔۔۔ برج بھاشا دے ست لہجے ہن،اودھی دے اٹھ لہجے ہن۔کھڑی بولی دے پنج لہجے ہن: وجیگا، سپیرا، دیہاتی، ہندوستانی تے کھڑی بولی۔ ہیں چھیکڑی لہجے کھڑی بولی دا ݙوجھا ناں ہندی ہے۔ تے اردو ہیں ہندی دا ݙوجھا روپ ہے۔پاکستان وچ ایں زبان کوں قومی زبان دا درجہ حاصل ہے۔

اردو زبان دی ابتداء

بقول حافظ محمود شیرانی دے مطابق اردو زبان دی ابتداء پنجاب وچ تھئی۔ اینکوں ہک دور وچ لشکری زبان وی آکھا ڳئے۔

لشکری زبان، خط نسخ وچ لکھا ہویا

اردو ادب

اردو ادب شاعری وچ نظم، غزل، قطعہ، حمد، نعت تے مرثیہ تے مشتمل ہے تے نثر وچ افسانہ، ناول، قصہ، داستان، مضمون، تاریخ، دینیات تے سیرت النبی صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم مشتمل اے۔

مشہور شاعر

مرزا غالب، مومن خان مومن، علامہ محمد اقبال، میر درد، میر تقی میر، میر سودا، روشن لعل اختر، جگن ناتھ آزاد، نوشی گیلانی، محسن نقوی، میر انیس، اکبر اللہ آبادی، خواجہ غلام فرید، وصی شاہ، ناصر کاظمی، رشید قیصرانی ، عبیدااللہ علیم، جون ایلیاء، اسماعیل میرٹھی، صوفی غلام مصطفیٰ تبسم، انور مسعود، جعفر زٹلی، اسد ملتانی، فاروق روکھڑی، امام بخش ناسخ، ساحر لدھیانوی، امیر خسرو، حفیظ جالندھری

مشہور ادیب، ناول و افسانہ نگار، ڈرامہ نویس، مضمون نویس، تاریخ دان

ڈپٹی نذیر احمد، رتن ناتھ سرشار، حسن علی شاہ، مرزا ہادی رسوا، قرۃالعین حیدر، عبداللہ حسین، فاطمہ ٹریا بجیا، احمد ندیم قاسمی، منصور آفاق، عزیز احمد، مظہر کلیم، نسیم حجازی، اسلم راہی، مستنصر حسین تارڑ، یونس بٹ، منشی پریم چند، راجندر سنگھ بیدی، کرشن چندر، بھیشم ساہنی، الیاس احمد گدی، سرسید احمد خان، سعادت حسن منٹو، مجید نظامی، ضیاء شاہد، ظہور احمد دھریجہ، ڈاکٹر مبارک علی، علامہ شبلی نعمانی، علامہ سلیمان ندوی، معین الدین احمد، خواجہ غلام رسول، یاسر جواد، خواجہ شمس الدین عظیمی، دیوان سنگھ مفتون، اجمل نیازی، کوثر نیازی، گوپی چند نارنگ، انور مقصود، خلیل الرحمٰن قمر، حسن نثار، وسعت اللہ خان، طارق اسماعیل ساگر، ابن صفی، امجد اسلام امجد، حمید کاشمیری، ابوالکلام آزاد، مجاہد جتوئی، امیر عباس ہاشمی، مشتاق احمد یوسفی، احمد جاوید، جاوید احمد غامدی، سلیم شہزاد، امتیاز علی تاج، عصمت چغتائی، افتخار نسیم، ممتاز مفتی، قدرت اللہ شہاب، غلام عباس، بلونت سنگھ، انتظار حسین، ابن انشاء، ڈاکٹر جان گلکرسٹ، میر امن دہلوی، سید حیدر بخش حیدری، میر شیر علی افسوس، میر بہادر علی حسینی، مظہر علی ولا ، مرزا کاظم علی جوان، خلیل خان اشک، نہال چند لہوری، بینی نارائن جہاں، مرزا جان تپش، میر عبداللہ مسکین، مرزا محمد فطرت، میر معین الدین فیض

مشہور ناول

اداس نسلیں، گریز، جانگلوس، دشت سوس، مراۃ العروس، فسانہ مبتلا، توبۃ النصوح، بنات النعش، رویائے صادقہ، امراؤ جان ادا، مستانی، اللہ رکھی، ابلیکا، میدان عمل، غبن، تمس، شکست

مشہور اخبارات، رسائل، میگزین

روزنامہ جنگ، نوائے وقت، خبریں، ایکسپریس، پاکستان، دن، نیا اخبار، مشرق، ہفت روزہ اخبار جہاں، فیملی میگزین، ماہنامہ لولاک، روحانی ڈائجسٹ، قلندر شعور، اردو ڈائجسٹ، جاسوسی ڈائجسٹ، سسپنس، ڈر، خوفناک ڈائجسٹ وغیرہ

اردو زبان دا پہلا شاعر

اعجاز الحق قدوسی دے مطابق عبدالحکیم عطاء ٹھٹھوی ( 1140ہجری ) اردو زبان دا پہلا شاعر ہے ۔

بقول حافظ محمود شیرانی مراد شاہ لاہوری ( وفات 1702 ء ) نے نظم میں سب سے پہلے اردو کا لوظ بمعنی زبان استمال کیتا۔ ایندے اشعار ڈیکھو

یہ قصہ جو ہے چار درویش کا

اگر نظم ہو تو بہت ہے بجا

لیکن ہو اردو زباں میں بیاں

کہ بھاتی ہے ہر ایک کو یہ زباں

بقول پنڈت برج موہن مغل بادشاہ شاہجہان کے عہد میں پنڈت چندر بھات برہمن لاہوری نے سب توں پہلے اردو کی غزل لکھی

ڈو شعر اے ہن

پیا کے ناؤ کی سمرن کیا چاہوں کروں کیسے

نہ تسمی مے نہ سمرن ہے نہ کنٹھی ہے نہ مالا ہے

خدا نے کس شہر اندر ہمن کو لائے ڈالا ہے

نہ دلبر ہے نہ ساقی ہے نہ شیشہ ہے نہ پیالا ہے

اردو دے حروف تہجی

خط نستعلیق وچ اردو دے حروف تہجی

موجودہ اردو زبان نستعلیق طرز وچ لکھی ویندی ہے۔ ایندے حروف تہجی دی تعداد 37 ہے۔ لیکن ۱۷ویں، ۱۸ویں تے ۱۹ویں صدی وچ اردو زبان دیوناگری رسم الخط وچ وی لکھی ویندی ہئی.

ٻیا ݙیکھو

• فورٹ ولیم کالج کلکتہ
• اردو ادب

حوالے