سرسید احمد خان
سید احمد بن متقی خان (7 اکتوبر 1817ء - 27 مارچ 1898ء) جنہاں کوں عام طور تے سر سید آکھا ویندا ہے، ہک انیہویں صدی دے ہندوستانی مسلم نظریۂ عملیت دے حامل ، تے فلسفی ہن۔ سر سید احمد خان ہک متمول گھرانے وچ پیدا تھئے جس دے مغل دربار دے نال مضبوط تعلقات ہن۔ سر سید نے قرآن تے سائنس دء تعلیم دربار وچ ہی حاصل کیتی جس دے بعد انہاں کوں ولالت دی اعزازی ڈگری یونیورسٹی آف ایڈنبرا توں عطا کیتی گئی۔
1838ء وچ انہاں نے ایسٹ انڈیا کمپنی وچ ملازمت اختیار کیتی اور 1867ء وچ چھوٹے مقدمات کیتے جج مقرر کیتے گئے۔ 1876ء وچ او ملازمت توں ریٹائر تھئے۔1857ء دی جنگ آزادی دے دوران او سلطنت برطانیہ دے وفادار رہے، تے یورپیاں دے جاناں بچاوݨ وچ انہاں دے کردار دی ستائش کیتی گئی۔ بغاوت ختم تھیوݨ دے بعد انہاں نے اسباب بغاوب ہند تے ہک رسالہ لکھا جس وچ رعایائے ہندوستان کوں تے خاص کر مسلماناں کوں بغاوت دے الزام توں بری کیتا۔ مسلماناں دت دقیانوسی اور راسخ الاعتقاد طرز کوں مستقبل کیتے خطرہ سمجھدے ہوئے، سرسید نے مغربی طرز دء سائنسی تعلیم کوں فروغ ݙیوݨ کیتے جدید اسکولاں تے جرائد دا اجرا کیتا۔
1859ء وچ سر سید نے مرادآباد وچ گلشن اسکول، 1863ء وچ غازی پور وچ وکٹوریہ اسکول تے 1864ء وچ سائنسی سوسائٹی برائے مسلمانان قائم کیتی۔ 1875ء وچ محمدن اینگلو اورینٹل کالج جیہڑا جنوبی ایشیا وچ پہلی مسلم یونیورسٹی بݨا۔ اپݨے کیریئر دے دوران سر سید نے بار بار مسلماناں کوں سلطنت برطانیہ نال وفاداری تے زور ݙتا اور تمام ہندوستانی مسلماناں کوں اردو کوں بطور زبانِ رابطۂ عامہ اپناوݨ دی کوشش کیتی۔ او انڈین نیشنل کانگریس دی طرفوں گہری تنقید دا نشانہ بݨے۔
سر سید کوں پاکستان تے بھارتی مسلماناں وچ ہک موثر شخصیت دے طور تے ݙٹھا ویندا ہے اور اکثر ݙو قومی نظریہ دا بانی تصور کیتا ویندا ہے جو آگے چل کے تحریک پاکستان دی نظریاتی بنیاد بݨا۔ انہاں نے دیگر مسلم رہنماؤاں بشمول محمد اقبال اور محمد علی جناح کوں وی متاثر کیتا۔ سر سید دء اسلام کوں سائنس اور جدیدیت دے نال ہم آہنگ کرݨ کیتے عقلیت پسند (معتزلہ) روایت دی وکالت نے عالمی طور تے اسلامی اصلاح پسندی کوں متاثر کیتا۔ . پاکستان وچ کئی سرکاری عمارتاں تے جامعات و تدریسی اداریاں دے ناں سر سید دے ناں تے ہن۔