ٻجھارتاں
تعارف
سرائیکی ٻہوں وݙاسماج ہے، ایندی سیر کروں تاں ہک ہک قدم تے حکمت دے نمونے تے جھلکیاں ملسن ۔سرائیکی اکھاݨ آنگے سرائیکی ٻجھارت وی سرائیکی لوک ادب دی شہکار شئے ہے۔
ٻِنّھاں ٻولیاں وِچ
ٻجھارت کوں اردو اچ " پہیلی", فارسی ءچ " چیستان"،سندھی ءچ سرائیکی وانگوں بجھارت کوں ڳجھارت آکھیا ویندے جݙاں جو عربی ءچ" لغز", بنگالی ءچ " ڈاندا", پشتو ءچ " آڑ"، اردو تے ہندی ءچ " پہیلی"، انگریزی ءچ " رڈل", فرانسیسی ءچ " دیونیسٹی", ہسپانوی ءچ" اسیرتیجو", لاطینی تے جرمن ءچ " ریٹل", تے چینی ءچ " می یو چون ", آکھیا ویندے۔
ٻُجھارتاں دا معیار
ٻجھارتاں ہر زبان ءچ ہو سن پر اصل فیصلہ تاں انہائیں دے معیار تے انہائیں دی معنویت تے تھیسے ۔ایہ ہے جو وسیب دے مختلف علا قیں ءچ ٻجھارت دے لوظیں دا تھولا تھولا فرق آویندے پر اے ہر زبان ءچ ہوندے۔جڈاں نکےہوندے ہاسے ،ݙین٘ہ کوں کھیݙاں کھیݙ دے ہاسے ،رات کوں سمھݨ توں پہلے نانیاں ݙاݙیاں ٻجھارتاں پیندیاں ہن ۔ݙاݙی آکھے ہا" اے ٻجھارت ٻجھ ہتھ نہ آوی کجھ". چیتے رلاؤں ہا کتھائیں چیتا چل ویندا ہا تے کتھائیں چکر اویندا ہا ۔
ٻُجھارتاں دا فَیدہ
سرایئکی بجھارتاں جیرھاں جو لوک دانش دا بہوں وڈا نچوڑ ہوندیاں ہن اصل تخلیقی کم ہا ،جیرھا ٻالیں تے طالبیں دے تخلیقی صلاحتیں کوں پیدا کرݨ دا سبب بݨدا ہا ۔اڄ پڑھائی آلے پاسے ون٘ڄوں تاں ایہ پتہ جو ذہنی آزمائش پچھ گھنو تاں آپ کوں امداویندا کجھ کائنی ہر ڳالھ کمپیوٹر توں پچھݨی پمدی اے۔ اڄ ہک واری ولا ٻجھارتاں ٻجھݨ دی لوڑ ہے ۔
سرائیکی وچ ہزاراں ٻجھارتاں ہن. ٻجھارتاں نال وچݨ دی صلاحیت ودھدی ہے۔ الفاظ دا ذخیرہ ودھدے۔
چوݨویاں ٻُجھارتاں
شمار | ٻجھارت | جواب |
---|---|---|
1 | اڳا وڳا
ماء دے پچھوں لڳا |
ٻوݙی |
2 | اچے ٹٻے تے ݙاند کٹھا
ہڈ کوڑے تے ماس مٹھا |
ہندواݨہ، متیرا |
3 | اندھے کھوہ وچ ککڑ کٹھا
کھل کراڑی زیرہ مٹھا | |
4 | راہ تے رَن وِیائی
آن٘دے وین٘دے جُھمّر لائی |
ٻیر |
5 | پہاڑ دے پاسے ککڑ کُٹھا چم کُراڑا زیرا مِٹھا. | ہندواݨاں |
6 | دَرکھاݨ لاوےچَپراں، لوہارلاوےمِیخاں
تُوں ٻُجھ تاں میں ݙیکھاں |
ٻیڑی |
7 | تُوں ٹَنگا کھڑیں میں پُوریا پئیاں
کَئی جِین٘دےجہان دی خبر سُݨا |
وَصّل |
8 | ہِک او مُلک ہِے جِتّھاں ڄَمدے پَئین اُتھ مَردے نَئیں
ہِک او مُلک ہِے جِتّھاں مَردے پئین اُتھ ڄَمدے نئیں |
آخرت / دُنیاں |
9 | ہِک او مُلک ہِے جِتّھاں ڄَمدے پَئین اُتھ مَردے نَئیں
ہِک او مُلک ہِے جِتّھاں مَردے پئین اُتھ ڄَمدے نئیں | |
10 | چَنگے چَنگے چُݨ گِھدوسے، گندے چا رکھیوسے کول
ناں ٻُجھارت وِچ کھڑی، ہَتھ آوی تاں ڳول |
آوی |
11 | کالی ہے کُمیت، ٻاہراں کُچِّھڑ ٻاہراں پیٹ
ٻاہراں ڳے زمین دے ہیٹھ ٻاہراں ہالی ہَل وہاوِن ٻاہراں پِیؤ کوں روٹی ݙیوِن ٻاہراں کابل تے کشمیر | |
12 | اَمب اَمبے، درخت کمبے
چور تکّے، چا ناں سَکّے |
آئینہ |
13 | پایا تے گَھسَایا
وِچّوں چِٹّا نِکّل آیا |
اَٹّا / اٹا |
14 | اَݙ تے پَݙَݙ ڄنگھاں ٻَہ اَݙ
پِیلا لُکا تے بَگّا کڈھ | |
15 | ٻیر کردے پَئین چُنڈا کُئی نِھیں
سیج وِچّھی پئی ہے سَمدا کُئی نِھیں |
اَسمان/ تارے |
16 | نِیلی تِھڳڑی، چاول ٻدّھے
ݙِین٘ہیں نال لَدّھے راتِیں لَدّھے | |
17 | ݙُو کبوتر جَمّاں جوڑی پر اُنّھاں دے کالے
ٹور اُنّھاں دی اِٹکوں مِٹکوں رب جِنہاں کوں پالے |
اکّھیں |
18 | ݙُو کبوتر جَمّاں جوڑی کَھمب جِنہاں دے کالے
ٹور اِنہاں دی ٹَھمّک ٹَھمّک رب اِنہاں کوں پالے | |
19 | ݙُو کبوتر جَمّو جوڑی کھمب جِنہاں دے کالے
ٹور اِنہاں دی اَلکاں پَلکاں، رب اِنہاں کوں پالے | |
20 | ݙُو کبوتر جوڑ و جوڑی، کھمب اُنّھاں دے کالے
چال اُنّھاں دی اِٹکی مِٹکی، رب اُنہاں کوں پالے | |
21 | ݙُو کبوتر چھکّاں جھوڑی، کھمب اُنہاں دے کالے
کھان٘دے پِین٘دے کُجھ نئیں، رب اُنہاں کوں پالے | |
22 | ݙُو کبوتر کھمباں جوڑی، رب اُنہاں کوں پالے
ٹور اُنّھاں دی اِٹکو ٻِٹکو، رب اُنہاں کوں پالے | |
23 | ہِک ݙِٹُّھم ݙُو کھڑیاں، ہِک ٻئے تے مُحکم بَݨیاں
آپ ناں وین٘دیاں، لوکیں پار پُچین٘دیاں | |
24 | یاد آون ݙُو ڄَݨیاں، ہِک ٻئے تے مُحکم بݨیاں
آپ ناں وین٘دیاں تے پار ہِن پُچین٘دیاں | |
25 | اَڑیک جَھڑیک تے لڑکدا کھڑا ݙیکھ
پسند ناں آوی تاں ہَتھ لا ݙیکھ |
اَمب / امب / اَن٘ب |
26 | پِیؤ پُتر دا ہِکّو ناں
پُتر پِھرے گَراں گَراں دِھی ڄاوے وِچّوں نِکلے پِیؤ دا ناں | |
27 | رَتّی دَبلی نوکیں دار
جَیں وِچ موتی نؤں ہزار |
انار |
28 | نِکّی جیہیں گھڑی
موتیاں دی جَڑی | |
29 | ہِک دَبلی داݨے دار
ماوے جَیں وِچ لکھ ہزار | |
30 | ہیٹھوں ٻیر، اُتّوں ٻیر
وِچ بابے دا ٹَٻّر | |
31 | اِیہو جیݙی دَبلی ݙُو نکّے دار
جین٘دے وِچ ماوے ڈِݙھ ہزار | |
32 | ٻُجھدیں تاں ٻُجھ
ہَتھ ناں آوی کُجھ |
اَندھارا / اَنھارا |
33 | پنج جَݨے بَھنّݨ آلے، ٻَتْری کھاوݨ آلے
مئی سُراخاں ݙیوݨ آلی، شاہ دَمال چِھکّݨ آلا |
ان٘ڳلیں، ݙَن٘د، زبان / ڄِبھ، ڈِھڈھ، سِن٘گھ / سِنڳ |
34 | ݙاہ ڄݨے پکاوݨ آلے، ٻَتری ڄَݨے کھاوݨ آلے
نازو بی بی نَچّݨ آلی، شیر جُؤان چِھکّݨ آلے | |
35 | ݙہ ڄَݨے پکاوݨ آلے
ٻَتری ڄَݨے کھاوݨ آلے | |
36 | بھون٘دی بھون٘دی دی گھگری لَیہ پئی | اورا |
37 | بَھڄدا وین٘دے
پَٹکا ٻَدھین٘دا وین٘دے | |
38 | بَھڄدا وَن٘ڄ
پَٹکا وَلین٘دا وَن٘ڄ | |
39 | ڳِٹھ جیݙی کُڑی
گَھگری پا کے ٹُری | |
40 | ݙیݙا ٹَپّے، ݙیݙا نَچّے، ݙیݙے دے ڳَل اَختائی
جَیں ناں ٻُجّھا، اُون٘دا پِیؤ قصائی |
اُورا تے سَلائی |
41 | ڈیہڈا ٹپّے، ڈیہدا نچّے، ڈیہڈے دے ڳل اَختائی
جَیں ناں ٻُجّھا، اُون٘دے پِیؤ ما قصائی | |
42 | اَٹھ اَٹھیلے، ٻاہراں ٻیلے
چار چَہِیکاں، ݙُو روہیلے |
بُبّے کُتّی، سَواݨی، مَن٘جھ تے تِریمت دے |
43 | کالا دَبائیں رَتّا کَڈھائیں
تُھک لا کے دَب ݙیوائیں |
لوہار دی بَٹّھی |
44 | اندھی کوٹھی دُھوں اندھار
مارے ٹَپ تے نِکلے پار |
بندوق / بندوخ / بن٘دوخ |
45 | چِٹّی تِھڳڑی دانگو دانگ
وَن٘ڄ پئی ہِے فتح خان فتح خان تُوں گھوڑے تَرپّے پرنیں کُؤاریں دے گُھنڈ لتّھے | |
46 | چِھک تے مار
وَڳّے پار | |
47 | کالی کُکِّڑ دُم دار
مارے ٹَپ وَن٘ڄے پار | |
48 | کالی کُکِّڑ دُم دار
نَیں تَر کے وَن٘ڄے پار | |
49 | کالی کُکِّڑ دُم دار
ساری تَر کے وَن٘ڄے پار | |
50 | کالی کُکِّڑ دھوئیں دار
مارے ٹُٻّی جاوے پار | |
51 | کالی کُکِّڑ دھوئیں دار
مارے ترپ تے وَن٘ڄے پار | |
52 | ناری اُستاد سن٘واری، نَر گھوڑے تے چَڑھدی ہِے
لشکر جین٘دا دُھوّاں دھار، وَن٘ڄ دریاویں لَڑدی ہِے | |
53 | ناری مارے نر کُوں
نر کُوک سُݨاوے جَھرکوں | |
54 | اُتّوں ڈَٹّھے لعل (ٻچّہ)
ݙُو ݙیکِھن، ݙُو ٻُجِّھن (اَکّھیں، ہَتھ) ݙُو چارِن، ہِک کھاوے (پیر، مُون٘ہ) |
بندہ / مُݨس |
55 | ہِک نال اَلین٘دے، پنج چُت دُھوین٘دِن
ݙَہ نال کھان٘دے، وِیہ نال سَمدے | |
56 | اِیہو جیٖی ذرّی ہِے
ٹَک ٹَک پاتریاں بھری ہِے |
بھاہ / بھا |
57 | اناج خان دا بِھرا بھتاج خان
پاتر ڳڑھ اِچ لتّھا پئے باشاہ کوں آکھے !!! "ڳالھیں سُݨ وَن٘ڄ کنّل پور دا راجا" |
ݙالے دا بھت / بَھت |
58 | اِیہو جیݙی دَبلی زاؤں زاؤں کردی
قسم خُدا دی، چُپ ناں کردی |
بھن٘ور / گُھمّݨ گھیر[١] |
59 | ہِک میں ݙِٹّھا اِہجاں ڄَٹ
ٻَتری دِھیّاں تے پُتر اَٹھ |
ٻَتری گھڑیاں / اٹھ پہر |
60 | چاتُم پیار کنوں، سَٹّیئُم لاچار کنوں | ٻُڑمبا / کَوڑ تُمّاں[٢][٣] |
61 | اَڳّا وَڳّا
ماء دے پِچّھوں لڳّا |
ٻوݙی |
62 | دَر دَر تے بھولُوں نَچّے | ٻُہاری |
63 | کھان٘دی ہِے ناں پِین٘دی ہِے
اَڄائی وِہڑا بھون٘دی ہِے | |
64 | اناج خان دا بِھرا بھتاج خان
پاتر ڳڑھ اِچ لتّھا پئے باشاہ کوں آکھے !!! "ڳالھیں سُݨ وَن٘ڄ کنّل پور دا راجا" |
ݙالے دا بھت / بَھت |
65 | اَتّھر کمبھے، پتّھر کمبھے
پاݨی وِچ کٹورا کمبھے راجے دی دِھی پاݨی منگے |
ٻیڑی |
66 | اَتّھر کمبھے، پَتّھر کمبھے
تھالی اِچ کٹورا کمبھے باشاہزادی پاݨی منگے | |
67 | اَنت اَن٘بے، درخت کن٘بے
چور تکّے، چاء ناں سکّے | |
68 | درکھاݨ لاوے چَپراں، لوہار لاوے میخاں
تُوں ٻُجھ تاں میں ݙیکھاں | |
69 | امّاں لم سلمّاں
اماں چائے ٻال ٻچّے، ابّے چائی امّاں |
ٻیڑی، دریا، ٻیڑی۔ دریا |
70 | ٻُجھݨِیں ٻُجھ
سُجّھݨ ناں ݙیسیا کُجھ |
پاخانہ / پَخانہ / پخانہ[٤] |
71 | دَبلا دَبَک
جین٘دی لُوں ناں ڄَت | |
72 | اُٹّھی تے ݙیوائیں | پاݨی[٥] |
73 | ݙُو اَڑے ݙُو کھڑے
ہِک ہِک دی چُت اِچ ݙُو ݙُو وَڑے |
پاوے |
74 | اُوتے اُوتے اُوتے پٹھاݨاں کپڑے دھوتے
لُڑھدیاں آئیاں سان٘گاں ٻُلین٘دے آئے طوطے |
ٹِکّیاں پَٻّݨ دیاں[٦] |
75 | کالا کاں وانگوں بگّا بگ وانگوں ساوا طوطے وانگوں
جِہڑا ناں ٻُجھسی اُون٘دا مُون٘ہ کھوتے وانگوں | |
76 | نِکّی جیہیں رَن
خسخال جیݙے کَن محل ماڑیاں ٹَپدی ہِے |
پَپِیلی / کَوِیلی |
77 | ٻُجھ میݙا ٻُجَھکّا
تیݙا آپ جیݙا سَکّا |
پِچھان٘واں / پِچھاواں / پِچَھاواں |
78 | طاق تے پَڑطاق طاق بَلدا نِھیں
کُنجیں دا کھڑکار، طاق وَلدا نِھیں | |
79 | نَچدا کھڑّے وڑنگدا کھڑّے
تَرے چاٹاں منگدا کھڑّے |
پَرُوݨ / پروݨ / پَروݨ |
80 | اُچّے ٹِٻّے رَن کھلوتی، چَھمکاں چَھمکاں وال
نِکّے نِکّے ٻال ڄَݨاوے، ساویاں ٹوپیاں نال |
پِنڈ / پِن٘ڈ[٧] |
81 | چار چَپّے کاٹھی، لوٹے تِھیوِن اَٹھ
ٻارھاں تِھیون چَکلیاں، تِیرھوِیں تِھیوے لَٹھ ترے سَو تِھیوِن چَرکھے، باقی بَچّے سَٹھ |
پہر۔مہینہ۔سال۔ ݙِین٘ہ |
82 | ٻارہاں کُپّے ہِکّو مُون٘ہ
سَو سَوہرے ہِکّا نُون٘ہ |
سال۔ مہینے |
83 | چِھی ترنگڑ ٻارہاں چِٹّھیاں
ٻارہاں پھیرے کون ڳِݨے | |
84 | ہِک صندوق وِچ ٻارہاں خانے
ہر خانے وِچ ترِیہ ترِیہ داݨے |
سال، مہینے، ݙِین٘ہ |
85 | ہِک مُنڈھ ٻارہاں لڑ
ہِک ہِک لَڑ دے ترِیہ پَتر | |
86 | تِریہ دِلّے، ٻارہاں کِلّے
اَڄّݨ نَیں تار ہِے |
مہینے ݙِین٘ہ |
87 | اُچّے ٹِٻّے اُٹھ کُٹّھا
کَھل کُراڑی ماس مِٹّھا |
پِیلُھوں ڄال آلیاں / ڄال آلیاں پِیلُھوں[٨][٩] |
88 | اُچّے ٹِٻّے ہَرن کُٹّھا
ہݙ کوڑا تے ماس مِٹّھا | |
89 | رَڑے مِدان ہِک وَݨ ݙِٹّھا
ہݙیاں کَوڑیاں ماس مِٹّھا | |
90 | مُنڈھ سُکّا پان٘د ساوے، انگوری مِٹّھا
کھنڈ شکر نال کئیں زہر مِلدا ݙِٹّھا؟ | |
91 | اُچّے ٹِٻّے تے ݙان٘د کُٹّھا
ہَݙ کوڑا تے ماس مِٹّھا |
پِیلُھوں |
92 | پنجاں بِھران٘واں دا ہِکّو مُن٘ڈھ
پنجاں بِھران٘واں دی ہِکّا کُھݙ |
پیر تے جُتّی[١٠] |
93 | اَندھی منجھ، تَرپّے لوڑھا | جُتّی[١٠] |
94 | اندھی مِین٘ہ لوڑھا ٹَپّے / لتاڑے | |
95 | سِیت پور سِیت پور تیری اِچ میرا
گَھس ڳئی تیݙی سلامت ریہا میرا | |
96 | نِکّی جیہیں ڳِیٹی
وَن٘ڄ پئی مسیتی مُلّاں دَھاڑ دَھاڑ کِیتی | |
97 | تَلّی تے کبوتر نچّے | پیڑا اَٹّے دا |
98 | اُتّوں لتّھے ݙُو انگریز
ہِک مَٹّھا ٻِیا تیز |
پِشاپ / پاخانہ |
99 | کُرل کُرلاوے
دِھک دِھک ݙیواں وَل وَل آوے |
پِین٘گھا / پِین٘گھ |
100 | ٻاہروں آئیا ماماں دَھنّاں
سِر مُنوا کے پِچّھوں بَھنّاں |
پیوا |
101 | پاروں آئیا ماماں دَھنّاں
سِر مُنوا کے پِچّھوں بَھنّاں | |
102 | کاٹھ دا پِنجرا لوہے دی کمان
نِکّے نِکّے چھوکرے سِر مُنائی جان | |
103 | ایݙی جیہیں چھوکری
سِر سُؤا دی ٹوکری |
پُھل حُقّے دا / حُقّہ دا پُھل[١١] |
104 | آر سانگاں، پار سانگاں، اَدھ وِچ بھیݙ کَھلی
سو لیلا چُنگھ ڳِیا، اَڄاں وی بھیݙ کَھلی |
حُقّہ |
105 | اَٹنگ تے پَٹنگ، اُتّے ٻیٹھا ڳیرا
سَید پور کوں بھاہ لڳی، وَن٘ڄ سَڑیا دیرا | |
106 | اَک پَک تھاں، بھاہ ٻَلّی ملتان
کُنّاں چڑھیا کابل، شادی ہندوستان | |
107 | تلّے پاݨی اُتّے بھاہ
اَدھ وِچ کھڑکے ساہ | |
108 | تلّے گھڑّا اُتّے لڑا
اُتّے لال کبوتر کھڑا | |
109 | دَھڑ اِچ ڈھول وَڳّے
ماڑی اِچ اَگ لڳّے | |
110 | راہ اُتّے ڈِھین٘گری
آن٘دا وین٘دا چِمبڑی | |
111 | راہ تے پئی ترنگڑی
آن٘دے وین٘دے کُوں چَمبھڑی | |
112 | کُٻّا کُب کڑُٻّا، کُٻّے تلّے دریا
جَھڑ گجّے، بجلی کِھمّے کُٻّا بے پروا | |
113 | گاج گجّے، کِھمّݨ کِھمّے، تلّے ہِک دریا
ٻُجھدی تاں ٻُجھ، ناں تاں ݙاݙی ݙے پرناء | |
114 | لوکی سُتّا پئے، میں ٻیٹھاں
لوکی ٻیٹھا اے، میں وی ٻیٹھاں میں سِر بھوئیں تے نیتا لوکیں دھاڑ دھاڑ کِیتا | |
115 | لہور دیگچہ چَڑھیا، بھاہ لڳی ملتان
دِلّی پُھوکاں ماریاں، سَڑ ڳِیا ہندوستان | |
116 | مُنڈھی تے پڑ مُنڈھی، مُنڈھی تے ٹِنڈاݨاں
جِہڑا ناں ٻُجھسی اُون٘دا سبّھو ساتھ کاݨاں | |
117 | اُچّی ماڑی اڳ وڳّے
ڈِھڈھ وِچ ڈھول وڄّے | |
118 | ݙُو مِٹّی دے ݙُو گھاہ دے
چاہرے ہِکّے راہ دے | |
119 | جؤان موئیا ہِے کُئی رون٘دا نِھیں
چَمبا تِرڑیا ہِے کُئی چُݨدا نِھیں سیج وِچّھی ہِے کُئی سمدا نِھیں |
تارے |
120 | چِٹّی تِھڳڑی چاول ٻَدّھے
ݙِین٘ہ وَن٘ڄائے راتِیں لدّھے | |
121 | کالی کُکِّڑ چِٹّے ٻَچّے
پِیؤ دے آنیں ہِک ناں بَچّے | |
122 | نِیلی تِھڳڑی وِچ موتی ٻدّھے
ݙِین٘ہیں وَن٘ڄائے راتِیں لدّھے | |
123 | واڑ تِرڑیا پئے، چُݨدا کُئی نِھیں | |
124 | ہِک زنانی اِہجیں ݙِٹّھی نال رسّیاں دے ٹَنگی
سو گز کفن پاوے وَل وی رَہوے ننگی |
تاݨی |
125 | پاروں آئیا بابا لودھی
چِھی ڄنگھاں سَتوِیں ٻوݙی |
ترکڑی |
126 | کُھمبھی، اَٹھ سُمبھی
باشاہواں دے جھیڑے مُکاوے اَڄاں وی ہِے گُنگی | |
127 | سَو حویلی ہِک مُون٘ہ
سَو سَو داݨے ہِک نُوں |
تسبیح / تسبی |
128 | اَتلاں پَتلاں، خوب تیݙیاں سَتھلاں
ݙَن٘د تیݙے اِیری بِھیری، ہوٹھ تیݙے مِصری صورت ݙیکھ تے نماز وِسری |
تلوار |
129 | نِکّی جیہیں ٹوئی
اُتّے لالیاں دی چِر چِر ہوئی |
تَنُور / تنور |
130 | نِکّی جیہیں ٹوئی
لالیاں دی ڈھوئی | |
131 | پہلے میں کُؤاری ہَم تُوں مرین٘دا ہاویں
ہُݨ میں پَرنی ہاں، مار ݙِکھا میکوں میں جؤان مَنّاں تیکوں |
تھاں (مِٹّی دے) / مِٹّی دے تھاں |
132 | چنگے چنگے چُݨ گِھدوسے گندے چا رکھیوسے کول
اے ٻُجھارت راہ اِچ کھڑّی، ہتھ آوی تاں ڳول | |
133 | چار گھڑے، رَس بَھرے | تَھن |
134 | گِھندی ہِے ݙین٘دی ہِے
مرین٘دی ہِے کڈھین٘دی ہِے |
تھریشر |
135 | کالا کچُّھوں پیٹ دا، دھوئیں تے لیٹدا
چَئُوں ہتّھاں دی روٹی کھان٘دا، اڄاں وی سانگا پیٹ دا |
تھوٻی / پتھر دا توّا |
136 | آڳلی تے آڳلی
آڳلی اُتّے ساوا طوطا |
ٹان٘ڈا جُؤار دا |
137 | ناری اُستاد سَن٘واری
ݙُو بندیاں کوں چاوے آپ کرے سواری |
ٹانگی |
138 | طاق تے پَڑطاق، طاق تے ٻیٹھا ڳیرا
ہَتھ مار ٹھیکری، بزار مار پھیرا |
ٹَلّی (دَر تے لٹکی ہوئی) |
139 | نِکّی جیہیں ݙولی
دِلّی وَن٘ج ٻولی |
ٹیلی فون |
140 | اُچّے ٹِٻّے اُٹھ رَڑا وے
اُون٘دی کھٹّی ہر کُئی کھاوے |
ٹیوب وَیل |
141 | اُچّے ٹِٻّے تے مین٘ہ ٻولے | |
142 | ہِک جُؤان ہِے جہڑا آن٘دے اُوکوں چاٹ مار چُھڑین٘دے
جِہڑا پِچّھوں تے وَلدے اُوکوں جَھل گِھندے |
ٹھاکݨ (کھوہ دا) |
143 | ٻُجھ میݙی ٻُجھکݨی
چؤں دِلیں دی ہِکّا ڈَھکݨی |
جالک |
144 | چِھکّے تے پَڑ چِھکّا
تساں ݙَہ تے مَیں ہِکّا |
زبان / ڄِبھ |
145 | کالا کُتّا دَر تے سُتّا | جَن٘درا / تالا[١٢] |
146 | کالا کھوتا، مار کھڑے چوتا | |
147 | نِکّا جیہاں کاکا، ٻُوہے دا راکھا | |
148 | نِکّا جیہاں کھوتا، ٻُوہے چڑھ کھلوتا | |
149 | آر وی ݙان٘گاں پار وی ݙان٘گاں
اَدھ وِچ ٻِلّی دیاں مُچّھاں حرامی ٻُوہا مار ڳِیا میں کِہڑی ڳلّی پُچّھاں |
جَن٘درا تے کُنجی |
150 | ݙولی وِچ مُچّھاں
ناں مراوِݨ نِکّل ڳئی کیں کنوں پُچّھاں | |
151 | کالا کھوتا
در تے ٻدّھی کھڑے چوتا |
جَن٘درا کُنجی |
152 | لالے دے کَن وِچ بے بے وَڑ ڳئی | |
153 | ناں اڳلی تُوں ناں پِچھلی تُوں
میں صدقے وَن٘ڄاں وِچلی تُوں |
جُؤانی |
154 | اِیہو جیݙی دَبلی زُوں زُوں کرے
قسم خُدا دی چُپ ناں کرے |
جہاج / جہاز |
155 | نِکّی جیہیں مکڑی
اَسماناں نال اَپڑی | |
156 | ہِک زناور اصلی
ناں ہݙّی ناں پَسلی |
ڄَلَم |
157 | مَن٘جھیں چھیڑیاں ٹُردیاں کنڈ گھسیٹ
ماس اُنہیں دا کم ناں آوے ݙُدھ گھتین٘دِن وِیٹ |
ڄَلماں[١٣] |
158 | نِکّی جیہیں دریائی
سارے شہر اِچ چھاڑی |
چانݨی |
159 | دُھپ تے ڄَمّے، دُھپ تے مرّے، دُھپ تے اُون٘دا گھر
بندے کوں جو آن٘دا ݙیکھے، وَن٘ڄے کَنّی کر |
چِٹ ݙَیݨ / رُن٘ڄ |
160 | آر دا پار دا ݙِڈھ ہزار دا
لکّھی کوں آکھیُم، دیرے دو چلی آ اکبر باشاہ ݙیکھ نِھیں ݙریا لہور وو لہور |
چرکھا / چَرکھا[١٤] |
161 | سُکّا ڈِھین٘گر، عانے لا ہے | |
162 | گَھم کرے، گَھمکار کرے
زمین وِچ دَھمکار کرے |
چَک (کُمبھار دا) |
163 | اَݙ تے پَڑ اَݙ
رتّا کڄ تے بَگّا کڈھ |
چکّی (گُھرَٹ)[١٥] |
164 | اَݙ تے چَرَݙ، چَݙے اَݙ ٻہو
رَتّی کُوں لُکا بَگّی کڈھ ٻہو | |
165 | بھڄدی بھیݙ رِک لہاوے | |
166 | تِلکی کوں تِلکا ݙیوائِیں
ݙُو چار دِھکّے لا ݙِیوائِیں | |
167 | دُھرکدا اُٹھ ریکڑ مارے | |
168 | روہ تے لتّھے ݙُو ڄݨے
رَڑکین٘دے آئے چݨے | |
169 | روہ تے لتّھے ݙُو ڄݨے
مُرکین٘دے آئے چݨے | |
170 | طاق تے پَڑ طاق
ݙُو رنّاں، ہِکّا ڈھاک | |
171 | اُچّے ٹِٻّے اُٹھ رَڑاوے
اُون٘دی کھٹّی ہر کوئی کھاوے |
چکّی (مشینی)[١٦] |
172 | اُچّے ٹِٻّے اُٹھ رَڑاوے
اُون٘دا ہَنگیا ہر کوئی کھاوے | |
173 | ہِک پکّھی ایسا
جین٘دی چُن٘ڄ اُتّے پَیسا |
چَکّی ہوڑا (پَکّھی)[١٧] |
174 | کالی تِتری، مون٘ہ وِچ مُتری | چم چٹھا / چام چِٹّھا / چَم چِٹّھا / چام چٹھا |
175 | ہِند پِھریں سِندھ پِھریں، پِھریں چُن٘ڈالا ٻیٹ
او جیہاں پکّھی ڳول ݙِکھال جین٘دے پَر ناں لڳِّن پیٹ | |
176 | ٻُجھ میݙی ٻُجھارت
نک میݙٖ دی پارت |
چِمّر (نکیل دے نال آلی رسّی)[١٨] |
177 | آیا ٻال سِنگیں نال
آئی جُؤانی سِنگ گئے آیا ٻُڈھیپا سِنگ آئے |
چَن٘در[١٩] |
178 | نِکّی جیہیں پَٹاری
کݙان٘ہیں ادّھی کݙان٘ہیں ساری | |
179 | اُچّی ماڑی سَو سَٹھ ٻال
اڄّݨ وی او کُؤار |
چَن٘در تارے |
180 | کالی نِیلی کُکِّڑ بَگّے ٻَچّے
پِیؤ دے آنیں ہِک ناں بَچّے |
چَن٘در تارے تے سِجھ |
181 | چِٹ پَدّھر تے ݙُو مور پِھرِن
ناں کاتی کُسِّن ناں موت مرِن |
چَن٘در تے سِجھ |
182 | چِٹّی بلّی دا گُھوں ہِے | چِیݨے دا بَھت |
183 | ہِک شے کُوں نؤں سَو ٻارے
کَم کرین٘دی کݙان٘ہیں ناں ہارے |
چھاݨی |
184 | ݙیکھ اللہ دے رنگ
ٻاہروں ماس تے اندِر چَم |
چَھٹّی (کُکِّڑ دی) |
185 | اڳّوں جِھکّا، پِچّھوں اُچّا
گھر گھر پِھرے حرامی لُچّا |
چَھڄ |
186 | اَندھاری کوٹھی اِچّوں دُھوّاں نِکلے | خراٹے |
187 | اَندھاری کوٹھی ٻَڑ ٻَڑ کرے | |
188 | ساوی کٹوری مِٹّھا بَھت
چاوو سہیلیو ہَتّھو ہتھ |
خربوزہ[٢٠] |
189 | اَساں ہِک ناری ݙِٹّھی
وِچّوں اُتّوں ساری مِٹّھی |
خُومانی / خُمانی |
190 | ݙُو بِھرا اَدّھو ٻَدّھو، اِنہاں کُوں رَل کے ٻَدّھو
ٻَدّھݨ کِیتے تِھئے سے تیار، او لڳدے تام تام ہِن شرع وِچ حرام |
دُکڑ / دُکّڑ / دُکُّڑ |
191 | دریگھ دریگھاں پیٹ سَوڑا
جَیں ناں ٻُجّھا او ہوسی ڄام دا گھورا |
دَڳ / رستہ / کھاڑا / دَگ |
192 | دریگھ دِرگّھا، پیٹ سَوڑا
جَیں ناں ٻُجّھا، اُون٘دا ماء پِیؤ کوڑا | |
193 | روہ تیں پیا ہَݙ
لوکیں کوں مارے سَݙ |
دول |
194 | پاروں آئیاں ݙُو ٹُٹڑِیں
ہِک رووݨی ہِک پِٹݨی |
دول تے شرنا[٢١] |
195 | ٻاہروں آئیا ماماں دھݨوال
اُون٘دی ݙاڑھی تے ہِکّو وال |
دھان٘ج / ساریاں / دھان٘ڄ |
196 | ٻُجھ ٻُجھ ٻُجھاوݨ
سِر ݙُکّھے اکّھیں آوِن |
دُھوں |
197 | گُھنڈ کڈّھی کُؤار، سَوہرا کِتھ ہِئی
میں کولوں ناں پُچھ، کلھوٹی وِچ ہِئی | |
198 | ما ڄَمّی نھیں تے پُتر کوٹھے ٹَپدا وَدے | |
199 | گوناں موناں ویہڑکا
پنجی نَتّھاں ماریاں وَل وی بُڑکدا آوے |
ڈھول |
200 | ٹَھک ٹَھک ٹَھیں ٹَھیں
کوٹھا ہِے دروازہ نئیں |
ڈھولکی |
201 | نِکّی جیہیں ݙَٻّی، ڈَب ڈَب کرے
کھاوے ناں پِیوے پر بَک بَک کرے | |
202 | راہ تے پئی تَرنگڑی
آن٘دے وین٘دے کوں چِمبھڑی |
ڈِھینگری / ڈِھین٘گری / ڈھین٘گری |
203 | اِجری بِجری جِیرے جیݙے ݙَن٘د
کھادا باغ حیدر دا، ماریئُس سُور زادی رَن |
ݙاتری |
204 | نِکّی جیہیں ہرنی
ساری ٻار چرخی | |
205 | جالا بھریا کوݙیاں
وِچ تُوتک نچّے |
ݙَن٘د تے مُون٘ہ |
206 | ہِک مُخبّے وِچ ٻتری داݨے
ٻُجّھݨ آلے وَݙّے سیاݨے | |
207 | ہِک ہڑاٻ اَٹھ ہِن ݙَن٘د
پُچھ تُوں پکڑ میلنِس گند |
ݙَن٘دالی |
208 | ٻاہروں آئے تَرے پرݨ پَکھ
چِھی ڄنگھاں تے چِھی ہتھ تَرے سِریاں تے ہِکّا اَکھ |
ݙُو ان٘دھے ہِک کاݨاں |
209 | لونگ تے لاچی دھان٘وݨ لڳّے لاچی ماری ٹُٻّی
لونگ سِر مُون٘ہ پِٹّݨ لڳّا ہائے وے لاچی ٻُݙّی |
ݙول (کھوہ دے) |
210 | تَھڑّے اُتّے تَھڑّا
اُتّے لال کبوتر کھڑّا |
ݙِیوا / ݙیوا |
211 | تھولی جیہیں مِٹّی
ساری جُھڳّی لَتّی | |
212 | مُنڈھی تے پَڑ مُنڈھی، مُنڈھی تے ٹِنڈاݨاں
جِہڑا ٻُجھݨی ناں ݙیوے، اُون٘دا سارا ٹَٻّر کاݨاں | |
213 | ہِک میں پَکّھی ݙِٹّھا، اُݙ کندھی وَن٘ڄ ٻیٹھا
چُنڄ جین٘دی سونے رنگی، پُوچھڑ پاݨی پِیتا | |
214 | آیا ماماں دُرّی
ڈِھڈھ اِچ ماریئُس چُھری ناں پیر ناں کُھری |
ݙین٘بھو / ݙین٘بُھوں / ݙین٘بُھو / ݙین٘بُھوں |
215 | ٻُجھ میݙا ٻُجھکّا
تیکوں باندر لڑے کَکّا | |
216 | پاروں آئیا بابا لشکری
وین٘دا وین٘دا کر ڳِیا مشکری | |
217 | پاروں آئیا ماماں دَھنّاں
چاٹ مار کے پِچّھوں بھنّاں | |
218 | ݙُو آر دیاں، ݙُو پار دِیاں
دِھیّاں ہِن شاہکار دِیاں درختاں تے چڑھ سِیپ کڈھین٘دیاں سُوئی مرین٘دیاں قہر دیاں | |
219 | آپ کالی پُھل لڳّے (رات، تارے)
لعل آوے تاں سوہݨی لڳّے (چَن٘در) |
رات، تارے، چَن٘در[٢٢] |
220 | مُن٘ڈھ لئی دا مُون٘ہ لوہ دا
جِہڑا ناں ٻُجھسی پُتر ڳوہ دا |
رَمبہ / رَنبا / رمبا / رَمبا۔ |
221 | ہَتھ جَھت اِچ
پُوچھل ہَتھ اِچ | |
222 | طاق تے پَڑ طاق، طاق ہَلدا نِھیں
گوݙے گوݙے گھاہ، وَچّھا پَلدا نِھیں |
رِنڈ / رِن٘ڈ۔ |
223 | کالو آݨی چور وِرادھا اکّھو آݨی ݙِٹّھا
پنجو آݨی پکڑیا، نہُوں آݨی کُٹھا | |
224 | کالے والاں مَن٘جھ لُکائی، اَکّھیں آلیاں کڈھ ݙِکھائی
پنجے آلیاں نَپ کھڑائی، نہُوں آلیاں کوہ ݙِکھائی | |
225 | کالے جنگل شِین٘ہ وِرادھا، نور خان آ ݙِٹّھا
پنجو راݨے نَپ گِھدونے، نون٘ہیں راݨی اَن کُٹّھا | |
226 | نِکّی جیہیں رَزی ہِے، جنگل وِچ وَڑی ہِے
نور خان ݙِٹّھی ہِے، چپیڑ خاں ماری ہِے | |
227 | چِٹّا کِھیر وانگوں
پِیا چُمِین٘دے پِیر وانگوں ٻَدّھا وین٘دے چور وانگوں |
روپیہ |
228 | ہِک پِیؤ، ݙُو دِھیّاں
چار نُون٘ہاں، سولھاں پُتر | |
229 | اِݙُّوں ݙان٘گاں، اُݙُّوں ݙان٘گاں
اَدھ وِچ بگلا دَھان٘وے |
رِڑکا / ریڑکا۔ |
230 | اَمب اَمبے دَھرتی کمبھے
چور تَکّے چا ناں سکّے |
ریل ڳݙی |
231 | اُروار ٹَن٘گاں پار ٹَن٘گاں وِچ ٻِلّی دِیاں مُچّھاں
حرام زادی اُدّھل ڳئی، کِہڑی ڳَلّھی پُچّھاں |
زار بن٘د / زاربند / زار بند۔ |
232 | سَوڑی ڳلّھی، نانگ وِرادھا | |
233 | ہِک کُھݙ اِچ سُتّا سَپ
ݙُو ہَتّھاں گِھدّا نَپ | |
234 | ہِک ناری جَیں گھر آوے
بھاڳاں آلا اُوہو سَݙاوے |
زناور (کِھیر آلا)[٢٣] |
235 | کاٹھ دی ٻکری، وال دی کاتی
ݙَس ٻکّر وال، ٻَکری کیوں ٻاکی |
سَرنگی / سارنگی۔ |
236 | کاٹھ دی ٻکری، وال دی کاتی
ہَتھ رکّھݨ نال، کیوں او ٻاکی | |
237 | کالی ٻِلّی دا گُھوں ہِے | ساڳ / ساگ۔ |
238 | اِݙُّو اِݙُّو ٻاجھری، وِچ کھڑی جُؤار
آؤ اَڑی ݙیکھݨ چَلُّوں، وِیرن دی کُؤار |
سِٹّا / سِٹّا / سِٹَّہ (مکئی دا) |
239 | جَھنڈ جَھنڈُولا ہِے (او نِھیں مَتاں او سمجھیں) | |
240 | ماڑی اُتّے ماڑی، اُتّے کھڳّا
جیکوں ہزار موتی لَڳّا | |
241 | نِکّی جیہیں گھڑی، موتیاں نال جَڑی
لالہ جی دے باغ اِچ، دو شالہ اوڑھے کھڑی | |
242 | واہ وے ربّا تیݙا بھاݨاں
اُتّے بودی تلّے باݨاں | |
243 | کؤ کُہاڑا رُک دا، کَپّے رُک دی چِیڑھ
دِلّی دروازہ کُھل ڳے، پئے ڳِیا کشمیر |
سِجھ |
244 | اندھاری کوٹھی وِچ گُھگُّھو نَچّے | سُرمُچوں |
245 | اَدّھی پاݨ پِیٹھی می، کُشادی توݨ کِیتی می
ݙُو چار مہمان وَرتائے می، اَڄّاں ماٹا ٻاری اے |
سُرمے دانی |
246 | ٻُجھ میݙٰ ٻُجھاوݨی
سِر ٻَجّھی، اَکّھیں آوݨی | |
247 | دال درگّھا، لام چوڑا
جَیں ناں ٻُجّھا، اُون٘دا ماء پِیؤ کَوڑا |
سڑک |
248 | پاݨی اِچ لُڑھدی وین٘دی ہِے
تریہ نال مَردی وین٘دی ہِے سمّل اُون٘دے کول ہِے ڳَل وِچ جَن٘ڄُوں سِر تے قرآن ہِے او کِراڑی ہِے کہ مسلمان ہِے؟ |
سسی |
249 | اِیہو جیݙی فِتنی فتان کر ڳئی
چالیہ گز کپڑا زیان کر ڳئی |
سِلائی مشین |
250 | گِھندی ہِے ݙین٘دی ہِے
مرین٘دی ہِے کڈھین٘دی ہِے | |
251 | بھان٘ویں لکھ سہارے ݙیوو، وَت وی ڈَھیہ ڈَھیہ پووے
دھان٘وے اورھی کھاݙے وِچ، وَن٘ڄ نالے نال کھڑووے |
سلوار / سُتَّھݨ |
252 | ناری، اُستاد سن٘واری
ناری دیاں ݙُو ناساں آکھے اَدھ بن٘دے کُوں کھاساں | |
253 | ہِک شئے تے ݙُو ناساں
آکھے اَدّھے بندے کوں کھاساں | |
254 | ہِک وات تے ݙُو ناساں | |
255 | دنگ دنگ کوٹھا سہن٘دے
سوئی پوڑو کوٹھا ڈہن٘دے |
سَنداری |
256 | کالی کُکِّڑ دُمبے دار
مارے ٹَپ تے وَن٘ڄے پار | |
257 | توں سَم تے میں گَھتّاں | سَوِّڑ |
258 | رات دی ڳَبّھݨ، ݙِین٘ہ دی پَچَّھڑ | |
259 | رُک دی ہلے، بیج وَنّو وَن
ٻُجھدیں تاں ٻُجھ، ناں تاں خان کنیں پُچھ |
سُوئی |
260 | رنگی ہِے برنگی ہِے، رنگ برنگے کپڑے پاوے
وَت وی رنگی ننگی ہِے | |
261 | نِکّی جیہیں نار
ٹُٻّی مارے پار | |
262 | اَنگِل جیݙی شے، ٻان٘ہ جیݙی تھی ون٘ڄے | سُوئی دھاڳا[٢٤] |
263 | ݙیکھو بی بی پردہ دار
آپ اندر ڳُت ٻاہر | |
264 | لَم لَڑے، لَم لَڑے
تُھک لا وِچ وَڑے | |
265 | اِیہو جیݙی ذری ہِے خسخاس جیݙے کَن
محل ماڑیاں سَٹ ڳئی حرام زادی رَن |
سِوِّی |
266 | پِیؤ پَلّے پُتر ٻَڑکے | سُہان٘ڄݨاں (ٻاٹا) |
267 | دَراکھ دِیاں گندلاں کڈّھی کھڑِن ڳَٹارے
اِیکوں ٻُجِّھن پِیر پیغمبر یا ٻُجِّھن کُؤارے | |
268 | سوہݨے ڄݨے سیویاں ݙِتّیاں کھا بھان٘ویں تَھن
ناں ٻُجھارت، داء وِچ کھڑی مَن بھان٘ویں نہ مَن |
سُہان٘ڄݨے دیاں پَھلّیاں |
269 | اِیہو جیݙی دَبلی، دَبلی وِچ مُچّھاں
امّاں بَھیڑی رول ڳئی، کِہڑی ڳلّھی پُچّھاں |
سَیَّھڑ |
270 | ݙیکھ اُستاد دی اُستادی
تلّے نَر تے اُتّے مادی |
شَہتیر، کڑیاں |
271 | جِیویں چَلُّوں اُون٘ویں چَلّے
جِیویں کِھلُّوں اُون٘ویں کِھلّے ناں کُجھ کھان٘دا ناں کُجھ پِین٘دا کُئی ناں اُون٘دے مُتُّوں جِین٘دا |
شِیشہ |
272 | جَھڳ جَھڳݨاں ہَزار وِکاوے
ہر کُئی گِھنّے کُئی ناں کھاوے |
صابݨ |
273 | لڳ لڳݨاں، جھڳ جَھڳݨاں
ہزار وِکان٘دا، کُئی ناں کھان٘دا | |
274 | اَساں ݙِٹّھی ہِک مائی (صدی)
پَین٘تری ہزار پُتر ڄَمایا، ݙُو سَو دِھی ڄائی (ݙِین٘ہ، عیداں) اِنہاں دِھیّاں دا رب واہ شان بݨایا (عیداں) او کون ہِے مائی (صدی) |
صدی |
275 | ٻارہاں کُپّے ہِکّو مُون٘ہ (مہینے، سال)
سَو سَوہرے ہِکّا نُون٘ہ (سال، صدی) | |
276 | تُوں ڄُل تے میں آئیا | طاق |
277 | توں ڄُل تے میں آئیم | |
278 | اُتّوں ٻَٻّر، ہیٹھوں ٻَٻّر
وِچ ٻیٹھا بابے دا ٹَٻّر |
عاناں / عانہاں / آناں۔ |
279 | چِٹّی مسیت
ناں کوئی ٻُوہا ناں کوئی چھیک | |
280 | چونے گَچ حویلی، ٻُوہا کوئی نان٘ہ | |
281 | چونے غَچ بنگلہ
ناں موری ہِے نہ جنگلہ | |
282 | چونے گچ بنگلا
نہ در ناں جنگلا | |
283 | سونا ہِے سُنیّا نھیں
رُپّا ہِے رُپیّا نھیں کوٹ ہِے دروازہ نھیں پکّھی ہِے ٻُلین٘دا نھیں | |
284 | ڳئُوں وِیائی ہِے
گابی ڳَبَّھݨ ہِے | |
285 | واہ وہ رَبّا تیݙے کَم
ٻاہر ہَݙّی اندر چَم | |
286 | ہِک دِلّے وِچ ݙُو رنگ پاݨی | |
287 | ہِک رنگ گھڑا، ݙُو رنگ پاݨی | |
288 | یَلوی وی تَھئی ہِے سیاݨی
ہِک ہِے شیشی ݙُو رنگ پاݨی | |
289 | اُچّا پِپّل جھاترا وِچ غمّاں دا کُھوہ
اَوتری ݙین٘دی شارتاں نِھیں منین٘دا رُوح |
قبر |
290 | اندھی کھوئی مَتّیں ݙیوے | |
291 | تَرے ہَتھ دھرتی، تَرے ہَتھ اَسمان
تَرے گھڑے پاݨی، تَرے پتّے پان | |
292 | پِتّل دے پَتر، سونے دیاں لان٘ہاں
پڑِھن ہمیش، ٻُجِّھن کݙان٘ہاں |
قرآن / قرآن شریف[٢٥] |
293 | کُھوئی! کُھوئی! کُھوئی!
اُتّوں ٹَپ ناں سڳّے کوئی | |
294 | نِکّے نِکّے کیارے، نِکّا نِکّا بیج
گھتّݨ آلے باشاہ، پُچّھݨ آلے وزیر | |
295 | اِیہو جیݙی فِتنی فتان کر ڳئی
چالیہ گز کپڑا زیان کر ڳئی |
قَین٘چی / مِقراض |
296 | جالے وِچ کُھس کُھس
ݙُون٘ہاں بِھران٘واں دی ہِکّا چُت | |
297 | جالے وِچ کُھت کُھت
ݙُون٘ہاں بِھران٘واں دی ہِکّا چُت | |
298 | ݙُو کبوتر جمّوں جوڑی چُن٘ڄ جِنہاں دی ہِکّا
کھان٘دے پِین٘دے کُئی شے ناں کَم کرین٘دے تِکّھا | |
299 | کپین٘دیں ٹُکین٘دیں ترس نِسی آن٘دا
جِیویں کرین٘دے وَل وی لوکیں بھان٘دا | |
300 | پار دے پاروں ٻَک ٻکاوِن
رووِن کِراڑیاں غم گݙِین٘ہ کوں آوِن |
کارخانے دی اَواز / بَم دی اَواز |
301 | بَھڄدا وَن٘ڄ، پَٹکا وَلین٘دا وَن٘ڄ | کانے دا ٻُوٹا |
302 | پہلے ڄمّی میں، وَل ڄَمّا ݙاݙا
اکّھیں بَھلین٘دی امّاں ڄائی، وَل ڄَمّا بابا | |
303 | نِکّی جیہیں کیاری
لڳّے ٻہُوں پیاری |
کتاب[٢٦] |
304 | شکل ہریڑ دی، رنگ مین٘دھی دا
بَھلّا منگ، شے ݙین٘دی دا |
کریلا |
305 | اَتھیلی پَتھیلی
ݙُو دروازے ہِک حویلی |
کڑاہی |
306 | کالی سیلھی، بَدّل حویلی
ݙُو دروازے ہِک حویلی | |
307 | کالی سیلھی، نانگ وَٹیلی
ݙُو دروازے، ہِک حویلی | |
308 | آئیوں تُوں بھولے بھاہ، ٻیٹھوں ڄنگھ چَوا
میں تُھک لَئی، تیں آکھیا اِیہا ہِے جاء |
کَنڈا |
309 | میں تاں آئی ہاں تیݙے کِیتے
توں ناں آئیوں میݙے کِیتے ٻاہروں ٻیٹِھن تیݙے کِیتے |
کُنڈی |
310 | اِیہو جیݙا فقیر
اُون٘دے ڈِھڈھ تے لکیر |
کݨک |
311 | نِکّی جیہیں دِھیر
وِچ اُون٘دے لکیر | |
312 | وِچّوں چِیری ہِے۔۔۔۔ (او نِھیں متاں او سمجھیں) | |
313 | دَر دَر تے لِم لڑکے | کُون٘ڈا |
314 | موئے کوں لدّھا داݨاں
جِین٘دا پِیا کھسّے موئے کوں جو کاوِڑ لڳّی جِین٘دے کوں چا دَھسّے |
کوڑھکا / / کوڑکا / ڳاری |
315 | کالی کُنّی، جُوّاں نال تُنّی | کُھݙ (کویلیاں دی) |
316 | مُون٘ہ پکّھے وانگوں قد لکراٹھا
اُون٘دی خیر کائنیں جین٘دے اُتّے واٹھا |
کُہاڑا |
317 | سِر جَھت اِچ، پُچھ / پُوچھڑ ہَتھ اِچ | کُہاڑی |
318 | اَمب نئیں انار نئیں مِٹّھے دا شمار نئیں
ڳِٹک اُون٘دے نال نئیں |
کیلا |
319 | آن٘دی ہِے وین٘دی ہِے
مݨ مِٹّی دا چین٘دی ہِے |
کیݨ |
320 | اَٹھ کاٹھیاں کاٹھ، تَھٻّا آن٘دریں دا
جَیں ناں ٻُجّھا، او پُتر بان٘دریں دا |
کَھٹ |
321 | اَٹھ ہَݙ، چَٹّا آن٘دریں دا
جِہڑا ناں ٻُجھسی پُتر بان٘دریں دا | |
322 | اَٹھ کٹورے، نان٘واں تھال
عقل ہووی تاں ٻُجھ ݙِکھال | |
323 | کھان٘دی ہِے ناں پِین٘دی ہِے
اَجائی بار چین٘دی ہِے | |
324 | اُٹھ جیݙی رن، کُہاڑے جیݙے کَن
نِکّے نِکّے ٻال، ساوی ٹوپی نال |
کَھجّی دا وَݨ |
325 | اُچّی اُچّی ماڑی، اُتّھاں ٻیٹھی کِراڑی
سَو سَٹھ ٻال، اَڄاں وی او کُؤاری | |
326 | اُچّے ٹِٻّے رن کھلوتی چَھمکاں جیݙے وال
اَسّی سَو ٻال ڄَمین٘دی، ساویاں ٹوپیاں نال | |
327 | چِٹّی تِھڳڑی اُتّوں آئی
تیں کیوں چائی تیݙی ماء دی ہائی؟ |
کُھمبی |
328 | چِٹّی تِھڳڑی اللہ وَسائی
تیں دُھرُوہ گِھدّی تیݙی ماء دی ہائی؟ | |
329 | چِٹّی تِھڳڑی، خُدا اُپائی
تَیں جو کیوں چائی، تیݙی ماء دی ہائی؟ | |
330 | اَک دی اَکڑی، کاؤ دا ݙَنّاں
روہ دی چوٹی ہِے جین٘دا ٻَنّاں |
کِھمِّݨ |
331 | پِیلی ہِے پِلک، پِیلی ماری ہِے چمک
پِیلی اوئے! اوئے! اوئے! | |
332 | اَٹھ کاٹھیاں نؤں گز ݙور
تخت تے ٻہے باشاہ اڳّوں نچّے مور |
کُھوہ[٢٧] |
333 | اُٹھ کاٹھا کاٹھ دا، نؤں گز ݙور
باشاہ ݙیہدا آئیا، نَچدے آئے مور | |
334 | اُچّے ٹِٻّے شِین٘ہ ٻکان٘دا
جین٘دا کَھٹّیا ہر کُئی کھان٘دا | |
335 | اِݙُّوں ݙان٘گاں، اُݙُّوں ݙان٘گاں اَدھ وِچ ٹَل مَٹلّیاں
آوِن کُون٘جاں، ݙیوِن جُھوٹا، ندّی نہاوݨ چَلّیاں | |
336 | ݙیکھو یارو رَن دی اَڑی
سِر مُنا کے کھارے چڑھی |
گاجر[٢٨] |
337 | کَھڑ کَھڑ من٘جھی، کَھڑ کَھڑ پِیڑھی، کَھڑ کَھڑ تُول وہاݨاں
جِہڑا اے ٻُجھارت ناں ٻُجھسی، اُون٘دا ٹَٻّر کاݨاں |
گاݙا |
338 | ہِک جناور اَصلی
اُون٘دی ہݙّی ناں پَسلی |
گُبّا (پاݨی دا) |
339 | آڑ گڑاؤں دا آڑ گڑاؤں
مَتّھا جین٘دا پار گڑاؤں آلا مُولا کڈھ گِھدوسے بَچّا اُوہو آڑ گڑاؤں دا آڑ گڑاؤں |
گوگڑا (کپاہ دا) |
340 | ٻُجھ میݙی ٻُجھکݨی
مُون٘ہ تے آوی ڈَھکݨی |
گھڑا / دِلّا |
341 | اَجّڑ لنگھ ڳے، پیرا کائنیں | گھݨ (ماکھی دا) |
342 | لُومبڑ پُچّھا، سَیَّھڑ کنّاں ٹک جنہاں دے پَلّے
باغ حیدر دا کھا اُڄاڑیئُس کون ہرنی کُوں جَھلّے |
ڳالھڑ / ڳیلڑھ |
343 | چار بِھرا روہیلے (لتّاں)
چار بِھرا چہیلے (تھن) ݙُو بِھرا آکڑ کِلّے (سِنگھ) ݙُو بِھرا ڈِھل پَٹِلّے (کَن) ہِک بِھرا پَکھ جَھلّے (پُوچھ) |
ڳان٘ہ[٢٩] |
344 | چار بِھرا میݙٖ مکّھݨ ماکھی (تَھن)
ݙُو بِھرا میݙے سُکّے کاٹھی (سِنگھ) ہِک بِھرا میݙا اولُوں گھولُوں (پُوچھ) | |
345 | ݙُو ڳُتّی کالی کُتّی، پِچھاڑے وَن٘ڄ سُتّی
پِچھاڑے ݙُو سِلّھاں، تُوں رو تے میں کِھلّاں |
ڳُت |
346 | رَت اِچ کھیݙے، رَت اِچ تَرے جِہڑی کفن چِھکّے
اُتُّوں لَیہ ہَڑَپُّوں کرے، ناں کوئی پیسہ بَھرّے |
گِرجھ / ڳِجھ |
347 | ماڑی تے پَڑ ماڑی، ماڑی اُتّے طوطا
جِہڑا اے ٻُجھارت ناں ٻُجھسی اُون٘دا ٹَٻّر کھوتا |
ڳَنّاں |
348 | نِکّا جیہاں ڳُٹکڑوں
سِر ہیٹھ تے ٹَنگاں اُتکُڑوں |
ڳَنڈھا (تُھوم دا) |
349 | اندھاری کوٹھی دھوئیں دار
وِچّوں نِکھتا یار بُھتار چِھک کے مارس کندھی نال |
لِم |
350 | جِین٘دے جی مرین٘دے آئے
سَکّے کاٹھ گِھلین٘دے آئے بھاہ دے بَھرے پلٹین٘دے آئے |
لوٹے ۔ جَھلار[٣٠] |
351 | عمل پور، کمل پور، لکّھاں تے ہزاراں مُل
کئیں کول ادّھا کئیں کول سارا کئیں کول ہِے وی کوئناں |
ماء پِیؤ |
352 | ڳول وے ڳُلین٘دا، پھول وے پُھلین٘دا
مانگواں ݙین٘دا نئیں، ہَٹیں وِکین٘دا نئیں | |
353 | پیٹوں کڈھ تے پاسے مار | ماچس |
354 | ڈِھڈھ وِچّوں کڈّھی تے پاسے وِچ ماری | |
355 | اَڄّڑ چِھڑ ڳے پیرا کائنیں | ماکھی |
356 | اُچّے ٹِٻّے رَن کھڑوتی، جین٘دا ناں لوہاری
سَتّر پُتر سَتّر دِھیریں، اَڄاں وی او کُؤاری | |
357 | اُݙر پکّھی، ݙِوا لورا
حرام کُتری، حَلال شوروا | |
358 | اُݙار پکّھی، ݙِوا لوڑھا
حرام ٻوٹیاں، حلال شورواں | |
359 | اُچّا پِپّل چھاتروں، ہیٹھ بہاول کھوہ
اَوتری ݙین٘دی شارتاں، نِھیں منین٘دا رُوح | |
360 | اَمب ناں اَنارے، مِٹّھا شُمارے
ناں میوا ہِے ناں ڳکّڑ ہِے | |
361 | آن٘دی ہِے تاں ڳبّھݨ ہِے
وین٘دی ہِے تاں پَچّھڑ ہِے |
مالھ |
362 | لونگ تے لاچی دَھاوݨ ڳے لاچی ماری ٹُٻّی
لونگ کھڑا پِٹین٘دا ریہا ہائے وے لاچی ٻُݙّی | |
363 | ٹِھیکریاں دا کوٹ اُساریا لاکڑ دا گھتّیُم گھاہ
اُتُّوں پَکیا میوہ ہیٹھ وَڳّے دریا |
مَٹّی، مَن٘دھاݨی، مکّھݨ، لَسّی |
364 | تَلُّوں کُمبھاری، اُتّوں درکھاݨی
گَھسّا ݙے ڳئی مُچاݨی |
مَٹّی، مَن٘دھاݨی، کُڈِّھݨ |
365 | ہیٹُھوں کُمبھاری، اُتُّوں درکھاݨی
پھیرا پین٘دی ہِے مُچاݨی | |
366 | پار دے پاروں آئیاں چھوکریاں
رَتّیاں گھگریاں، ساویاں بوچھڑیاں |
مرچ /مرچاں[٣١] |
367 | ساوی ݙَنّی لال کمان
تَوبھاں تَوبھاں کرے پٹھاݨ | |
368 | ساوی ساوی لال لال
میاں کرے حال حال | |
369 | نِکّی جیہیں چھوکری جین٘دے کِھیسے اِچ داݨے | |
370 | طاق تے پَڑطاق، طاق ہَلدا نِھیں
کُنجیاں دے کھڑکار، طاق وَلدا نِھیں |
مُردہ |
371 | مارے کوں مَیں ماریا، مارے رَت کِیتا
مارے کوں جو ماریا، ماریا پُھنڈ پِیا |
مُساڳ |
372 | قصائیاں دی جھوٹی
کݙان٘ہیں لِسّی، کݙان٘ہیں ݙوٹی |
مَشک |
373 | مون٘ڈھے تے سلاری
کݙان٘ہیں ہَولی کݙان٘ہیں بھاری |
مَشک |
374 | ہَتھ ٻَدھائیں پیر ٻَدھائیں چِھک ٻَدھائیں کھاݙی
جِہڑا اِیہ ٻُجھارت ناں ٻُجھسی، اُون٘دی ݙاݙی ساݙی | |
375 | تَوبھاں تَوبھاں تَوبھاں، تَوبھاں دی زاری
زاری دے تَرے ٹوٹے، ہِک لمبا تے ݙُو چھوٹے |
مصلا |
376 | رنگ کالا بَھل کاں نِھیں
چیل پتلی پَر چِیتا نِھیں وَݨ چڑھے پر بھولوں نِھیں |
مکوڑا |
377 | اِتنی جُوں جِتنی خَش خَش، اُتنے جیہیں کَن
باشاہواں دے کھاݨے کھان٘دی، افلاطون دی رَن |
مکّھی |
378 | اِیہو جیݙی ذری ہِے
خان دے رَلّے کھان٘دی ہِے | |
379 | چار پُتر اکھݨے مکھݨے، چار پُتر مِٹّی چکھݨے (تَھن، کُھر)
ݙُو پُتر کھلے منارے، ݙُو پُتر وِچ لشکن تارے (سِنگھ، اَکّھیں) ہِک دھی وِچ مکّھیاں مارے (پُوچھ) |
مَن٘جھ[٣٢] |
380 | ݙَٻّی ݙَٻّی ٻکری، ݙَٻّی ݙَٻّی چھاں
چل میری ٻکری، کل والی تھاں |
مَن٘جھی |
381 | اِیہو جیݙی فِتنی فَر فَر کرے
ساوے گھگھرے نال بَزار وِچ پِھرے |
مُولی |
382 | بگّی بگ وانگوں ساوی طوطے وانگوں
ٻُجھدیں تاں ٻُجھ، ناں تاں مُون٘ہ تیݙا کھوتے وانگوں | |
383 | بگّی بگ وانگوں، ساوی طوطے وانگوں
جَیں ناں ٻُجّھیا، اُون٘دا مُون٘ہ کھوتے وانگوں | |
384 | ٻاہروں آئیاں ݙُو چھوکریاں
چِٹّے گھگھرے، ساویاں بوچھڑیاں | |
385 | ڳِٹھ جیݙی کُؤار
ساوے گھگھرے نال | |
386 | نِکّی جیہیں کُڑی
گھگھرا پا پا ٹُری | |
387 | روندیں رات گزارے شودی، ہن٘ج ناں کوئی اُگّھے
اِین٘دے دِل وِچ درد ہِے کِہڑا، کُئی ناں اُوکوں ٻُجّھے |
موم بتّی |
388 | اَکھ وِچ پَکھ وِیایا، قادر پاݨی ݙِتّا
ناں تاں نانی ترے، ناں تاں نانی ہِکّا |
مُون٘ہ |
389 | اندھا کُھوہ غاڑے غَپ
ٻتری ٹالھیاں ہِکّو پَتر |
مُون٘ہ، ݙَن٘د، زبان / ڄِبھ |
390 | اندھا کُھوہ غڑن غَپ
ٻتری ٹالھیاں ہِکّو پَتر | |
391 | آر ݙان٘گاں پار ݙان٘گاں، اَدھ وِچ لمبے دھاگے
رَب دے سنیہڑے آئے، سُتّے لوک جاگے |
مِین٘ہ |
392 | پاؤں پاؤں دیاں تاراں، پاؤں پاؤں دے دھاڳے
اللہ دی مرضی سُتّا لوک جاڳے | |
393 | سونے دیاں تاراں، چاندی دے دھاڳے
جݙاں آوے او، سُتّا لوک جاڳے | |
394 | میں گِھنّݨ آئیم تیکوں، تُوں گِھن ٻیٹھوں میکوں
تُوں وَن٘ڄݨ ݙے میکوں، میں گِھن وَن٘ڄاں تیکوں | |
395 | آر ݙان٘گاں پار ݙان٘گاں، وِچ ڳَلّھی دے دھاڳے
اللہ دے سنیہے آئے، سُتّے مُلک جاگے | |
396 | گون مگونی ہِے ۔۔۔۔۔۔۔۔ (او نِھیں متاں او سمجھیں) | ناشپاتی[٣٣] |
397 | راہ تے پئی پھوسی
آن٘دا وین٘دا روسی |
نانگ / سَپ[٣٤] |
398 | شیر موئیا پئے رون٘دا کُئی نِھیں | |
399 | چور ڳِیا چوری تے مار آیا گھوڑی
چور دیاں ڄنگھاں کائنیں گھوڑی دا پُچھ کائنیں |
نانگ [٣٥]تے ݙِݙ |
400 | اِیہو جیݙی ہݙّی
کوٹھے کنوں وݙّی |
ناوڑی |
401 | اِیہو جیݙی ہݙّی
کُھوہ کنوں وݙّی | |
402 | اُتّوں چھپّر ہیٹھوں چھپّر
وِچّوں میݙے پِیؤ دا گھر |
نریل ڳَری دا |
403 | چٹ مِدان رادھا ٹان٘ڈا، کئیں اُستاد بݨایا بھان٘ڈا
کئیں اُستاد ڄمائی ݙَہی، مرد دے پیٹوں تریمت ڄائی | |
404 | کٹورے وِچ کٹورا
پُتر پِیؤ نالوں گورا | |
405 | ٻَدھا گِھنّو بِھراوو، ٻَدھ گِھدّا تمام
کݨک مُتّوں کھان٘دا نِمھیں، شریعت اِچ حرام |
نغارے |
406 | ݙُو بِھرا اَدّھو ٻَدّھو، اِنہاں کوں رَل کے ٻَدّھو
ٻَدّھݨ کِیتے تھئے سے تیار، او لڳدے تام تام ہِن شریعت وِچ حرام | |
407 | ݙُو کوٹھے ہِکّو ناں | نَک |
408 | اُستاد بُت بݨایا، واہ کمر بند ٹَھہایا
ݙیکھ اُون٘دی ڄالی، چُڳّے چوڳ رہوے خالی |
نک چوݨاں |
409 | او ڳئی! او ڳئی! او ڳئی! | نگاہ |
410 | کَن کُوں ہَلاؤ، ڈِھڈھ کنوں مُترے | نلکا |
411 | خَس جیݙی خسوکڑی، خسخاس جیݙے کَن
لَکّھاں تے ہزاراں وِچّوں نِکھتی وین٘دی رَن |
نَلّی (پاولیاں دی) |
412 | کالی اے کمیت، جین٘دے مَتّھے اُتّے ٹِکّا
لکھیں تے ہزاریں وِچّوں، نِکھتھی وین٘دی ہِکّا | |
413 | ہِک پُرزا اُستاد بݨایا جان اُون٘دی وَدھر وَدھر
اُوں ناں کِیتی وطن دی سَدھر | |
414 | ٻارھاں لعل، ستارھاں ہِیرے، اَٹھ موتی
ترے یاقوت وِچ سوہن میل حمیل جِنہاں پوتی |
نمازاں[٣٦] |
415 | ستارھاں لعل، ٻارھاں ہِیرے، اَٹھ ہِن موتی
ترے یاقوت وِچ پئے لسکِن، رَل حمیل جِنہاں پوتی | |
416 | سولھاں لعل، ستارھاں ہِیرے، ترے پئٖ وِچ گج موتی
ݙُو لعل وِچ سماݨے، ٹِگھ حمائل پروتی اپݨے شودے من بھاݨے، کر ہار سنگھار کھڑوتی جِہڑا اے ٻُجھارت ناں ٻُجھسی، مرد گݙّان٘ہ رَن کھوتی | |
417 | ہِک پُھل سلکھݨاں، میکوں شوہ ݙِتّا رکھݨاں
میں سِجھ رکھ وَن٘ڄایا ہَٹ نِھیں، بزار نِھیں، شوہ ران٘جھے دے دربار نِھیں آؤ سہیلیو وِچار کریجے، شوہ آوے تاں کیا جواب ݙوِیجے؟ |
نِناواں |
418 | کالی کُکِّڑ دُنبے دار
مارے غُپّا ون٘ڄے پار |
بندوق / بندوخ |
419 | میں لالی کوں ہَتھ لایا
لالی میکوں چَک پایا |
بھاہ |
420 | ٻُڈھا سپاہی گھر گھر بھون٘وے | ٻُہاری |
421 | اَمب اَمبے
تھالی وِچ کٹورا کمبھے |
ٻیڑی، دریا |
422 | ݙُو ٹوپے مُنگاں دے، ݙُو ٹوپے مان٘ہ دے
جِہڑا آوے گھنّݨ، وَن٘ڄے نال اُنہاں دے ناں آوے تاں وَسّے، نال اِنہاں دے | |
423 | خَس جیݙی آپ، خسخاس جیݙے کَن
نواباں نال کھان٘دی، واہ جو دُگّی رَن |
پَپیلی / کوِیلی |
424 | آئی سلیمو، ڳئی سلیمو، وین٘دی کئیں ناں ݙِٹّھی
پاݨی کنوں پَتلی، پتاسے کنوں مِٹّھی |
نِن٘در |
425 | اِیہو جیݙی ذری، بھوئیں وِچ وڑی
پُھل غُلاب دا، سونے دی لڑی |
واڑ (کپاہ)[٣٧] |
426 | پہلے میں ڄایا، وَل ڄایا بابا
کَن تریڑ مائی آئی، ٻدھݨے اِچ ݙاݙا | |
427 | ماء ڄمّی پہلے پِیؤ ڄمّیا پِچّھے
پِیؤ اَکھ مٹکائی، ݙاݙی نِکّل آئی | |
428 | تھٻّا تھٻّا آندراں دا
جِہڑا ناں ٻُجّھے، پُتر بان٘دراں دا |
واݨ |
429 | ٻاہروں آئے چار ملنگ
ساویاں ٹوپیاں نِیلے رنگ |
وتاؤں[٣٨] |
430 | ٻاہروں آئے ݙُو ملنگ
ساویاں ٹوپیاں اُودے رنگ | |
431 | روہ دے ݙُو ملنگ
ساوی ٹوپی ہِکّو رنگ | |
432 | کالا سی کلتّر سی، کالے پِیؤ دا پُتّر سی
اَݙُّوں پاݨی پِین٘دا سی، ٻروٹیں چھان٘ویں ٻہن٘دا سی | |
433 | تُوں ٹنگیاں کھڑیں، میں پُوریاں کھڑاں
کُئی وَوڑ ٻَوڑ وی ہِئی؟ |
وتاؤں [٣٨]تے وَصّل[٣٩] |
434 | ہِک بابا، پیٹ وِچ جین٘دے ݙاڑھی | اَمب[٤٠] |
435 | ٻُوٹا، جُھمّر جُھوٹا، پَھل اُون٘دا اِکاسی
ہݙّی کاں کُتّا نہ کھاسی، شورواں لکھ روپیہ وِکاسی | |
436 | میں تُھک جیݙا، تُوں اُٹھ جیݙا
میں نقل کِیتی، تُوں رو پِیا |
وَٹُھوّاں[٤١] |
437 | ٻُجھ میݙی ٻُجھکّݨی
چُت تے آوی ڈَھکݨی |
وَصّل[٣٩] |
438 | تُوں ٹَنگا کھڑیں میں پُوریا پِیاں
کائی جِین٘دے جہان دی خبر سُݨا | |
439 | نِکّا جیہاں تُتکڑُو
سِر ہیٹھ تے ڄنگھاں اُتکڑُو | |
440 | اُچّے ٹِٻّے تے ماسی وَسّے
میں وَن٘ڄاں تاں کِھڑ کِھڑ ہَسّے |
وَنواڑ |
441 | اَمبل چَمبل ٻُوٹی ہِے، نَیرنگاں دی
تِرڑ کھڑی تاں جُھمّر لڳی رنّاں دی | |
442 | اَمبل چَمبل ٻُوٹی ہِے، ٻُوٹٰ ہے نَیرنّݨ دی
تِرڑ کھڑی تاں جُھمّر لڳّی رَنّاں دی | |
443 | کاٹھ دی گھوڑی، لوہے دی لغام
ڈَھیہ ڈَھیہ پون٘دِن، بِڈکے جُؤان |
ویلݨاں |
444 | چار تھمبے ٹُردے وَن٘ڄݨ، ݙُو ݙِیوے ٻلدے وَن٘ڄِن
ݙُو پَکّھے جَھلدے وَن٘ڄِن، اڳّوں مُشکی نانگ لیٹدا وَن٘ڄے |
ہان٘تھی[٤٢] |
445 | چار تھمبے ہَلدے آئے، ݙُو ݙِیوے ٻَلدے آئے
مُشکی نانگ کھیݙدا آئیا، باشاہ ݙٰیہدا آئیا | |
446 | چار آوے، چار پاوے، چار سُرمے داݨیاں
نارنگ طوطا ٻولیا، ولّھیں کیوں کُماݨیاں | |
447 | پِیلی پِیلی ہِے پلک، پِیلی پِیلی ہِے جَھلک
پِیلی پِیلی اوئے اوئے |
ہلدر |
448 | اُچّے ٹِٻّے اُٹھ کُٹّھا
کَھل کُراڑی، زیرہ مِٹّھا |
ہِندواݨاں / ہِن٘دواݨا / مَتِیرا |
449 | اُچّے ٹِٻّے اُٹھ کُٹّھا
کَھل کُراڑی، ماس مِٹّھا | |
450 | تَلّی تے میں کُکّڑ کُٹّھا
چَم کُراڑا تے زِیرا مِٹّھا | |
451 | چِٹ مِدان تے ڳیرا کُٹّھا
کَھل کُراڑی، زِیرا مِٹّھا | |
452 | دَر سوہاڳݨ ساوا گَھٹّا
کَھل کُراڑی زِیرا مِٹّھا | |
453 | رُوڑی تے ݙان٘د کُٹّھا
چَم کَوڑا تے ماس مِٹّھا | |
454 | ساوا پیالہ رَتّا بَھت
آوو بِھراوو گَھتّو ہَتھ | |
455 | ہِک مرد اِہجاں ݙِٹّھا
اُتّوں کَوڑا، وِچّوں مِٹّھا | |
456 | ݙُو کبوتر جَمّن جوڑی، پر اُنہاں دے کالے
ٹور اُنہاں دی اَلکی بلکی، رب اُنہاں کوں پالے |
اَکّھیں |
457 | ٻُجھدیں تاں ٻُجھ
نظر نہ آوی کُجھ |
اندھارا |
458 | آندی ہِے گھوڑی چڑھی
وین٘دی ہِے جوں وانگوں |
بِماری |
459 | ایݙوں اوݙوں ٻَنّاں
وچوں ٻال چِیک کے بَھنّاں |
پَݙ |
460 | ہِک پِیؤ تے سَو پُتر سارے گول مگول
ساریاں دے ڈِھڈھ وِچ ہِک آن٘در |
تسبی / تسٻی |
461 | اَٹھ اَٹھیلے (کُتّی دے اَٹھ تَھن)
ٻارھاں ٻِیلے (جنگلی سورنی دے ٻارھاں تَھن) چار چِھکُّوں / چہیکاں (ڳان٘ہ دے چار تَھن) ݙُو روہیلے (ٻکری دے ݙُو تَھن) |
تَھن |
462 | اُوں اُٹھ تے چڑھیاں میں جیکوں ڄݨ نہ ݙِٹّھا ما
پِیؤ ڳُلین٘داں آپݨاں جِہڑا ہووے میݙی ماء دا بِھرا |
دُھوں |
463 | اُٹھ دی ٻیٹھک ہرن دی چال
نہ کوئی پُوچھل نہ کوئی وال |
ݙِݙ |
464 | اڳّوں ٹُھلّا، پِچُّھوں ٹُھلّا، وِچّوں لاس ملاسا
اڳّوں نَپّی، پِچُّھوں دبّی، اے وَت کیہاں تماشا |
ݙین٘بُھوں |
465 | تُوں چِٹّا کِھیر وانگوں ۔۔۔۔ تُوں کِھیر وی تاں نِھیں
چُمیڄے تیکوں پِیر وانگوں ۔۔۔۔ تُوں پِیر وی تاں نِھیں چار تیݙے پاوے ہِن ۔۔۔۔ تُوں پلنگ وی تاں نِھیں سولھاں تیݙے عانے ہِن ۔۔۔۔ تُوں کُکِّڑ وی تاں نِھیں دُھوم دھام تیݙا لشکر ۔۔۔۔ تُوں باشاہ وی تاں نِھیں |
روپیہ |
466 | چِٹّا چِٹّا کِھیر روانگݨ ۔۔۔۔ کِھیر وی تاں نئیں
پِیا چُمین٘دے پِیر وانگݨ ۔۔۔۔ پِیر وی تاں نئیں چار پاوے ہُوں دے ہِن ۔۔۔۔ پلنگ وی تاں تئیں لشکر اُون٘دا دُھوم دھام ۔۔۔۔ باشاہ وی تاں نئیں | |
467 | ݙہ پھائی تے پنجاں ڈھائی | روٹی |
468 | رَتّی رَتّی لال لال
اُتّے چَپّا چَپّا وال اَدھ وِچکار چِیری ہوئی |
سِٹّہ |
469 | ݙُو ڄنگھاں چار ناساں
جِہڑا نہ ٻُجّھے اُون٘دی شے میں کھاساں |
سلوار / سُتّھݨ |
470 | ٻاہرا کُچِّھڑ ٻاہراں پیٹ
ٻاہراں ڳئے چلے پردیس ٻاہراں کھیݙن ٹالھی ہیٹھ |
سُوہر دے ٻچّے |
471 | نِکّی ساری کُڑی
پران٘دا پا کے ٹُری |
سُوئی دھاڳا |
472 | ہِک تار کرتارو پائی سُݨ وے بھائی بھلّے
ہاتھی اوس دے پیٹ سمائے اوہ ہاتھی دے گلّے |
شیشہ |
473 | نِکّے نِکّے کیاریاں نِکّا نِکّا بیج
سَٹّݨ آلا باشاہ جَھپّݨ آلا وزیر |
قرآن شریف[٤٣] |
474 | ہِک تُوں لتّھی ٻئے تے چڑھی | کاوِڑ |
475 | ہِک حویلی ݙُو دروازے | کڑاہی |
476 | موئے جین٘دیاں کوں مارِن | کوڑھکی |
477 | دَر دَر تے لِم لٹکے | کُون٘ڈا |
478 | اَٹھ ہݙ تے تَھٻّا آن٘دراں دا | کَھٹ |
479 | طول طویل تے منصب دار | کَھجّی |
480 | اُچّے ٹِٻّے تے بھیݙ ویائی
تُوں جو دُھرکیوں تیݙے پِیؤ دی ہَئی |
کُھمبی |
481 | چَم نال چَم گَھسّے، چَم ݙِتّی لاٹ
جہڑی تیݙے چݙیاں وِچ ہِے پٹّی پئی ہِے وات (تَھنّاں کوں ملّݨ، دھار آوݨ، ݙُوہاوے دا مُون٘ہ کُھلا ہووݨ) |
کِھیر ݙوہݨ |
482 | گھیہل گھیل تے گھیہل گَھسّے
چہل اِچ ڄنگھاں، پِیا ݙوڈݨ گَھسّے |
گھاݨی |
483 | گھگّھی تَرَپّی، گُھگّھا تَرَپّا، گُھگّھی شور مچائی
جِہڑا نہ ٻُجّھے اِیکوں، اُون٘دا پِیؤ قصائی |
گھڑا |
484 | ݙُو بِھرا میݙے دِھل مڈھلّے (کن)
ݙُو بِھرا میݙے آکڑ کِلّے (سِنگھ) چار بِھرا میݙے آوِن جاوِن (لتّاں) چار میکوں ݙُدھ پِلاوِن (تَھن) ہِک بِھرا میکوں پکّھا جَھلّے (پُوچھل) |
ڳان٘ہ / من٘جھ |
485 | پِپّل دے پَتر، ہرمل دے داݨے
گھتِّن دنا تے ٻُجّھن سیاݨے |
مٹر دی پَھلّی |
486 | چِٹّی کُکِّڑ، ڈھنڈھ وِچ دھان٘وے
اوس دی ہݙّی شہر وِکاوے |
مکھݨ |
487 | اِیہو جیݙی ذری ہِے
خان دے رَلّے روٹی کھان٘دی ہِے |
مَکّھی |
488 | اوہ ڳئی، اوہ ڳئی
اوہ آئی اوہ آئی |
نگاہ |
489 | پار دے پاروں آئے ݙُو ملنگ
ساویاں ٹوپیاں اُودے رنگ |
وتاؤں[٣٨] |
490 | اَسّی بھیݨیں وِیہ بِھرا (80 چھارک، 20 پاء)
پنج پِیؤ تے ہِکّا ماء (پنج سیر، ہِک دَھڑی) |
وزن |
491 | ذری، زمین اِچ وڑی
پُھل غُلاب دا، سونے دی لڑی |
ونواڑ |
492 | پن٘ج ڄݨے کماوݨ آلے (ہتھ)
ٻتری کھاوݨ آلے (ݙن٘د) مائی سُراخاں ݙیوݨ آلی (زبان) دھمال خان چِھکّݨ آلا (ڈِھڈھ) |
ہتھ، ݙَن٘د، زبان، ڈِھڈھ |
493 | واہ وے رَبّا تیݙے کَم
ٻاہر ہݙّیاں اندر چَم |
کَچھ کَرُماں |
494 | اے بجھارت بجھ،ہتھ نہ آوی کجھ | ہوا |
495 | نکی جیہی ہڈی
کوٹھے کنوں وڈی |
ناوڑی |
496 | بے پاڑی پاڑاں پٹے | لُوت ٻوٹی |
497 | شادی تے پے ہڈے
لوکیں کوں مریندے سڈے |
دول |
حوالے
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%AF%D9%8F%DA%BE%D9%85%D9%91%D8%B1_%DA%AF%DA%BE%DB%8C%D8%B1
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%BB%D9%8F%DA%91%D9%8E%D9%85%D8%A8%DA%BE%D8%A7
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%A9%D9%88%DA%91_%D8%AA%D9%8F%D9%85%D9%91%D8%A7%DA%BA
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%BE%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%81
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%DD%A8%DB%8C
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%BE%D9%8E%D9%BB%DD%A8_%D8%AF%DB%8C_%D9%B9%D9%90%DA%A9%D9%91%DB%8C
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%BE%D9%90%D9%86%DA%88 https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%BE%D9%90%D9%86%D9%98%DA%88
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%BE%D9%90%DB%8C%D9%84%D9%8F%DA%BE%D9%88%DA%BA
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%BE%D9%90%DB%8C%D9%84%D9%8F%D9%88%DA%BA_%DA%84%D8%A7%D9%84
- ↑ ١٠.٠ ١٠.١ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D8%AC%D9%8F%D8%AA%D9%91%DB%8C
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D8%AD%D9%8F%D9%82%D9%91%DB%81
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D8%AC%D9%8E%D9%86%D9%98%D8%AF%D8%B1%D8%A7
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%84%D9%8E%D9%84%D9%85
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%86%D9%8E%D8%B1%DA%A9%DA%BE%D8%A7
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%AF%DA%BE%D8%B1%D9%B9
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%86%DA%A9%D9%91%DB%8C
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%86%DA%A9%D9%91%DB%8C_%DB%81%D9%88%D8%B1%D8%A7
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%86%D9%90%D9%85%D9%91%D8%B1
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%86%D9%8E%D9%86 https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%86%D9%8E%D9%86%D8%AF%D8%B1
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%A9%DA%86%D8%B1%DB%8C
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%86%D8%A7%DB%81
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%86%D9%8E%D9%86%D9%98%D8%AF%D8%B1
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D8%B2%D9%8E%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D8%AF%DA%BE%D8%A7%DA%B3%D8%A7
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%A9%D9%8F%DA%BE%D9%88%DB%81
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%AC%D8%B1
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%B3%D8%A7%D9%86%D9%98%DB%81 https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%B3%D8%A7%DA%BA
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%84%D9%88%D9%B9%D8%A7_%D8%AC%DA%BE%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%86%DB%8C%D8%A7%DA%BA
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%85%D9%86%D8%AC%DA%BE
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%86%D8%A7%DA%A9%DA%BE
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%DA%AF
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%DA%AF
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DA%A9%D9%BE%D8%A7%DB%81
- ↑ ٣٨.٠ ٣٨.١ ٣٨.٢ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%A4%DA%BA
- ↑ ٣٩.٠ ٣٩.١ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%88%D9%8E%D8%B5%D9%91%D9%84
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D8%A7%D9%8E%D9%85%D8%A8
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%88%D9%B9%D9%8F%DA%BE%D9%88%DB%81%D8%A7%DA%BA
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%DB%81%D8%A7%D9%86%D9%98%D8%AA%DA%BE%DB%8C
- ↑ https://skr.wiktionary.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81