کھوہ

کھوہ:

کھوہ سرائیکی وسیب وچ پاݨی تے آب پاشی دا اہم ذریعہ ہائی۔

کھوہ دی کھݙ دے بعد کھوہ کوں سجایا ویندے ـ جَیندی کاݨ پہلے تلونگ(تِل ونگ )تیار کیتا ویندے ـ پہلے زمانے تلونگ لائے(ٹولھے) دی کاٹھی دا ہوندا ہاـ پر ویہہ پنجوی سالیں کنوں سیمنٹ تے سریا دا رواج عام تھئے ـ

تلونگ تے یارھاں ہتھ سلھ دی اُساری کیتی ویندی ہئی ایں اُساری دی چوڑائی ݙڈھ فٹ ہوندی ہئی ایں گول کندھ کوں "نال "آکھیا ویندے ـ ولا ایں ''نال''دے اتے ݙو کنڈے دیاں موٹیاں کاٹھیاں سٹ کر مَنّھا بݨایا ویندا ہا ـ ڈھینڈھے دے سامݨے مالھ دی چَڑائی اتے لہائی دی جاہ بالکل خالی ہوندی ہئی ایں سمجھو جو ایہ مَنّھے دا دروازہ ہاـ ول مَنّھے دے چدھاروں گولائی وچ کانے دیاں وٹّوں ٻدھیاں ویندیاں ہن ـ انھاں وٹّوں کوں لائے دئیں چھوٹیاں کِلیاں نال سوگھا کیتا ویندا ہا ـ ٹوٻا ایں ''نال'' کوں زمین دے اندر ٹُریندا ہا ـ کھوہ وچوں جیرھی مٹی نکلدی ہئی او اینہیں مَنّھے اُتے برابری دی بݨیاد تے سٹی ویندی ہئی ـ ایں مٹی دے وزن نال "نال " زمین دے اندر ٹُردی ہئی ـ جݙاں ایہ نال مکمل ٹوٻا زمین دے اندر ٹور ویندا ول کھوہ سِج ویندا ہا ـ سِجاوے کاݨ وسیب دے مشہور جوڑے ونگار کیتے ویندے ہَن ـ انھیں جوڑیاں دی تکڑائی دا اتت "نال" دئیں سِلھیں نال کیتا ویندا ہا جو کیرھے جوڑے''نال'' دئیں کتنی سِلھیں کنوں پاݨی پٹ گھدے ـ

سجھ چیں توں گھن کے سجھ لاہ تئیں جے ݙاند پاݨی نہ پٹن ہا تاں اوں کھوہ کوں کامیاب کھوہ آکھیا ویندا ہا ـ سِجاوے دے ایں کٹھ وچ  انھاں ونگار والیں جوڑیاں دا مہت لاچا (لُنگی)نال کیتا ویندا ہا اتے کھوہ دے مالک اپݨی ہستی مطابق خیرات کریندے ہن ـ مگر ونگار والیں جوڑیں دے ٻیلیاں سانگے دُنبی دا گوشت ہوندا ہا ـ ایہ ہک رِیت ہئی جو وسیب دا وݙا گودا وی انھاں ٻیلیاں دی روٹی دو نہ ݙہدا ہا ـ جݙاں سِجاوا مکمل تھی ویندا تاں ہک ݙڈھ مہینے کھوہ کھڑا ݙتا ویندا ہا جو زمین دے اندر ٹُری نال اپݨی مکمل جاہ بݨا ونڄے اتے تلونگ وی مکمل زمین تے ٻہہ ونڄے ـ

ݙڈھ مہینے بعد کھوہ ڳل وات تئیں ٻدھا ویندا ہا ـ اوہیں "نال" دے اُتے اساری کیتی ویندی مگر ایہ اساری چوڑائی وچ سَوا فٹ دی ہوندی ہئی ـ ایں گول کندھ دے ہر ݙو ہتھ تے کبوتریاں رکھیاں ویندیاں ہن ـ انھاں کبوتریں وچ پکھی اپݨا  ݙینہ گزریندے ہن ـ خاص طور تے ایہ کبوتریاں بری کبوتر ( رٹھا)دا مسکن ہوندا ہا ـ بری کبوتر (رٹھے) کوں کھوہ دا بھاڳ سمجھیا. ویندا ہے ـ( ایہ سچ ہے جو جݙاں دا رَٹھا کھوہیں کنوں کوڑیج ڳئے کھوہیں کوں ڈگ ڈگ ویڑھ ڳئین ـ)کھوہ دا ڳل ݙڈھ ہتھ تائیں پراݨے زمانے چونے تے ریت نال مگر جدید دور وچ سیمنٹ نال ٻدھا ویندا یاـ