سرائیکی اکھاݨ
سرائیکی زبان دا سن٘ڑھپ اکھاݨاں وچ ہے. سرائیکی زبان دے اکھاݨ، وسیب دی صدیاں پراݨی ثقافت تے ریت پریت دی عکاسی کریندن.
- چِھیں 6 تَرَنگَڑ ٻارھاں 12 کِھتّیاں، میں 12لِنگِیں
ـ ڳِـݨاں بہشت بھانگا جِـݨاں
- دِرکھاݨ دی دِرکھـݨَکی،دِرکھـݨَکا کُہاڑا
- اُݙ چِـڑا، چُڳ چِـڑا، چَھڄلے دی چُنڈ تے
- اَمّـاں دی سَڄی کَھٻی چِیچی تے
لال بُڳھـڑ ٻیر
- چُوہے دی مَیں کُھݙ کَھٹاں، چُوہا
میکُوں وار ݙیوے
- ݙِتّے دی منگیندی، تَوا نئیں چَڑھیندی
تَوا کَھڑے تَپدا، ݙِتا کَھڑۓ نَچدا
- ٻڈھی گھوڑی لال لغام
- ݙاند مرݨ کوں تیار ٹلیاں چار چار
- کاڄ(شادی) وہاݨاں(گُذرا) تےجان٘ڄیاں دا مُنہہ کُماݨاں
- کاریگر کُوں ݙُو بلائیں، پیٹوں بُـکھا،نِت قرضائیں
- کاوذ(کاغذ) دی ٻـیڑی، اَڄ ٻُݙی کے کل
- کالے نال بگا ٻَدھو، رنگ نہ وٹائے تاں خصلت بدلے
- کان٘واں دا ناں بد، سُن٘ڄ کریندے ڳیرے
- کاݨے کُوں مُنہہ تے کاݨا نئیں اَکِھیندا
- کُٻے آلی لَت لَڳی ہِس
- کُتا وی ڄِتھاں ٻہندے، پُوچھل وتا کے ٻَہندے
- کُتے تُوں نہ ݙر، کتے دی کُتائی تُوں ݙر
- کَچی لکِڑ سوکھی مُڑدی اے
- کاٹھ دی ٻِلی اتے کوݨ کرے میاوٗں
- کِراڑی دا ناں غُلام فاطمہ
- کَس نال چَس اے
- کُسنگ نال یاری تے سنگ نال وَیر
- کَکھ دی وی چوری تے لکھ دی وی چوری
- کَندھاں کُوں وی کَن ہوندِن
- کَلھا دم، ݙُکھ نہ غم یا دمّی دم ݙُکھ نہ غم
- کھاوے گلا تے سر آوے کلہا
- کندھی ت ٻرُوٹا، اَڄ ڳیا کے کل
- کملا ڳالھ کرے، سیاݨا اِکاس(قیاس) کرے
- کھا بُھسری تے کھا نِسری
- کھاؤسیں پا تاں کماؤسیں کیا
- کھادا تاں رَڄ کے سُتا تاں مُن٘ہہ کَڄ کے
- کھاوے میکوں تے بھونکے ٻئے کوں
- کھاندا وی ہِے تے بھونکدا وی ہِے
- کھاݨا مَن پسند، باݨا جگ پسند
- کھاوݨ پِیوݨ کُوں چنڳی بَھلی
- کَم کرݨ کُوں مَنجی مَلی
- کھاوے گَلّا،مَرِیجے کلھا
- کُھٹی دا کُئی دارُو نئیں
- کھجی(خجی) تے چَڑھے ݙُو نظردن
- کَھلا پِـیر اے وِڳڑیاں تِڳڑیاں دا
- کھلا کھوہ وچ کھڑے
- کھوتی لَمبردار دی، دُشمں جُن٘وار دی
- کھوٹے پیسے وی کَم آندِن
- کُھوہ دی مِٹی کُھوہ اِچ
- کُھوہ تَسے کولھ نئیں آندا
- *کُھوہ چُوں نِکھتی، کھاݙے ءِ پئی
- کھــݙ وچوں کــڈھ تے کھــوہ وچ ســٹ
- کِھـیر کھنڈ پی، وَݙا پیا تھی
- گھـر دا پیـــر چُلھ دا وٹا
- گندئیں وچ لعل ہوندن
- چھڄ تاں ٻولے، پروݨ کیوں پیا ٻولے جینکوں سو ٹُھنگ ہوندن
- پڑھیا پُتر کمبھار دا، سولہاں ݙوڑیں اّٹھ
- جنج پرائی تے احمق نچے
- رن دی مَت کُھتھی وچ
- ذات دی کِــرڑی تے چَٹے شتیراں کوں
- پھینگڑی نال اُٹھ وی مر پمدن
- گھر کوٹھا مال اوٹھا پُتر جیٹھا
- +گھر چھَپری در بکری پُتر او چنڳاں جیڑھا اوکھے ویلے پکری
- +گھوڑے کوں تلا رَن کوں کھلا +گِھیو ڳاوا کھیر مانجھا ٻوہلی ٻاکری
- ؎گھوڑا پُتر گھادا نہ پیو دا نہ ماء دا
- ؎آیا وِساکھ وڊھ ڳئ ساکھ
- ؎اَسوں اَس اَسالہ ݙِینہاں دھُپیں راتیں پالا
- ؎ڄیٹھ ڄالھیں ہیٹھ
- ؎بَدرا بد بَلا ساوَݨ ہووے ہا
- ؎ساوَݨ دا سُتا بندہ نہ کتا
- ؎ݙِینہ دی دُھپ تے رات دی بُکھ جنڄ دا گاہݨااے
- ؎شریک تَتی سِیخ
- ؎جیکوں کتا پَٹے ست کَھلے اُوہو کھاوے
- ؎آسِن قَبراں لڳسِن خَبراں
- ؎آئ جو قَبر اچ سوڑی کیا تے موکلی کیا
- ؎جیڑھی رات قَبر اچ اے او باہر نی آوَݨڑیں
- ؎شورا حلال تے ٻوٹیاں حرام
- ؎تو مِل دا مالِک اَساں دلدے
- ؎پُلسیے دا پَیسہ کُھچ اچ اے
- تھاݨیدار مُچھ اِچ اے
- مُنشی دا خوشامد اِچ اے
- ؎زُبان شِیری تے مُلک گِیری
- ؎زِناہ تے فَناہ
- ؎بُکھا نَنگا یار دَھریوسے درتے ٻیٹھا کَھنگھے چولی دی اُمید رَکھیوسے ہَتھوں ٹوپی مَنگے
- ؎مِلی چِٹی چَمڑی بُھل ڳَئ بی بی اَمڑی
- ؎ہِک ہِک اے تے ݙُو یارھاں
- ؎اَکھ چُکی نی تَمبالو گُم اے
- ؎گِیسوں میسوں ݙِینہ لاہسی گھر پہ ویسوں؎
- ؎لَڑِن ساہن پَٹیجن ٻُوٹے
- ؎ساڳ مَتھے دا بھاڳ
- ؎آئے تَپ دے ماہِر گولی اَندِر دَم باہر
- ؎کِتھ رَہ ڳَئ سُنڄاݨ اُٹھاں تے آتھر ہِن ڳَݙواں تے پَلاہَݨ
- ؎پَٹکی پَرے وَنڄ پائ اے اللہ پَت رَکھ گھڊھی اے
- ؎آئے یار لاہوری لَش پَش ڈھیر مُحبت تھوڑی ݙِکھاون دَروازہ لَنگھاوِن موری
- ؎جَلے دے آرائیں اوھے چور تے اوھے سائیں
- ؎اَٹے دے ݙِیوے ٻاہِر کھاوِن کاں اَندِر کھاوِن چوہے
ظ
لکھو- ذات پئی کُھوہ وِچ، روٹی پئی مون٘ہہ وِچ
- ذات دے چِیمے چَٹھے، کھاوݨ کُوں
ان٘جو ان٘ج، لَـڑن کُوں کَٹھے
- ذال آئی تاں اَدھی ڳئی، ٻال آئے تاں ساری
- ذال مُتُوں کیہے جُھڳے
- زبان تَخت تے ٻَلھیندی اے تے اِیہا زبان
تَخت تُوں لَہیندی وی ہِے
- زمِیندار دَرَب دی پاڑ
- زن زر زمین فساد دی ڄَڑھ
- زور دے اڳُوں زاری
- زوراور دے چار وِیہاں سَو
- زیرے دے ہوٹُوں ٻکری کوہندِن
- ظُلم اَخِیـر مُک وَیندۓ
م
لکھو مار نہ کُٹ تے آندر چا گُھٹ
مارَݨ آلے تُوں بچان٘وݨ آلا ݙاڈھۓ
لان٘ہݨاں ہِک ناں ݙیوݨے ݙُو
لیکھا جَو تے بَشکݨ (بخشݨ) سَو
مُدئی (مُدعی) سُـست تے گواہ چُست
مَـر ناں جی تے ہلاک پیا تھی
مِراثیاں دی کُتی ای سُـر نال بَھونکدی اے
مُـڑدہ بئیمان (بے ایمان) تے قَـبَر چُونے گچ
مُـڑدہ ٻولے تاں کَفن پاڑ کے
مَـرڳیا مَـردُود، نہ فاتا (فاتحہ) نہ درُود
مَسِیت بَݨی نئیں، مُلاں پہلے آ ڳئین
مالھ پُـراݨی لوٹے بَھنّے،ڄَٹ کھڑوتا خُتی کھنّے
مَتھا ݙیکھ کے ٹِکا لَیندِن
مطلب ویلے ڳَݙھاں کُوں پِـیُو بَـݨین٘دِن
مکوڑاں دے گھرُوں مَتام نئیں مُکدا
مُغلاں ݙِٹھے فارسیاں بُھل ویندِین
مَن حرام تے حُجتاں ڈھیر
مَن٘جِھیں جھنگ اِن، مندھاݨ پہلے آڳئین
مُن٘ہہ منگی مَوت نئیں آندی
موئی نئیں آکڑی پئی اے
مُن٘ہہ نہ مَتھا، جِن پہاڑُوں لَتھا
_؎ منہہ ملاں دا کھیں چور دیاں
ـــ؎ ماء مترئی تے پیو قصئی
؎. ماء موئی گندیں دے ٻار دھی دا ناں ڈسکو
ن
لکھو نہ آوے چور ناں کُتا بھونکے
تِـریں٣ اِچ، نہ تـیرھاں١٣ ءِچ، پَݙّاں ءِچ پَلِیت ترائے اچ ناں تیرھاں اچ پے لتڑیجوں پیراں اچ ناں چَـڑھا وپاری کَھٹ کھاندۓ
نہ حال دا نہ حوال دا، سِـنّا دِگا ڄالھ دا
نہ کَم دا نہ کاڄ دا، دُشمݨ اناج دا
نہ کوہَݨ دا، نہ ݙوہَݨ د
نانگ دی مَوت آئی، راہ مَل ٻیٹھا
نانگاں دے ٻال نانگ ہوندِن
نانی مُـݨس(ڄَݨـاں) کِیتا، ݙوہتراں تے چَـٹی پَئی
نَچَݨ کَـھڑی تاں گُھنگھٹ کیہاں
؎ نسوکڑ رن گھڑے بھن
نک ہووے تاں بو آوے
نَواں نمازی تے پاݨی دا اُڄاڑا
نورنگ جُڑدا ریہا تے بھاڄڑ لُڑھدا ریہا
نِمازاں بَشکواوݨ ڳئے، روزے ڳل پئے ڳئے
نَون٘ہاں کَنُوں ماس جُدا نئیں تِھیندا
نَوں ٩ کوہ دریا، سُتھݨ مونڈھے تے
نیکی برباد گُناہ واجِب
نَوِیں مَسِیت کُوں رنگ لڳا, مِل مِل ٻَہندے روݙے
چُوݨیاں (لمبے وال) تُوں اِنکار کریندے، ڄیویں ݙاچی دے توݙے
و
لکھو واہ (واسطہ) پیا ڄاݨے یا راہ پیا
واہ ڄو خان دی مَݙی، ہِک سَوّڑ تے ہِک تَݙی
واہندے ݙاند گٖوں چَھمَک نہ مارو
وُٹھے دی وا (خَبَر) پَندھیڑُو ݙیندن
وخت پیا بادشاہاں کُوں تے
چِڑیاں کھاون کان٘واں کُوں
وَݙا ٻول اَڳُوں آندۓ
وَݙا سَݙاوݨ سَوکھا اے، وݙا بݨن اوکھا
وَݙا گھر تے بُکھ دا ݙَر
وَݙے سِراں دیاں وَݙیاں پَڳاں
ویلے دیاں نمازاں، کُویلے دیاں ٹکراں
وَڑَن تُوں پہلے نِکلݨ دا راہ ڳولو
وِس کُوں وِس مَریندی اے
وِساخ ڄیٹھ وُٹھا، ساوݨ بدراں مُٹھا
وَل نہ کھاسُوں ݙیلھے، رَب اڳلے پاڑے میلے
وَل وَل ڳِݨو تاں شَے کُھٹ وَیندی اے
وَن٘ڄ دِھیا راوی، نہ کُئی وَن٘ڄی نہ آوی
وہم دا دارُوں لُقمان کولھ وی کائینی
وَہِن دریا تے مِلِن نصِیب
وَیری دی نِگاہ جُتی تے
ہ
لکھو ہاڑھ میلا تے ہاڑھ وِچھوڑا
ہَتھ دا ݙِتا اَڳُوں آندۓ
ہَتھ دا کَتیا سُتر تے پیٹ دا ڄَایا پُتر کَم آندۓ
ہَتھ کُوں ہَتھ پکڑیندۓ
ہَتھ لڳیں ٹِکا لڳدۓ
ہَتھ نہ پُڄے تُھو کَوڑی
ہَٹی رام دے حوالے
ہَر کہیں اپݨی قَبَر ءِچ آب وَڑنۓ
ہَر کُئی اپݨی آئی آپ مَردےٗ
ہِک آکھے ݙُوجھا مَنّے، اُوندا بھول
خُدا نہ بَھنّے
ہِک پِنـݨاں ٻـیا حلوے دی خَـیر
ہِک چور ٻیا چَـتر
ہِک کوڑھا (کوجھا) ݙُوجھا ڈھاک تے پَݙے
ہِک نان٘ہہ (نہیں) تے سَو سُکھ
ہِک ہِکلھا، ݙُوجھا بَھلّا، ترِیجھا پِھٹـڑیاں دا پھیٹ
ہِک ہووے اَویڑا (اُپَٹّھا) اُونکُوں سمجھاوے ویڑھا
ویڑھا ای تھی ون٘ڄے اویڑا تاں سمجھائے کیہڑا
… ؞ ہک چکݨ ݙوجھا بھیݙیں متری
؎ ہک کوجھی ݙوجھا ڈھاک تے پݙے
؎ ہک چتوں ݙوجھا اتوں
ی
لکھو یا تَخت یا تَختہ
یار آوِن تے گدُوداں وِکاون
یار اُوہو ڄیہڑا اَوکھے ویلے پَکرے
یار ای تیلی تے سِیندھ ای مَیلی
یار دی یاری کُوں ݙیکھو اُوندے
عملاں نال کیا
یاراں دی بھاہ (کاوڑ) بُھتاراں تے ڈھائے پائ کھوتی توں کاوڑ کمبھار تے یاراں نال کیہے لیکھے
یاری اوٹھیاں نال تے ٻُوہے جِھکے
یاری لاوݨ سوکھا اے، نِبھاوݨ اوکھا
یتیم رووݨ دے ہیلَک ہوندن
نہ آوے چور ناں کُتا بھونکے
تِـریں٣ اِچ، نہ تـیرھاں١٣ ءِچ، پَݙّاں ءِچ پَلِیت
ناں چَـڑھا وپاری کَھٹ کھاندۓ
نہ حال دا نہ حوال دا، سِـنّا دِگا ڄالھ دا
نہ کَم دا نہ کاڄ دا، دُشمݨ اناج دا
نہ کوہَݨ دا، نہ ݙوہَݨ دا
نانگ دی مَوت آئی، راہ مَل ٻیٹھا
نانگاں دے ٻال نانگ ہوندِن
نانی مُـݨس(ڄَݨـاں) کِیتا، ݙوہتراں تے چَـٹی پَئی
نَچَݨ کَـھڑی تاں گُھنگھٹ کیہاں
نک ہووے تاں بو آوے
نَواں نمازی تے پاݨی دا اُڄاڑا
نورنگ جُڑدا ریہا تے بھاڄڑ
ٻاہرلے جوڑ
لکھو- اُتم کھیتی .مڊھم وپار نیچ نوکرِی پننݨ ٻے کار .
- اَکھوں چُکیا نی تمبالو گُم اے .
- ہتھا لگے . مَتھا بَھڄے . پتہ لَگے. .
- چور وی آکھے چور چور. . موئ نی تے آکڑی پائ اے. .
- بِھرا بِھراواں دے . چچڑ کانواں ڊے
- ماء موئ ڳِندیاں دے بار ڊِھی دا ناں بوسکی .
- کِراڑ دا ٹَکا کَھڑا تَڑَکا.
- دَر تے ٻیر نہ رہاوِیں پُلسیے نال یاری نہ لاویں رَن کوں بھیت نہ ݙیویں