سرائیکی لوک ادب دی تاریخ نویسی

ایندے وچ کوئی شک نہیں جو سرائیکی لوک ادب وچ تاریخ نویسی دے تناظر وچ میر حسان الحیدری، کیفی جام پوری توں بعد ٻہوں عرصے تک کوئی قابلِ ذکر کم سامݨے نہیں آیا۔ تاہم سرائیکی زبان دے مختلف علاقیاں توں ادبی تخلیقی کم جاری رہیا اتے مختلف شہراں دے مختلف ادبی مراکز توں سرائیکی شاعری، شاعراں دے حالات زندگی، انہاں دی شاعری بارے تاثراتی تنقید اُتے مشتمل کتابچے، رسائل، کتب چھپدیاں رہیاں۔ مگر سرائیکی ادبی تاریخ نویسی بارے دانشوراں، محققاں  دی طرفوں،سوالات سامݨے آندے رہیئے۔

سرائیکی زبان دے محقق، دانشور، پروفیسر دلشاد کلانچوی، جنہاں "سرائیکی زبان و ادب"۔ ’’سرائیکی زبان اور اس کی نثر‘‘۔ ’’سرائیکی دے قدیم شاعر‘‘۔ ’’سرائیکی دے کجھ مہاندرے شاعر‘‘ جھئیاں تحقیقی کتاباں لکھیاں ہن او ہ خود آپݨے ادبی تاریخ نویسی دے کم بارے لکھدن:

’’میں دعویٰ تاں نہیں کریندا جو میں ایں کم کوئی ڄاݨدا ںتے کجھ کیتا وی ہے پراڄݨ دل وچ حسرت ہے جو ایہ کم چوکھا تھی ونڄے ہاتے چنگے طریقے نال کیتا ونڄے۔ ایں میدان وچ اڄݨ کجھ ڈھیر کرݨ دی ضرورت ہے۔‘‘

سرائیکی ادبی تاریخ نویسی دی اہمیت و افادیت دے پیش نظر ایندی ضرورت کوں محسوس کریندے ہوئے مختلف، تحقیق کاراں، ادیباں، دانشوراں دی طرفوں اخباری ادبی صفحات وچ انٹرویوز، مختلف ادبی کتاباں دے دیباچیاں، مقدمیاں، فلیپ راہیں آپݨی گاٖلھ ٹریندے رہیے۔ سرائیکی زبان دے ہک نامور مورخ، فدا حسین گاڈی آپݨی کتاب سرائیکی کلچر وچ لکھدن:

’’ادب اتے کلچر، کہیں قوم دی تہذیبی تاریخ وچ ٻہوں اہمیت دے حامل ہوندن۔ کیوں جو کہیں قوم دی سائیکی کوں سمجھݨ کیتے اوں قوم دی ادبی تاریخ اتے کلچر کوں سمجھݨاں ازحد ضروری ہوندے۔ پرتاسف نال آکھݨا پوندے جو اَڄاں تک سرائیکی ادب دی تاریخ اتے کلچر بارے مربوط انداز وچ نہیں لکھیا ونڄ سڳیا۔‘‘

عہد حاضر دے نامور محقق اتے تنقید نگار، دانشور، حفیظ خان لکھدن:

"سرائیکی شعر و ادب کوں میں اَڄ دے مروجہ معنی وچ متوازی ادبی تاریخ کنوں ودھ کے اینکوں ہک حیات آفریں اکائی دے طور تے گھنداں۔ جیڑھی جو آپݨے ماضی تک کوں بدل کے رکھ ݙیندی ہے۔ ایں طرحاں ادبی تاریخ وچ شاعری اوہ کڑی ہے جیڑھی جو انسان دے کل کوں اَڄ نال مربوط کریندی ہے۔ بابا فرید دے اشلوک توں گھن تے جدید سرائیکی شعر و ادب دے آئینے وچ کتائیں وچ تریڑ نہیں آئی، شاید ایہاوجہ ہے جو تمام تر نامساعد حالات دے باوجود، سرائیکی زبان اتے ایندی تہذیب وثقافت اتے ادبی تاریخی تسلسل، تعطل دا شکار نہیں تھیا۔ مگر ادبی تاریخ نویسی دے ضمن وچ ایہہ کم ہنوز نامکمل ہے۔"

پروفیسر حفیظ الرحمن خان لکھدن:

"سرائیکی جنوبی پنجاب دے وسیع علاقے دی زبان ہے۔ ایہ زبان ایں خطے دا قدیم ترین وسیلہ اظہار ہے۔ ایندے وچ، آپݨے ٻولݨ والیاں دی تاریخ وتمدن، معاشرت اتے اقدار و روایات دے خزانے جمع ہن پر حقیقت ایہ ہے جو سرائیکی وچ علمی ادبی خزائن دی دریافت دا خاطر خواہ کم نہیں تھیا۔"

ٻیا ݙیکھو

• سرائیکی لوک ادب دے شخصیّتاں۔

• سرائیکی لوک ادب دی تاریخ دا مطالعہ۔

• سندھ وادی تے سرائیکی لوک کہاݨیاں۔

• سرائیکی زبان و ادب تے مغلیہ سلطنت۔

• سرائیکی لوک ادب وِچ تذکرے۔

ٻاہرلے جوڑ

• سئیں ڈاکٹر خالد اقبال دی لائبریری ݙیکھو

• سئیں ڈاکٹر خالد اقبال دا تعارف انگریزی وِچ

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔