لوک ادب دی تاریخ وِچ ادوار دی ونڈ
لوک ادب دی تاریخ نویسی دے حوالے نال لوک ادب دی تاریخ وِچ ادوار دی ونڈ اتے لوک ادب دی تاریخ وِچ اصناف دی ونڈ ویتر بارے مختلف محققین، مورخین اتے ناقدین دی رائے مختلف ہے اتے کوئی حتمی طریق کار طے شدہ کوئے نئی۔ جینویں اردو ادب وچ کتھائیں مقامی طور تے حد بندی ہے مثلاً دکن وچ اردو، پنجاب وچ اردو اتے کتھائیں اے حد بندی زمانی لحاظ نال ہے مثلاً متقدمین، متوسطین، متاخرین وغیرہ جھئیں تقسیم موجود ہے۔ یاوت دبستاتی ونڈ (تقسیم) مثلاً دبستان لکھنؤ، دبستانِ دلی، دبستان ملتان وغیرہ۔ ایں تناظر وچ علی جواد زیدی لکھدن:
"مختصر لفظاں وچ، اساݙے ادوار دا تعلق، قومی تاریخ دے ادوار کنوں کلیتہ آزاد نہیں تھی سڳدا۔"[١]
ادبی تاریخاں وچ ادوار دی ونڈ وتیر (تقسیم) بارے انگریزی لوک ادب دی تاریخ، شاہی ادوار دے ناں نال منسوب کرتے کیتی ڳئی ہے۔ جینویں جو الیزبتھ عہد، وکٹوریہ عہد وغیرہ، جان جو عربی ادب وچ ایہہ تقسیم ذہنی اتے فکری انداز وچ ملدن ہے جینویں جو جاہلی دور دا ادب یا اُموی، عباسی دور دا ادب وغیرہ۔ ایں وجہ پاروں تاریخ ادب وچ ادوار دی تقسیم دے سلسلے وچ کوئی حتمی اصول کار فرما نہیں ݙسدا۔
ادبی تاریخ، مہینے، سال دی گردش کنوں انڄ نہیں ہوندی کہیں شاعر، ادیب دی پیدائش، وفات، کتاب، چھپن دا سال یا کوئی بیا ادبی تاریخی واقعہ تاریخ، ݙینہہ، اتے سن وار درج کیتا ویندے۔ ادبی تاریخ دے اصول ایں گاٖلھ دا تقاضا کریندن جو سنین دا اندراج تحقیق دے اصولاں دے مطابق ہووݨا ضروری ہے۔ اتے ایں گاٖلھ دا طے تھیوݨاں وی ضروری ہے جو ایہ اندراج اسلامی مہینے دے مطابق ہووے یا انگریزی مہینے دی تاریخ دے مطابق۔ یعنی ہک کلینڈر داانتخاب ہووݨاں چاہیدے۔ ادبی تاریخ کینویں لکھی ہوئی ہووݨی چاہیدی اے؟[٢]
ٻیا ݙیکھو
لکھوحوالہ جات
لکھو- ↑ علی جواد زیدی،’’تاریخ ادب اردو کی تدوین ‘‘،مشمولہ: ادبی تاریخ نویسی، مرتبہ: ڈاکٹر عامر سہیل ، پاکستان رائٹرز کوآپریٹو سوسائٹی لاہور، سال اشاعت 2010ء ،ص:23
- ↑ از: سئیں ڈاکٹر خالد اقبال۔ مقالہ پی ایچ ڈی۔