لوک ادب دی تاریخ وِچ شاعر تے ادیب
تاریخ دے تناظر وچ ہر واقعے دا معروضی اثر، انسانی شعور اتے سماج دے اُتے اپݨے نقش نشابر کریندے ایں صورت وچ تخلیقی کار دی تخلیقی صلاحیت فن پارے (نظم و نثر) دی شکل وچ تاریخی حقیقت بنٹر دی ہے۔ اتھاؤں تاریخ دے اسرݨ لسنرݨ دا عمل شروع تھیندے۔
لوک ادب دی تاریخ محض شاعراں ادیباں دی سوانح عمری دا مجموعہ نی ہوندی، اتے نہ ای فن پاریاں، تخلیقات دا بستہ ہوندے ہے بلکہ تاریخ ادب تاں بیک وقت ادب، اسلوب، تخلیق کار تے معاشرے ناں دلواں ملواں ہوندی ہے جیندے توں تاریخ، تہذیب دے ݙونگھے شعور تے سماج دے تعلق دی وضاحت تھیندی ہے۔
"ادبی تاریخ جتنی زیادہ تہذیبی، ثقافتی، سماجی اتے فکری تاریخ دے نزدیک ہوسی، او اتنا زیادہ وقیع، ڈھیر بصیرت افروز اتے ڈھیر مفاہیم و مطالب رکھدی ہوسی۔"[١]
لوک ادب وچ پیدا تھیوݨ والیاں تبدیلیاں، سماجی اتے تہذیبی سطح تے تبدیلی دا نتیجہ ہوندین۔ ایں تبدیلی بارے سوالات دے جواب مورخ کوں ݙیوݨے چاہیدن۔ ڈاکٹر گیان چند لکھدن:
"ایندے وچ میں اضافہ کرینداں جو ادبی مورخ کوں ایندا جواب ضرور ݙیوݨا چاہیدے جو ہک تخلیق، ہک خاص صنف وچ کیوں تخلیق تھئی؟ جݙاں او ایندا جواب ݙیسی تاں اوندا واسطہ، اوں تہذیب نال ضرور پوسی جیندے وچ اوصنف وجود وچ آئی۔"[٢]
یقیناً لوک ادب دی تاریخ نویسی وچ ایہو سن٘وّیں سوالات، تہذیبی شعور دی وضاحت کریندن تے ایہہ شعور، ادبی تخلیقات، اصناف ادب تے زبان و بیان وچ تھیوݨ والیاں تبدیلیاں دے مطالعے وچ اہم کردار ادا کریندے۔ اتے ایہہ ݙیکھݨاں ضروری ہوسی جو کہیں تخلیق کار نے اپݨے عہد کوں کیا ݙتے؟ اوندی تخلیقات دا معیار کیا ہے؟ ادب عالیہ وچ اوندا مقام تے مرتبہ کیا ہے؟ ایں طرحاں، ادبی تاریخ نویسی وچ ہک تخلیق کار دے کردار کوں اُوندیاں تخلیقات دی روشنی وچوں، معاشرتی، تاریخی تناظر وچ ݙیکھݨاں پوندے۔[٣]
ٻیا ݙیکھو
لکھوحوالہ جات
لکھو- ↑ تبسم کاشمیری، ڈاکٹر ،’’ادبی تاریخ کی تشکیل نو کے مسائل‘‘ ، مشمولہ: تخلیقی ادب ۵، نیشنل یونیورسٹی آف ماڈرن لینگویجز، اسلام آباد ، جنوری2008ء ، ص:11
- ↑ گیان چند، ڈاکٹر،’’اُردو کی ادبی تاریخیں‘‘ انجمن ترقی اردو پاکستان، کراچی، سال اشاعت 2000ء ،ص:19
- ↑ از: سئیں ڈاکٹر خالد اقبال۔ مقالہ پی ایچ ڈی۔