حروفِ تہجّی دی اہمیت
حروف تَہجّی
لکھواو حروف جیئں کِن کُئی زبان وجود ئِ چ آندی ئِ او حروف اُونہہ زبان دے حروفِ تَہجّی اَکھیِندن ۔ ݙوجھے لوظیں ئِ چ کہیں وی زبان کوں ٻولݨ ، لکھݨ تے پڑھݨ کیتے جنھیں لوظیں دا سہارا گِھدا وَیندے او لوظ کُجھ حروف دا مجموعہ ہوندِن ۔ انھیں حرفیں کُوں حروفِ تَہجّی آکھیا ویندے۔[١]
حروفِ تَہجّی دی اہمیت
لکھوہر زبان دے حروفِ تَہجّی دی لِکھّت (املا) اُوندے لِہجے دے اصولیں دے مطابق وضع کیتی وَیندی ئِ ۔ ہر زبان آپݨی ارد گرد دے زبانیں کِن ضرور متاثّر ِتھیندی ئِ ۔ اِینہہ واسطے جَݙاں وی کوئی زبان بݨدیئِ یا جَیندی نویں سِرو ٻولݨ دی شروعات تِھیندی ئِ تاں او زبان آپنیْ ارد گرد دے زبانیں کن ضرور متاثّر ہوندی ئِ۔ اِیھّا وَجہ ئِ جو کہیں وی زبان ئِ چ اَس پَوسَ دے مختلف زبانیں دے حروف تَہجّی دا تاثر ضرور شامل ہوندے ۔ لسانیات دے ماہرین دے آکھݨ موجب ہر ٻارھاں میل دے بعد اَس پَوس دیں زبانیں دے لوظیں تے لہجئیںدی ملاوٹ دی وجہ کِن کہیں وی زبان دے لوظیں دے تَلفّظ تے لہجے ئِ چ تھوڑی ٻہوں تبدیلی ضرور تھی ویندی ئِ۔ ݙوجھے لوظیں ئِ چ اینہہ ڳالھ کوں کجھ ایں وی آکھیا ون٘ڄ سڳدے جو ’’ کہیں وی زبان دی بݨت ئِ چ اَس پَوس دے زبانیں دے حروف تَہجّی وی ٻہوں کردار ادا کریندن ‘‘ اینہہ ڳالھوں اساں جݙاں وی سرائیکی زبان دی تاریخ تے اُوندی بَݨت تے وُݨت تے نگاہ مریندے ہَیں تاں ساکوں معلوم تِھیندے جو سرائیکی زبان ئِ چ عربی، فارسی، سندھی، اردو تے کئی ٻئیں آریائی تے غیر آریائی زبانیں دے ڈھیر سارے لوظ موجود ہِن ۔ اے وی حقیقت ئِ جو سرائیکی زبان ہِک ٻہوں قدیم زبان ئِ، ایندی قدامت بارے کوئی حتمی رائے تاں پیش نئیں کیتی ون٘ڄ سڳدی پر اے ضرور آکھیا ون٘ڄ سڳدے جو سرائیکی زبان دا وادی سندھ دیاں قدیم ترین زبانیں ئِ چ شمار تھیندے ۔ حقیقت تاں اے ہے جݙاں جو تقریباً ساڈھے ترے ہزار سال ق م ئِ چ (یعنی اڄ توں تقریباً ساڈھے پنج ہزار سال پہلوں‘ بعـض لکھتیں ء ِ چ ساڈھے ست ہزار سال پہلوں)دراوڑ نامی قوم جِہڑی جو غالباً حلب، دمشق (شام) ، بحیرہ روم دے ساحلی علاقیئں دی رہا کُو ہئی‘ وادی سندھ ئِ چ وڑ آئی تاں اِتھوں دیں قدیم رہاکو قومیں دیاں زباناں سرائیکی زبان نال ٻہوں مشابہت رکھیندیاں ہَن۔ محققّینِ لسانیات دی تحقیق دے مطابق انھیں قدیم زبانیں ئِ چ بے شمار سرائیکی لوظ پاتے وَیندِن ۔ تاں وَت اے ڳالھ نشابر تھی کرئیں سامݨے آویندی ئِ جو سرائیکی زبان کئی ہزار سال قدیم ئِ ۔ اے وی ہک حقیقت ئِ جو برصغیر ہندوستان دیاں او زباناں جہڑیاں جو سرائیکی دے بعد معرضِ وجود ئِ چ آئین یا او زباناں جہڑیاں جو سرائیکی دیاں ہم عصر ہن سرائیکی لوظیں تے لہجے کن ضرور متاثّر تھین ۔ جئیں ویلھے اساں سرائیکی حروف تَہجّی دی بݨت تے غور کریندے ہیں تاں وَت ساکوں معلوم تھیندے جو سرائیکی زبان دے حروف تَہجّی کئی ٻئیں زبانیں وچ وی پاتے ویندِن ۔ ایندا مطلب اے وی تھی سڳدے جو یا تاں او زباناں سرائیکی زبان کِن متاثّر ہَن یا سرائیکی زبان اِنھیں زبانیں کِن متاثّر ئِ۔ ݙوہیں ڳالھیں ممکن تھی سڳدئین۔[١]