جہانگیر مخلص دی لوک شاعری

جہانگیر مخلص دا اصل ناں تاں جہانگیر عبدالغفور ہے۔ پر جہانگیر مخلص دے قلمی ناں نال اَپݨی سُنڄاݨ بݨائی ہنیں۔ آپ 1960ء اِچ چاچا وستی احمد پور شرقیہ اِچ سئیں عبدالشکور نائچ دے گھر ڄمے۔ آپ بی ایڈ تے ایل ایل بی تک تعلیم حاصل کر چُکن ۔ پاکستان  دے سرائیکی ادبی حلقیاں اِچ جہانگیر مخلصؔ ہک معتبر شاعر شمار تھیندن۔

اُنہاں دی کتاب ’’پرہ باکھ‘‘ 1992ء ، سمل پبلیکیشنز ، احمد پور شرقیہ دی طرفوں چھپ کے سامݨے اَئی ۔ ’’پرہ باکھ‘‘ دا مطلب ہے ۔ سِجھ اُبھار دا ویلا ، فجر ، سویل دا ،ویلا ۔ اے الفاظ علامتی معنیاں اِچ ورتیے ڳئین ۔ اوندی وجہ ایہ ہے جو ایں دور تئیں آندے آندے سرائیکی شعرو ادب تے  ترقی پسندی دے اثرات نمایاں تھیوݨ لڳ ڳئے ہَن ۔ سرائیکی شاعری دی ہک خوبی اے وی ہے جو ایں ترقی پسندی کوں اپݨی منزل بݨا ، کے اُتھائیں دیرے نئیں لائے بلکہ پندھ کریندے ہوئے ’’جدیدیت‘‘ اِچ قدم آن رکھے ۔ سئیں اسلم رسول پوری آہدن جو

"ترقی پسند شاعری ، دے بعد ، نویں شاعری دا ،جیڑھا ٻیا دور اَئے ، اوں کئی ٻنھیں علامتیں کوں جنم ݙتے جنھیں وِچوں ہوا ، برف ، سجھ ، رات ، تے پکھی زیادہ مشہور ہِن۔‘‘

جہانگیر مخلصؔ دی شاعری بدلدے ہوئے حالات کوں اپݨا موضوع بݨائے ۔اُنہاں چولستان اِچ راہندے ہوئے چولستان دا ݙُکھ بیان کیتے ۔ اُنہاں دے ذہن  اِچ اے خواب ہمیشہ  توں محفوظ ہے جو اے علاقہ کݙاہیں ٻاہر دے لوکیں کیتے وسیلہ  ثابت تھیندا ہا ۔پر ہاکڑہ دے رُسݨ ،ریاست بہاول پور دے سیاسی زوال تے آبادکاراں دی اِتھاں آمد نال ، مقامی بندہ ، غریب ، محتاج ، بے وس تے بے توقیر تھیکے رہ گئے۔ پرہ باکھ دراصل، اِنہاں تریہاں مسائل دا نوحہ ہے۔ ایندے نال اِی کہیں کہیں ویلھے ایویں ہلکی ہلکی ’’دلاسے دی ہِیل‘‘ وی گُھلدی محسوس تھیندی ہے ۔ پروفیسر ممتاز خان لکھدن جو:

’’اُوندی پہلی کتاب ’’پرہ باکھ‘‘ وسیب دے ݙُکھیں دی جھاتی ہئی۔ رُل موئے لوکیں دا مرثیہ ہئی ، اَتے رُلے سینگیاں کیتے جیوݨ دا ، ہک دِلاسہ ہئی۔ جہانگیر مخلص ہوراں سرائیکی وسیب دے ݙُکھاں ، محرومیاں ، اَتے المیاں کوں ٻہوں بنیادی سطح تے سمجھ کے ہک اینجھے ویݨ دی شکل ݙتی ہے جیڑھا پرے پرے تئیں سُݨیا ڳئے۔‘‘

ݙیکھݨا اے ہے جو جہانگیر مخلصؔ دی اے شاعری جیکوں محمد ممتاز خان مرثیہ تے ویݨ لکھدن جیکوں میں حالات دا نوحہ لکھے، کیا اے مزاحمتی شاعری ہے، احتجاجی شاعری ہے یا اے جدیدیت اِچ شمار تھیندی ہے ۔ جدیدیت اپݨے عہد دے مسائل کوں نشابر کرݨ دے نال نال اُنہاں مسائل دے خلاف مزاحمت (مقابلے دا رستہ) ݙکھیندی ہے۔

اپݨے ’’وجود دے انکار‘’ دے خلاف انسان احتجاج وی کریندے تے اپنے وجود، دا، دفاع وی کریندے۔ انسان دی خواہش ہوندی ہے جو اوندے ہووݨ کوں تسلیم کیتا ونڄے ۔ اوندی شناخت نہ مِٹ ونڄے ۔ اوکوں اوندے مرتبے تے منصب مطابق مقام ݙتا ونڄے ۔ اے خواہش اُوں ویلھے للکار تے مزاحمت بݨ ویندی ہے جھیں ویلھے کہیں کولوں اے چیزاں چھک گھدیاں ونڄن۔

جیڑھی ساݙے سِر تے رکھی ہئی، او پڳ ہے لیر کتیراں کیوں؟

ساݙے ڳل وچ طوق غلامی دا، ساݙے پیراں وچ زنجیراں کیوں؟

منصف دی ظلم کچاہری وچ، تصویر اساں کیوں بݨ ویندوں؟

ہِن ضابطے ساݙے رووݨ تے،ساݙے ٻولݨ تے تعزیراں کیوں؟

ٻیا ݙیکھو

• سرائیکی وسیب دی ثقافت تے دانشور

• اشو لال فقیر دی لوک شاعری

• رفعت عباس دی سرائیکی لوک شاعری

• چولستان دی لوک شاعری دی اَواز

• ارشاد تونسوی دی لوک شاعری

ٻاہرلے جوڑ

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔