چولستان دی لوک شاعری دی اَواز

جئیں ویلھے جہانگیر مخلص کوں ایں کیوں دا جواب نیں مِلدا تاں او بے چین تھی ویندن ۔ اُنہاں دی اے بے چینی اُوں ویلھے تاں ٻہوں شدید تھی ویندی ہے جݙاں او ݙیدھن جو اِتھو ںدے لوک:

’’اپݨے شہر دے ٻاہروں چھاوݨی ٻال کُہیندے ݙیکھ کے ، تُوں مونھوں نہ ٻولیوں‘‘

اِنہاں مظالم کوں ݙیکھ تے اُنہاں دے اندر قومی شناخت دا تصور پختہ تھیندے ۔ اپݨی شناخت تے سُنڄاݨ دا تحفظ اُوں ویلھے دا سب توں اہم تقاضا ہا ۔ جہانگیر مخلصؔ جہیڑھے علاقے اِچ ٻیٹھے ہَن تھئے اُتھاں ٻاہروں آوݨ آلے لوکیں نیں اِتھوں دے بندے دا اَس تس تے اوندی نمانتا دا غلط مطلب گھدے۔ اِنہائیں ڈینہاں ’’کرش ݙیوایا‘‘ جھیں نعرے سامݨے آئے ۔ ’’عصری تقاضیاں توں بے نیاز تھی کے، کوئی شاعری وی ترقی دا پندھ جاری نھیں رکھ سڳدا ^[١]۔ اُنھاں وی ایہو آکھیے جو:

جے اپݨے ککھیں دے گھر کوں بچا سڳدیں ، بچا مخلصؔ

اَڄاں دریا دی چھل ہے پئی ، اُتوں برسات کیا پُچھدیں

اُنہاں اپݨے وسیب کوں بچاوݨ دی چھڑی کوشش اِی نئیں کیتی ، بلکہ اُنہاں نیں اِتھوں دیاں مقتدر قوتاں کوں اے باور کرائے ، جو اِتھوں دے لوک وی اُنہاں ریت انسان ہِن ۔ اے لوک زندگی دا ادراک رکھیندن تے اُنہاں ریت زندگی گزراݨا چاہندن۔

ساکوں ٹھڈے وَݨ دی چھاں ہووے

کہیں جھوک تے ساݙا ناں ہووے

جہانگیر مخلصؔ دی اے آواز، سارے چولستان دی آواز ہے مگر شاید ہک عرصے توں حکومتی بے توجہی دی وجہ توں چولستانی حکمرانیں توں مایوس تھی ڳئین ۔ لہٰذا جھیں ویلھے جہانگیر مخلصؔ اُنہاں دی مایوسی دا نوحہ لکھے ، تاں اُنہاں کوں اِتھاں ٻہوں پذیرائی ملی ۔ شہرت ملی ، شہرت جتھاں انسان کوں خوشی عطا کریندی ہے اِتھاں بعض اوقات اوندی فکری ترقی دی راہ اِچ رکاوٹ وی بݨ ویندی ہے۔ ’’پرہ باکھ‘‘ دی ڈھیر ساری شاعری تے مایوسی دا سایہ ہے ۔ ایں واسطے ایکوں پروفیسر ممتاز خان وی ویݨ لکھے ، تے میکوں وی اے چولستان دے لوکیں دا ویݨ محسوس تھیندے۔^[٢]

ݙُکھ گھر گھر ونڈیج ویسن

تاک سُکھ دے ولیج ویسن

سِر، دا،پٹکا، سنبھال رکھیں

سِر تاں اُونویں کپیج ویسن

اُنہاں دی مایوسی اتنی زیادہ تھی ویندی اے جو او زندگی کوں پندھ کریندا ݙیکھ تے وی زندگی نال گاٖنڈھا نئیں ڳنڈھیندے بلکہ او اتنا وی آکھ ویندن جو^[٣]

ایںدھرتی دے سینے اُتوں ہر ہک ٻوٹا پٹو

چھوڑو بھل صفائی مخلصؔ ساݙیاں قبراں کھٹو^[٤]