اسلامی خلافت دے مرکز دے زیرِاثر ٻہوں سارے شاندار اسلامی سلطنتاں قائم تھیاں جیہڑے روحانی طور تے خلیفۂ اسلام دے ماتحت ہوندے ہن پر کافی حد تک خودمختار وی ہن. اے تمام سلطنتاں یا حکومتاں علاقائی ہن تے جغرافیائی، ثقافتی تے نسلی بنیاد تے قائم ہن تے انہاں دا روحانی یا مذہبی تقدس نہ ہوندا ہئی تے انہاں تمام ماتحت حکومتاں وچ مرکزی خلیفہ دے ناں دا خطبہ پڑھا ویندا ہئی. عالمِ اسلام وچ قائم تھیوݨ والے علاقائی حکومتاں کوں اساں مندرجہ ذیل لحاظ نال تقسیم کر سڳدے ہیں: -

سُنی (اہلِ سُنّت) سلطنتاں

لکھو

تاریخ وچ سنی مسلماناں دے سلطنتاں دی تعداد تقریبا‍‌ً ڈھائی سو (250) ہے جنہاں دی تفصیل درج ذیل اے: -

افریقہ

لکھو

ایشیاء

لکھو

مشرقِ وسطیٰ، ایران، عراق، حجاز، وسطی ایشیاء

لکھو

جنوبی ایشیاء

لکھو

مشرقی ایشیاء

لکھو

وسطی ایشیاء

لکھو

شمالی ایشیاء

لکھو

یورپ

لکھو

شیعہ سلطنتاں

لکھو

اسلامی تاریخ وچ شیعہ حکومتاں دی تعداد تقریباً ستر (70) اے جنہاں دی تاریخ درج ذیل اے: -

خارجیاں دے حکومتاں

لکھو

اسلام نال رَلدے مِلدے مذہبی گروہاں دیاں حکومتاں

لکھو

اسلامی تاریخ وچ ٻہوں سارے اسلام نال مماثل مذہبی باطنی گروہ وی سامݨے آئے جنہاں نے اپݨے عروج دے وقتاں وچ آزاد تے خودمختار حکومتاں قائم کر گھدیاں تے مرکزی سنی خلافت تے شیعہ قیادت ݙوہاں نال برسرپیکار ریہے. انہاں دا جائزہ درج ذیل اے: -

ٻاہرلے جوڑ

لکھو

حوالے

لکھو