بھارت وِچ زنانیاں
بھارت وِچ زنانیاں / تِرِیمتاں / زنانیت (اردو: بھارت میں خواتین) (انگریزی: Women in India)۔ بھارت وِچ زنانیاں دی حیثیّت وِچ پِچھوکڑ کُجھ ہزار ورھیاں وِچ ٻہوں وݙّے تبدیلیاں آئیاں ہِن۔[١] پُراݨے دور دی پست حیثیّت زنانی تُوں قرون وسطیٰ تئیں دا دور،[٢] [٣] جین٘دے وِچ کئی مصلحین دی طرفُوں برابر حقوق ݙِتّے ون٘ڄݨ تئیں، اِنّھاں دی تاریخ بھرپور رہی ہِے۔ جدید بھارت وِچ، زنانیاں کئی چنڳے وݙّے دفتراں تئیں پُڄ ڳئیاں ہِن جِنّھاں وِچ، صدر، وزیرِ اعظم، بھارت دی لوک سبھا دی اسپیکر، قائدِ حزبِ اختلاف، یونین کونسلر، وزرائے اعلیٰ اَتے گورنر وغیرہ شامل ہِن۔
تاہم، بھارت وِچ زنانیاں کُوں جنسی تشدّد اَتے صنفی عدم برابری جئیں اَݨ ڳِݨت مسائل دا سامھݨاں کرݨاں پون٘دا ہِے۔
بھارت وِچ زنانیاں دی تاریخ
لکھوپُراݨاں دور
لکھوویدک دور دے اَغاز دے دوران[٤] وِچ تِریمت حیاتی دے سبھے پان٘سیاں وِچ مرد دے برابر حیثیّت رکھین٘دی ہئی۔ پُراݨے ماہرین صرف تے نحو جئیں پتنجلی اَتے کتیانا دے کَمّاں تُوں پتّہ چلدا ہِے جو ویدک دور وِچ زنانیاں پڑھے لِکّھے ہَن۔ رگ وید دے لِکھتاں تُوں پتّہ چلدا ہِے جو زنانیاں بالغ عمر وِچ شادی کرین٘دیاں اَتے شئیت اُنّھاں کُوں آپݨاں پئے چُݨݨ دی اَزادی ہون٘دی ہئی اِیں عمل کُوں سویمبر آکھیا وین٘دا ہئی یا براہِ راست تعلق دی ہِک صورت گندروا ویاہ وی ہِک ذریعہ ہئی۔ مقدس متون مثلاً رگ وید وِچ اِیہو جئیں کئی زنانیاں دا ذکر ہِے دانش ون٘د اَتے روحانی سُجھ دی حامل ہَن۔
قرون وسطیٰ
لکھوبرصغیر پاکستان تے ہندوستان وِچ مسلم فتح ہندوستانی سماج وِچ بَدلاؤ گِھن آئی۔ اِیں ویلے دے دوران معاشرے وِچ بھارتی زنانیاں دی حیثیّت تنزلی دا شکار تھئی۔[٥] پردے دا نظام اَتے جوہر ݙاہوِیں صدی دے مسلم قاعدے قنُوناں نال منسوب ہِن۔
راجستھان دے راجپوتاں وِچ، ݙاہوِیں صدی وِچ اِتّھاں اسلام دی آمد دے ہِک صدی بعد اِیہ رِیت شروع تھئی۔ سندھ وِچ ابتدائی مسلم حملیاں دے نتیجے وِچ جوہر دی رِیت نئیں مِلدی، جیویں جو راجا داہر یا سندھ دی تاریخ نال واضح ہِے۔ محمد بن قاسم دی صدی وِچ حملے دے بعد، راجا داہر کُوں قتل کِیتا ڳیا اَتے اُون٘دی ذال اَتے دِھی کُوں دمشق وِچ غلام دے طور تے بھیڄ ݙّتا ڳیا۔
ہندو کشتریہ حکمراناں وِچ ودھ ذالیں نظر آن٘دیاں ہِن۔ [٦]
ٻِیا ݙیکھو
لکھوبھارتی زنانیاں دی تَن٘دِیراں بلحاظ کَم کار: