اردو دے ڈرامے

’’عہد قدیم کنوں سرائیکی وچ ڈرامہ لکھیندا آندے اتے اسٹیج تے وی پیش کیتا ویندا رہ ڳئے۔ ہندواں دے مذہبی تہوار، دُسہرے وچ ہک مہینے تک ناٹک سبھا پیش کیتا ویندا ہئی۔ جیندے وچ رام لِیلا، رام کہاݨی، رام لچھݨ دا بن باس، جھیٔں ڈرامے ہوندے ہن۔‘‘ (۱۸)^[١]

آغا حشر کاشمیری دے ترائے اردو ڈرامیاں دے ترجمے کوں سرائیکی ادبی مجلس، بہاولپور نے ۱۹۸۱ء وچ چھاپیا۔ (۱) خواب ہستی ، کوڑا خواب، (۲) سیج ݙکھاندی، سیج پُھلاں دی، دا ترجمہ فدائے اطہر نے کیتے۔ رستم وسہراب دا ترجمہ، رستم وسہراب دے ناں نال اسلم قریشی سرائیکی وچ ترجمہ کیتے۔ ممتاز مفتی دے ڈرامے ’’لوک ریت‘‘ دا ترجمہ ’’ڳل ڳلانواں ریت دا‘‘دے ناں نال حمید الفت ملغانی نے کیتا۔ جینکوں تھل دمان سرائیکی سنگت لیّہ نے اکتوبر ۱۹۹۲ء وچ چھاپیا۔ ’’مطبوعہ سرائیکی ڈرامے دی ابتدائی تاریخ در دید بھنوائی ونڄے تاں پہلے وݙے ڈرامہ نگار منشی غلام حسن، گانمݨ شہید ملتانی ڈسدن۔ انہاں دا ڈراما ’’سخی بادشاہ‘‘ نظم دی صورت وچ ہے تے ݙوجھا ڈرامہ ’’قمر الزماں و شہزادی حسینہ‘‘ نظم/ نثر ݙونہاں دے وچ لکھیل ہے۔ ݙوجھے نمبر تے غلام سکندر غلام لشاری بلوچ (۱۸۱۸ء۔ ۱۹۰۸ء) ہن۔ انہاں دا پہلا ناٹک جیڑھا کتابی صورت وچ شائع تھیا۔ او ’’یوسف زلیخا غلام والا‘‘ ہے۔ ایہ ڈرامہ وی نظم و نثر ݙونہاں صورتاں وچ ہے۔ تریجھا ڈرامہ جو شائع شدہ ملدے او سلطان الشعراء پیر بخش پیرݨ ملتانی دا ہے۔ منظوم ڈرامہ ’’روشن ضمیر‘، نظم و نثر تے سوہݨی مہینوال ۵۰ صفحات اُتے مشتمل ہے۔ منشی کریم بخش واصل مظفر گڑھی (۱۹۰۶ء۔ ۱۹۷۶ء) چوتھے وݙے ڈرامہ نگار ہن۔ انہاں دے لکھیئے ہوئے ڈرامے ’’خونی ماں‘‘، منظوم، روشن ضمیر نظم و نثر، ۴۴ صفحات اُتے مشتمل ہے۔ انہاں دا ڈرامہ ’’ہیر رانجھا‘‘، سرائیکی ڈرامہ نگاری دی تاریخ دا ہک اہم باب ہے۔‘‘^[٢]

سرائیکی وسیب وچ انجو انج تہواراں، میلیاں ٹھیلیاں، شادی خوشی دے مواقع اُتے نقلی ٹولیاں، تماشے وال، بھنڈ، آپس وچ مختلف کرداراں دا روپ دھار کے جگت، وکتی بازی کریندے ہن۔ ڈرامے دی ایہ صورت منڈھ قدیم کنوں اڄاں تک ٹردی پئی ہے۔^[٣]