محمود کوٹ
سرائیکی دے لوک ادب دا تذکرہ وی ٻہوں وسیع اَتے پھیلاء آلا ہِے جیکُوں ہِک جاء تے کٹّھا کرݨ ٻہوں اوکھا کَم ہِے تہوں اِیکُوں اساں انجو انج شہراں دے ناں دے نال اُنّھاں دے لوک ادب (Folklore) دے حساب نال ونݙین٘دے ہِسے۔ سرائیکی وسیب ہِک ٻہوں قدیم اَتے لوک تہذیب تے لوک ثقافت دا ڳڑھ ہِے۔ اِیں سانڳے اِتّھوں دے انجو انج شہراں وِچ انجو انج مزاج دے لوک رہن٘دے ہِن۔ [١]
ضلع مظفر گڑھ
لکھوضلع مظفر گڑھ سرائیکی دا ہِک اہم شہر ہِے۔ اِیندے شمال وِچ لیّہ، مشرق والے پاسے دریائے چناب تے اِیندے پار ضلع ملتان ہِے، جنوب دے پاسے ضلع بہاول پور تے ضلع رحیم یار خان ہِن، مغرف دے پاسے دریائے سندھ اَتے اِیندے پار ڈیرہ غازی خان تے راجن پور دے اضلاع ہِن۔ مظفر گڑھ دِی بنیاد نواب مظفر خان نے ہِک قلعہ بݨوا تے رکھی ہَئی، علم و اَدب دِی روایت اِبتداء تُوں اِی چلدی آندی ہِے۔[١]
کوٹ اَدّو (تحصیل)
لکھوضلع مظفر گڑھ دا اِیہ شہر ملتان کنُوں شمال دِر 54 کلو میٹر دے فاصلے تے ہِے۔ اِیں شہر دِی بُنیاد نواب اَدّو خان نے 1550ء دے قریب رکھی ہئی[١]۔ مشہور سرائیکی عوامی گلوکار پٹھانے خان دا تعلق کوٹ اَدّو نال ہِے۔ سیّد اَمیر حیدر شاہ (1858ء ۔ 1898ء)، ہیر رانجھا، ہیر میرݨ شاہ، مکمل قِصّہ ہیر رانجھا مع غزلیات اَتے آتش عِشق اُنہاں دِیاں تصانیف ہِن۔ حفیظ الرحمن حفیظ نے میرݨ شاہ دے حالاتِ زندگی تے نمونہ کلام مرتب کِیتے۔ فیض بلوچ، تحصیل کوٹ اَدّو دے موضع نور شاہ علائی وِچ پیدا تھئے۔ علمی اَدبی حوالے نال کوٹ اَدّو ٻہُوں معروف وسیبی شہر ہے۔ رفیق خاور جسکانی اتے نذیر احمد نذیر، بشیر بزمی اتھوں دے معروف ادیباں وِچوں ہِن۔[٢]
محمود کوٹ (قصبہ)
لکھومحمود کوٹ دا جغرافیہ
لکھومحمود کوٹ دا لوک ادب
لکھومحمود کوٹ، مظفر گڑھ تے کوٹ اَدّو دے وِچکار ہِے۔ 1720ء وِچ محمود خاں گجر اِیں قصبے دِی بنیاد رکھی ہَئی۔ مُنشی محمود کوٹی، ہِک زمانے وِچ شعر و لوک ادب دے حوالے نال اِتھوں دا معروف ناں رہ گئے۔ اُنہاں دا اَصل ناں ملک اَللہ وسایا چوہان ہَئی[٢] (پیدائش 1893ء۔ وفات 1954ء) ’’گُلستانِ مُنشی‘‘، ’’گُلدستۂ نعت (مولود)‘‘ اُنہاں دِیاں تصانیف ہِن۔ اِقبال وارث[٢] ’’اُڈردی دُھوڑ (سرائیکی لوک شاعری)‘‘، تے آصف سعیدی سرائیکی لوک شاعری کریندے ہَن[٢]۔ معروف سرائیکی شاعر مشتاق سبقت دا تعلق وی محمود کوٹ نال ہے۔
ٻِیا ݙیکھو
لکھوحوالہ جات
لکھو- ↑ ١.٠ ١.١ ١.٢ ١.٣ ملتان دی تاریخ دے حوالے نال کتاب اِین٘دے توں گِھن تے ٻولی وٹار کِیتا ڳیا۔
- ↑ ٢.٠ ٢.١ ٢.٢ ٢.٣ بہاء الدین زکریا یونیورسٹی ملتان کِیتے لِکّھیا ڳیا تحقیقی منصوبہ بحوالہ سرائیکی وسیب دی تاریخ تے ثقافت از: ڈاکٹر خالد اقبال ۔ اسٹیشن ڈائریکٹر ریڈیو پاکستان بہاولپور۔ فروری-٢٠١٩ء
ٻاہرلے جوڑ
لکھو- تاریخ ملتان۔ حصّہ اوّل آرکائیو تھئی ہوئی۔ (آرکائیو ڈاٹ او آر جی) اُتے۔