سرائیکی روزہ مرّہ تے محاورے
روز مرّہ
لکھوروزمرہ عام ٻول چال کوں آکھیا ویندے جیویں جو اساں ہک ٻئے نال ڳالھ ُمہاڑ کریندے ہئیں۔
محاورہ
لکھومحاورہ علم صرف دی او اصطلاح ئِ جیندے ئِ چ لوظیں دے حقیقی معنی دے بجائے خاص معنے گھدے ویند ِن۔ جیویں جو میں ’’روٹی کھادی ‘‘ یا میں ’’قسم کھادی‘‘ دے معنیاں ئِ چ فرق ئِ۔ یعنی میں ’’روٹی کھادی ‘‘ حقیقی معنی ئِ چ استعمال تھئے جݙاں جو میں قسم کھادی مراد ی معنی ئِ چ استعمال تھئے۔ [١]
روز مرّہ تے محاورے وِچ فرق
لکھونوعیت دے لحاظ نال روزمرہ تے محاورے ئِ چ تھوڑا جیھاں فرق ئِ ۔ اے فرق کجھ ایں ہے۔ [١]
- روزمرہ ئِ چ لوظ آپݨے اصلی تے حقیقی معنیں ئِ چ استعمال تھیندن ۔ جݙاں جو محاوے ئِ چ لوظ غیر حقیقی تے مجازی معنیں ئِ چ استعمال تھیندن۔
- روزہ مرہ ہک تے ہک تو ودھ لوظیں تے مشتمل ہوندے جݙاں جو محاورہ ہک لوظ تے مشتمل نھئیں ہوندا۔ ایندی بݨت کیتے کم از کم ݙو لوظاں دا ہووݨ ضروری ئِ۔
- روزمرہ ئِ چ مصدر دا ہووݨ ضروری کائینی جݙاں جو محاورے ئِ چ مصدر دا ہووݨ ضروری ئِ۔
- کوئی لوظ اپنی حیثیت ئِ چ۔ روزمرہ نھئیں ہوندا جݙاںجو او جملے ئِ چ استعمال تھی کے روزمرہ بݨدے پر محاورہ جملے ئِ چ استعمال نہ تھیوے تاں وی او محاورہ ہوندے۔
- روزمرہ دی پابندی دے بغیر درست ڳالھ مہاڑ نھئیں تھی سڳدی جݙاںجو محاورے دے بغیر وی ڳالھ مہاڑ درست تھی سڳدی ئِ۔
- اے ضروری کائینی جو ہر روزمرہ محاورہ وی ہووے جݙاں جو اے ضروری ئِ جومحاورہ روزمرہ دا پابند ہووے ۔
محاورے دی اہمیّت
لکھودنیا دی کئی زبان وی ایجھیئیں کائینی جیندے ئِ چ محاورے استعمال نہ کیتے ویندے ہوون ۔ محاورہ زبان دا سݨھپ تے ڳاہݨاں ئِ۔ محاورے دے ورتݨ نال نظم ہووے یا نثر ݙوہائیں دا قد ودھ ویندے ایندے نال لوظیں دا ورتارا کھلدے تے تحریر ئِ چ باریکی تے لطافت پیدا تھیندی ئِ۔ ایندے استعمال نال لطیف جذبیئاں تے اچیاں سوچاں دا بھر پور اظہار کیتا ون٘ڄ سڳدے ۔ محاورہ جتھاں زبان دی وسعت کوں نشابر کریندے اتھاں زبان تے بیان تے لکھاری دی مضبوط گرفت کوں وی ظاہر کریندے ۔
محاورے دا ورتݨ
لکھومحاورے دا استعمال سرائیکی زبان ئِ چ اتنا عام تے وافر ئِ جو بعض دفعہ تاں این لڳدے جو ساری ڳالھ مہاڑ محاورے ئِ چ ای تھیندی پئی ئِ۔ سرائیکی زبان ئِ چ محاوریں دا زیادہ تے بھرپور استعمال تے عام زندگی ئِ چ ایندا ورتارا اینہہ زبان دی وسعت کوںنشابر کریندے ۔
محاورے دی تعریف
لکھومحاورے دی مختصر تعریف کجھ ایں کیتی ون٘ڄ سڳدی ئِ ۔ جو محاورہ لوظیں دا ایجھاں مجموعہ ہوندے جیندے لوظ ݙسݨ ء ِچ تاں عام لڳدن پر محاورے دی ترکیب انھیں لوظیں دے عام معنئیں کوں خاص بناْݙیندی ئِ [١]۔ محاورے دے متعلق اے آکھیا ویندے جو :
- محاورے ئِ چ گھٹو گھٹ ݙو لوظ ضرور ہوندن۔
- محاورہ ہمیشہ گرائمر دے قاعدئیں تے اصولیں دے عین مطابق ہوندے ۔
- محاورہ اہل زبان دی ٻول چال (روزمرہ) دے مطابق ہوندے ۔
- محاورہ اصلی معنیئں دی بجائے مجازی معنیئں ئِ چ ورتیا ویندے ۔
- محاورے ئِ چ ہمیشاںمصدر موجود ہوندے ۔
- اکثر محاورے استعارے وی ہوندن۔
- کہیں وی محاورے ئِ چ استعمال کیتے ڳئے مصدر دے تقریباً سارے مشتقات استعمال تھی سڳدن پر اصل محاورے ء ِ چ کئی تبدیلی رونما نھئیں تھیندی۔
- محاورے دے لوظیں ئِ چ کہیں قسم دی تبدیلی نھیٔں کیتی ون٘ڄ سڳدی نہ تاںمحاورہ غلط قرار ݙے ݙتا ویندے ۔
سرائیکی محاوریاں دا ذخیرہ
لکھوسرائیکی زبان دے محاوریں دا ذخیرہ اݨ کھٹ ئِ جہڑا جو اینہہ زبان دی وسعت دا مظہر ئِ ۔ اکثر اوقات ساݙا اݨ پڑھ سرائیکی طبقہ وی اپݨی روزمرہ دی ٻول چال ئِ چ بے شمار محاورے ٻول ویندے ۔ ݙوجھے لوظیں ئِ چ محاوریں دا استعمال ساݙے سرائیکی وسیب دا عام ورتارا ئِ۔ مثال دے طور تے چند ہک محاورے ملاحظہ ہوون۔ اچا جھکا تھیوݨ، اٹھ نال مکوڑا ٻدھݨ۔ بڑ بڑ کرݨ، برتھا تھیوݨ، جُتیاں سدھیاں کرݨ، جتی چا ہڑھݨ، ڄبھ کڈھݨ ، جھورا لڳݨ ، جھولی اݙݨ ، جھوک رساوݨ، جھمر مارݨ وغیرہ [١]