سرائیکی اکھاݨ وِچ حکمت تے دناوت تے نصیحتاں

اکھاݨ

ہر زبان دے ادب وِچ سب کنوں اہم شے "اکھاݨ" ای ہون٘دِن جِنھاں وِچ ٻہوں حد تئیں اُوں دے وسیب دی حیاتی دی کہاݨی دیاں کئی چُنڈھاں لُکیّاں ہون٘دِن، اِنھاں وِچ اُوں بھوئیں دے لوکاں دیاں حکایتاں، اَتے افسانیاں کنوں علاوہ روز ݙیہاڑے دی حیاتی دیاں جھلکیاں وی نظر آن٘دیاں ہِن۔ اکھاݨ دُنیاں دیاں ساریاں زباناں وِچ موجود ہِن۔ اِیہ دناوت، سچ تے نِیان٘ہ دا وی پتہ ݙین٘دِن اَتے زبان دے مزاج، اُتّھوں دے موسماں، فصلاں، میلیاں، مجلساں، فرصت دیاں کمّاں، کھیݙ کُھوݙ اَتے حیاتی دیاں دلچسپیاں دا وی۔ اِنّھاں وِچ تریمتیں دے مُون٘ہ کنوں نِکلن آلیاں گھر ٻار دیاں ڳالھیں وی ظاہر تِھین٘دیاں ہِن اَتے حیاتی اِچ موجود اُچ جِھک تے خرابیاں وِی۔ اکھاݨاں نال ݙنگراں دیاں صفاتاں، ترِیمت مرد دے آپو آپݨے ڳُݨاں کنوں علاوہ موسم تے رُت دی بدلی دے اثرات، بزرگاں دے تجربیاں، دنان٘واں دی دناوت دا وی پتہ لڳدے۔ اکھاݨ اُوں زبان کوں ٻولݨ آلے لوکاں دیاں رَسماں، رِیتاں، عادتاں، مزاج تے تاریخی واقعیاں دا وی پتہ ݙین٘دے ہِن۔ اِنّھاں وِچ قوم دا پِچھوال وی جِھمکدے اَتے اڳوال کِیتے نصیحتاں اَتے اصلاحواں وی مِلدیاں ہِن۔ اِہجیں کُجھ اکھاݨ اے ہِن:

مثالاں

• سچ آکھے لا طمع، یا ہتّھوں ݙاڈھا بے حیا۔
• اُٻہل دے اڳّوں ٹوئے۔
• اَڄ میݙی واری کل تیݙی۔
• طمّع گُناہیں دی نانی ہِے۔
• اَسّوں کتّیں تھولا کھا، طرف طبیباں مُول نہ جا۔
• ٻال دا چھوٹا پَرناوݨ ڳالݨ ہِے۔
• پَکّھا جھلین٘دے تلّے لہوو، سَوِّڑ گھتین٘دے اُتّے وَن٘ڄو۔
• کرماں دی رَتّی چنگی، عقل دا مَݨ کُجھ ناں۔
• سچ سچ ہِے، کُوڑ کُوڑ ہِے، کُوڑ دے مُون٘ہ وِچ دُھوڑ ہِے۔
• ڳنّاں مچّھی تے ہِنڈواݨاں، اَسّوں پکّے کتیں کھاݨاں۔

حوالہ

• تبصرہ کتاب: سرائیکی اکھاݨ (جلد اوّل) ١٩٩٢ء (بار اوّل)۔ از کتاب: مقدمات ۔ پروفیسر شوکت مغل ۔ صفحہ نمبر ١٢٨ تا ١٢٩۔ مرتب: پروفیسر مقبول گیلانی۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔

MubasherKaleem (ڳالھ مُہاڑ) ١٧:٤٠, ١ فروری ٢٠٢٢ (PKT)