سرائیکی افسانہ
افسانہ اینجھی کہاݨی کوں آکھیا ویندے جیڑھی مختصر، چسولی اتے رنگورنگی حیاتی دے کہیں پُکھ کوں نشابر کرے، جیندے وچ کردار گھٹ ہوون مگر حقیقی ڄاپن۔ وحدت تاثر افسانے دی خاصیت ہوندی ہے۔
’’افسانہ داستان دی ترقی یافتہ صورت ہے۔ داستان جیڑھی جو مافوق الفطرت اتے غیر عقلی واقعات دا پندہ ہئی، نسبتاً حقیقی شکل وچ ناول بݨی اتے وَت ویہویں صدی دے مشینی دور نے اینکوں ٻیا وی نکھار تے افسانہ بݨا ݙتا۔‘‘ [١]
مختصر افسانے دی بنیاد اُنویہویں صدی وچ امریکہ بݨی۔ فرانس، روس توں بعد انگلستان وچ افسانہ پڄیا تے وت اے صنف انگریزی توں اردو ادب تے ہیں وسیلے نال سرائیکی ادب وچ آئی۔ مختصر افسانے دا وجود صنعتی انقلاب دی وجہ نال پیدا تھیوݨ آلی سماجی، معاشرتی ترٹ بھڄ دا نتیجہ ہے۔ نواں سماج پیدا تھیوݨ پاروں لوکاں کول اِتلا وقت کوئینا رہیا جو او داستاناں کوں سݨݨ۔ تاں وَت مختصر افسانے داستاناں دی جگہ گھن گھدی تے فرد (ڄݨا) کوں آپݨی روحانی تسلی کیتے مختصر کہاݨی دی ضرورت محسوس تھئی۔ کیونجو افسانہ حیاتی دے جملہ جذبات، احساسات دا مجموعہ ہوندے۔ زبان اتے بیان دی خوبصورتی، افسانے دی خوبی وچ وادھا کریندی ہے۔ قصے کہاݨی نال دلچسپی بندے دے نال منڈھ قدیم توں ہے۔ بندہ حال احوال کرݨ سݨݨ وچ خوشی محسوس کریندے۔ اِتھاؤں قصے کہاݨی، داستان دا منڈھ ٻدھیندا ݙسدے۔ افسانے کیتے، انگریزی لفظ ’’فکشن‘‘ مراد گھدی ویندی ہے۔ انگریزی وچ افسانے کہاݨی کیتے لفظ "Short story" وی ورتیا ویندے۔ کہانی یا افسانے دا کہاݨی آکھݨ تے کہاݨی سݨݨ آلے نال باہمی تعلق کئی ورھیاں تے محیط اتے ٻہوں ڳوڑھا ڳانڈھا سانڳا رکھدے۔
’’شروع وچ کہاݨی آکھݨ والا آپݨے حقیقی تجربات تے تخلیقی واردات کوں سادہ لفظاں وچ درگھا کر تے بیان کریندا ہا۔ پر وقت دے نال نال اُونکوں کہاݨی سݨݨ والے دے تخیّل، شعور اتے ذوق بارے حسن ظن پیدا تھیا۔ اِت پاروں مختصر افسانے دا اعجاز ایں اعتماد تے حسن ظن دا مشاہدہ ہے۔‘‘[٢][٣]
ٻئی تفصیل کِیتے ݙیکھو
لکھوحوالہ جات
لکھو- ↑ پروفیسر انور جمال، ’’ادبی اصطلاحات‘‘، اسلام آباد، نیشنل بک فاؤنڈیشن، اشاعت ۱۹۹۸ء، ص: ۱۰
- ↑ ڈاکٹر انوار احمد، ’’اردو افسانہ تحقیق و تنقید‘‘، ملتان، بیکن بکس، گلگشت کالونی، اشاعت ۱۹۸۸ء، ص: ۱۵
- ↑ از: سئیں ڈاکٹر خالد اقبال۔ تحقیقی مقالہ۔
ٻاہرلے جوڑ
لکھو- ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔۔ ۔ ۔ ۔ ۔