اسلم رسول پوری تے سرائیکی ادب دے اصناف
اسلم رسول پوری نے سرائیکی لوک ادب دیاں مختلف اصناف، شعری و نثری دا جائزہ ، تحقیقی ، تنقیدی اتے تخلیقی انداز نال گھدے ۔ اُنہاں سرائیکی ادب دی کلاسیکی شعری روایت توں گھن تے نویں عہد دے لکھاریں دے ادبی سمل، اُنہاں دیاں کتاباں، رائیکی ادب وچ مزاحمتی رویے ، لغت نویسی و لسانیاتی تحقیقی سرگرمیاں اتے بھرویں انداز نال روشنی پاتی ہے ۔
اسلم رسول پوری نے ایں کتاب دے کجھ مضامین وچ سرائیکی ادب تے ایندی تاریخ دا مطالعہ سیاسی ، سماجی پس منظر کوں سامݨے رکھیندے ہوئے کیتے۔ تے ایں سلسلے وچ اُنہاں دے مضامین وچوں:
- نویں سرائیکی شاعری تے ثقافتیں دے درمیان مدافعتی عمل
- سرائیکی قومی تحریک اتے سرائیکی ادب دا فائدہ
- حملہ آوریں دی فکر دے سرائیکی ادب تے منفی اثرات
مندرجہ بالا مضامین سرائیکی ادب اُتے سیاسی ، تہذیبی ، معاشرتی ترٹ بھیج دے تناظر وچ تاریخی پس منظر دا جائزہ ہے ۔ مگر اُنہاں دا ایہہ جائزہ کہیں تعصب دی بنیاد تے نہیں بلکہ ایں جائزے دی بنیاد تاریخی ، تہذیبی ، سیاسی حقائق ہن ۔
سرائیکی شعری ادب دی تحقیق اتے تنقید و تجزئیے سانگے ، اُنہاں دے ٻئے مضامین وچوں’’ سرائیکی کلاسیکی شاعری دیاں فلسفیانہ جڑھاں‘ سرائیکی دی معروف شعری صنف ݙوہڑے دا جائزہ اتے سرائیکی شاعری دے نمایاں رحجانات دا سرسری مطالعہ وچوں سرائیکی ادبی تاریخ دے نقوش وی ملدن نہ صرف ایہ بلکہ حملہ آواری دے نتیجے وچ حاکم و محکوم دی نفسیات، سرائیکی خطے وچ تصوف دے احیاء دے مقابلے وچ سائنس ، فلسفے تے عقلیت پسندی دے رویے دا تجزیہ غیر جانبداری نال کیتے۔ اسلم رسول پوری لکھدن :
"اگرچہ صوفیاء کرام انسان دوستی دے سنیہیے کوں عام کیتے۔ لیکن عام طور تے مقامی جاگیرداریں اتے حکمرانیں دے استحصال اتے جبر دے خلاف ائنیں آواز نئیں چاتی جینویں تقاضا ہا ۔ ایندے علاوہ صوفیاء کرام علم دا ذریعہ ’’ وجدان‘‘ کوں قرار ݙتے ( حالانکہ تجربہ تے عقل کانٹی نقطہ نظر دے مطابق ذریعہ علم ہن )
ات واسطے عام علوم سائنس اتے فلسفہ دی اہمیت گھٹ ڳئی بلکہ انہیں عقلیت پسندی اتے عام علوم دی مخالفت وی کیتی۔
علموں بس کریں وو یار
جیندی وجہ کنوں سرائیکی وسیب وچ کوئی سائنسی اتے فکری تبدیلی نہ آئی اتے نہ کہیں قسم دے سماجی ارتقاء دی راہ ہموار تھئی اتے سرائیکی وسیب پس ماندگی تے غلامی دا شکار تھی گیا"[١]
اسلم رسول پوری اپݨی تحقیق راہیں جو فکری مسائل سامݨے گھن آندن اُوندا مقصد سماجی شعور دا رستہ ہموار کر تے حقیقی مسائل کوں حل کرݨ ہے اُنہاں اپݨی ایں کتاب راہیں محض تذکرہ نگاری نہیں کیتی بلکہ سرائیکی ادب کوں نویں میلانات، رحجانات اتے روّیاں دی تبدیلی بارے ڈسائے ۔ ایہا وجہ ہے جو او ادب دی جمالیاتی قدراں کوئی سماجیات کنوں انج نہیں سمجھدے۔[٢]
ٻیا ݙیکھو
لکھوحوالہ جات
لکھو- ↑ اسلم رسول پوری، ’’سرائیکی ادب وچ معنی دا پندھ ‘‘ ،سرائیکی ادبی پبلی کیشنز ، رسول پور ، اشاعت 2014ء، ص :112-113
- ↑ از: سئیں ڈاکٹر خالد اقبال۔ مقالہ پی ایچ ڈی۔