ڈرافٹ پہلا پرت/رحمت عزیز چترالی
گزارش:رحمت عزیز چترالی سرائیکی ویکیپیڈیا کے پہلے صفحے پر کام کررہے ہیں، ازراہ کرم اس صفحہ پر کوئی ترمیم نہ کرے، شکریہ
| ||||||||
  {{{heading}}}سرائیکی (ہندی: सराइकी، انگریزی: Saraiki, Siraiki, Seraiki)، ہند یورپی زباناں نال تعلق رکھدی ہے۔ اینکوں 6 کروڑ توں ودھ لوک صرف سرائیکستان وچ بولݨ والے ہن جیہڑے موجودہ سرائیکی وسیب (سرائیکستان تے جنوبی خیبر پختونخواہ)، شمالی سندھ تے مشرقی بلوچستان وچ رہندے ہن۔ پاکستان دے جیہڑے خطے وچ سرائیکی ٻولیندی اے اونکوں سرائیکستان آکھا ویندے. ایں دے علاوہ بھارت وچ ہک وݙی تعداد وچ لوگ سرائیکی بولیندے ہن. جیہڑے تقسیم دے وقت ہجرت کرکے گئے ہن۔ اس دے علاوہ سرائیکی تارکین وطن (زیادہ تر) مشرق وسطیٰ وچ وی ہن۔ افغانستان وچ وی کجھ ہندو سرائیکی زبان ٻولیندے ہن لیکن اتھاں انہاں دی تعداد نامعلوم ہے.2017ء دی مردم شماری آہدی اے جو سرائیکی پاکستان دی ݙوجھی وݙی زبان ہے۔
|
 {{{heading}}}اویں تاں ساری بھوئیں تے جِتھ جِتھ بندے ماݨس دا پیرا پُڄے اوں اُتھائیں پاند پیڑھی ودھا تے وَسیوں چا بݨائی پر اڳلی پیڑھیاں وت اڳوہاں پندھ کریندے کئی ٻئی دھرتیاں دے واسی ونڄ بݨِے۔ اڄ سرائیکی دھرتی دے حقوق دی ڳالھ کرݨ آلے وی ݙو، چار، ست پیڑھیاں پِچھوں ایویں اپݨا تل چھوڑ تے اتھاں سرائیکی دھرتی دے نویں وسیندڑ اݨ تھئے ہوسِن۔ تہوں ڄئیں وی تَل وطنی، دھرتی ماء دا ڄایا سݙوائے اوں پہلے بھوئیں دے وسݨ آلے لوکاں نال رل دھرتی دے حقوق دی جنگ لڑتے نویں پیڑھیاں دا بیج اپݨے پیار پریت تے اعتبار دا وہائے۔
  {{{heading}}} سلیمان اول (المعروف سلیمان قانونی تے سلیمان اعظم) (عثمانی ترکی زبان: سلطان سليمان اول، ترکی: I. Süleyman یا Kanunî Sultan Süleyman) سلطنت عثمانیہ دے ݙاہویں فرمانروا ہن جنہاں نے 1520ء توں 1566ء تک 46 سال تک حکمرانی دے فرائض انجام ݙتے۔ اوہ بلاشبہ سلطنت عثمانیہ دے سب توں عظیم حکمران ہن جنہاں نے اپݨے بے مثل عدل و انصاف تے لاجواب انتظام دی بدولت پوری مملکت اسلامیہ کوں خوشحالی تے ترقی دی شاہراہ تے گامزن کر ݙتا۔ انہاں نے مملکت کیتے قانون سازی دا جیہڑا خصوصی اہتمام کیتا اوندی بنا تے ترک انہاں سلیمان قانونی دے لقب توں یاد کریندن جبکہ مغرب انہاں دی عظمت دا اس قدر معترف ہے کہ مغربی مصنفین انہاں کوں سلیمان ذیشان یا سلیمان عالیشان تے سلیمان اعظم آکھ کے پکاردن۔ انہاں دی حکومت وچ سرزمین حجاز، ترکی، مصر، الجزائر، عراق، کردستان، یمن، شام، بیت المقدس، خلیج فارس تے بحیرہ روم دے ساحلی علاقے، یونان تے مشرقی و مغربی ہنگری شامل ہن۔[١]  {{{heading}}}سرائیکی وسیب یا خطہ سرائیکستان دی تاریخ بہوں قدیم اے. ایں تاریخ دا تفصیلی جائزہ درج ذیل اے. کہیں زمانے اچ راوی دا دریا ملتان دے پراݨے قلعے دے نال وہندا ہا، تے اینکوں ہک دریائی بندرگاہ دی حیثیت حاصل ہائی ، ٻیڑیں ( کشتیوں) دے ذریعے صرف سکھر بھکر ہی نئی، بلکہ منصورہ ، عراق ، ایران ، مصر ، کا بل، دلی (دہلی) تے حیدرآباد دکن تک دی تجارت ہوندی ہئی، ایں واسطے ملتان کوں دنیا دے بہوں وݙے علمی، تجارتی تے مذہبی مرکز دی حیثیت حاصل تھئی، تے صرف ہندوستان ہی نہی بلکہ پوری دنیا اچ ملتان دی شہرت ہای۔  {{{heading}}}سرائِیکی ویکیپیڈیا پر اس وقت ٦,٤٧٧ مضامین موجود ہیں، اگر آپ بھی کسی موضوع پر مضمون لکھنا چاہتے ہیں تو پہلے اس صفحۂ تلاش پر جا کر عنوان لکھیے اور تلاش کرنے کی کوشش کریں، ممکن ہے آپ کا مطلوبہ مضمون پہلے سے موجود ہو۔ اگر مضمون موجود نہ ہو تو ذیل کے خانہ میں وہ عنوان درج کریں اور نیا مضمون تحریر کریں۔ | |||||||
 {{{heading}}}ڈاکٹر مہر عبدالحق دا اصل ناں عبدالحق اتے مہر لقب ہے۔ ڈاکٹر مہر عبدالحق لیہ شہر وچ پیدا تھئے۔ انہان منڈھلی تعلیم لیہ شہر دے اسکولاں توں حاصل کیتی۔ اتے ۰۵۹۱ء وچ ایم اے پاس کیتا ۷۵۹۱ء وچ پنجاب یونیورسٹی توں انہاں ”ملتان زبان اور اس کا اردو سے تعلق“ دے موضوع تے تحقیقی مقالہ لکھ تے پی ایچ دی دی ڈگری حاصل کیتی مہر عبدالحق سئین ساری عمراں محکمہ تعلیم وچ مختلف عہدیاں تے خدمات انجام ڈیندے رہئیے۔تحقیقی کم انہاں دی حیاتی دا مقصد رہیا۔ لسانیات اتے فریدیات انہاں دے خاص موضوع ہن۔ سرائیکی زبان وچ قرآن مجید دا خوبصورت با محاورہ ترجمہ وی انہاں کیتا۔سرائیکی زبان وچ مختلف موضوعات تے انہاں بہوں ساریاں کتاباں لکھیاں۔ ۶۹۹۱ء وچ انہاں وفات پائی۔ڈاکٹر مہر عبدالحق ہک معروف محقق تے ماہر لسانیات ہن۔ سرائیکی زبان اتے لسانیات دے حوالے نال انہاں دا پی ایچ ڈی دا مقالہ ”ملتانی زبان اور اس کا اردو سے تعلق“ مزید لسانی تحقیقاں‘ سرائیکی اور اُسکی ہمسائیہ زبانیں بہوں بھرواں کم اے۔ اتے ایں لسانی کم دے راہیں انہاں بہوں محنت دے نال اتے مشکل حالات وچ سرائیکی زبان دے آغاز و ارتقاء‘ سرائیکی زبان بارے عام فکری مغالطیاں دی وضاحت۔ سرائیکی پنجابی زبان دا نکھیڑا۔ سرائیکی ہک قدیم اتے غیرآریائی زبان۔ سرائیکی زبان ہندوستان دی لنگوا فرینکا‘ سرائیکی سندھی رشتہ تعلق پوٹھوہاری قربت‘ سرائیکی دی انفرادیت توں علاوہ سرائیکی زبان دے حوالے نال انمٹ کم کیتا۔
| ||||||||
|
{{منتخب تصاویر/لکھت غلطی:اچانک < اوپریٹر}} | ||||||||
 {{{heading}}}بھُوم ڳوجھی خالص سرائیکی اصطلاح ہے جیندا مطلب علم و دانائی دا خزانہ اے. بھُوم دا لفظی مطلب علم تے دانائی اے تے ڳوجھی دے معنی خزانے دے ہن.اس طرح "بھُوم ڳوجھی" انگریزی لفظ انسائیکلوپیڈیا دا مترادف اے. بھُوم ڳوجھی یا انسائیکلوپیݙیا اوں قابلِ فہم خلاصے کوں آکھا ویندا ہے جیندے وچ علم دے تمام شاخاں یا کہیں ہک مخصوص شاخ تے معلومات ݙتے گئے ہوون۔ اے کئی موضوعات وچ ونڈی ہوئی ہوندی ہے، جس وچ ہک موضوع صرف ہک مضمون تے تفصیلی معلومات فراہم کریندا ہے۔ موضوعات کوں بھُوم ڳوجھی یا انسائیکلوپیݙیا وچ حروفِ تہجّی دی ترتیب وچ لکھا ویندا ہے۔ اے ہک یا کئی جلداں تے مشتمل تھی سڳدے، اِس دا اِنحصار اِس وچ شامل معلومات تے ہے۔انسائیکلوپیڈیا اصل وچ ہک یونانی لفظ enkyklopaidía توں اخذ کیتا گیا ہے جس دے لغوی معنی، علم تے فن دے لحاظ نال کہیں چیز دا سکھݨاں تے سکھاوݨ ہے، اردو وچ انسائیکلو پیڈیا کیتے ”دائرة المعارف“ تے قاموس العلوم تے سرائیکی وچ "بھُوم ڳوجھی" جیہے الفاظ استعمال تھیندے ہن۔ بھُوم ڳوجھی سرائیکی ماہر لسانیات مجاہد جتوئی دا کیتا ہویا ترجمہ اے اِصطلاح انگریزی لفظ انسائیکلوپیڈیا دا صحیح متبادل ہے ،[١]اے ݙو عربی الفاظ دا مجموعہ ہے: ‘‘دائرۃ ’’ یعنی دائرہ تے ‘‘المعارف’’ یا ‘‘معارف’’ جس دا مطلب ہے قانون قدرت یا فطری اشیا دی واقفیت[٢]. اے اِصطلاح عربی [٣] فارسی تے اُردو وچ زیرِ استعمال ہے۔ اِس دے علاوہ ݙوجھی عربی اِصطلاحات موسوعہ [٤] تے قاموس العلم[٥] وی اِنہاں تریہے زباناں وچ استعمال تھیندے ہن۔ اِس دے کیتے اصل فارسی لفظ دانشنامہ ہے جیہڑا اُردو وچ کہیں ٻئے مفہوم وچ استعمال تھیندا ہے (ݙیکھو مقالہ دانشنامہ) موسوعہ لکھݨ والے شخص کوں موسوعہ نویس آکھدے ہن[٦].
| ||||||||
 {{{heading}}}سرائیکی کی بورڈکمپوٹر تے لیپ ٹاپ کیتےیا موبائل کیتے
آن لائن لکھݨ کیتےہفت پلیٹ فارمی سرائیکی سافٹویر | ||||||||
|
 |
مدد کی ضرورت ہے؟ ہم سے رابطہ کریں! |
ساݙے ٻئے منصوبے
|-
|
 |
کامنز سرائیکی مشترکہ ذرائعے |
 |
وکیمیڈیا آزاد سرائیکی میڈیا |
 |
میٹاوکی سرائیکی وکیمیڈیا منصوبہ |
 |
سرائیکی وکی کتاباں سرائیکی وکی کتاب |
 |
وکی ڈیٹا سرائیکی وکی ڈیٹا |
 |
سرائیکی وکی خبراں آزاد سرائیکی اخبار |
 |
سرائیکی وکی ٻـول سیاݨیاں دے ٻول |
 |
وکی ماخذ سرائیکی آزاد لائبریری |
 |
وکی انواع سرائیکی راہنامچۂ انواع |
 |
وکی یونیورسٹی آزاد تعلیمی مواد |
 |
وکی سیر سپاٹا سرائیکی سفری راہنما |
 |
سرائیکی وکشنری سرائیکی ڈکشنری |
|-
|}
|}
- ↑ تحقیق تے لکھت، اسماعیل بھٹہ