وکیپیڈیا

نواب محمد بہاول خان پنجم عباسی

نواب محمد بہاول خان پنجم عباسی (1883–1907)، رکن الدولہ، مخلص الدولہ، حافظ الملک، مملکت خداداد بہاولپور دے حکمران ہن. اے ریاست ہݨ پاکستان دا حصہ اے. انہاں نے فروری 14 فروری 1899ء توں 15 فروری 1907 ء تک ریاست تے حکمرانی کیتی.

نواب بہاول خان پنجم عباسی
Saraiki
Coat of arms of State of Bahawalpur
Flag of State of Bahawalpur

پیدائش

لکھو

صاحبزادہ محمد مبارک خان دی پیدائش 22 اکتوبر 1883 کوں تھئی۔ آپ نواب صادق محمد خان چہارم دے بیٹے ہن۔ [١]

سلسلہ نسب

لکھو

نواب آف بہاولپور، حضرت عباس بن عبد المطلب دے خاندان توں ہن، اس واسطے عباسی مشہور ہن۔ انہاں دا شجرہ نسب کجھ ایویں ہے:

تعلیم و تربیت

لکھو

صاحبزادہ محمد مبارک خان نے ایچیسن کالج لاہور اچ تعلیم حاصل کیتی۔ آپ مارچ 1897ء توں مئی 1901ء تک اتھاں زیر تعلیم رہے۔ آپ نجی طور تے مسٹر آرتھر دے زیر نگرانی رہے جنہاں کوں ایچیسن کالج لاہور اچ انگلش دا اتالیق تعینات کیا ڳیا ہئی۔ نواب نے کالج اچ پنجاب یونیورسٹی دے داخلہ امتحانات پاس کر کے ہک نہایت کامیاب کیریئر مکمل کیتا۔ مئی 1901ء اچ نواب محمد بہاول خان پنجم نے کرنل گرے دی زیر ہدایت انتظامی کم سکھݨ دی خاطر کالج چھوڑ ݙتا۔ انہاں نے بندوبست تے حصولات (سیٹلمنٹ اینڈ ریونیو) دا ہک تربیتی کورس کیتا۔ کئی مرتبہ ریاست دے دورے کیتے تے انجام کار کرنل گرے دی زیرنگرانی سپرنٹنڈنٹ دے عہدے دا مکمل چارج سنبھال گھدا۔

دستار بندی

لکھو

صاحبزادہ محمد مبارک خان دی دستار بندی 10 مارچ 1899ء کوں تھئی۔ نویں نواب نے خاندانی روایات دے مطابق اپݨے کیتے اپݨے ݙاݙا محمد بہاول خان چہارم دے ناں تے نواب محمد بہاول خان پنچم دا ناں منتخب کیتا۔ اوں وقت نواب ایچیسن کالج اچ زیر تعلیم ہن ایں کیتے دستار بندی دے بعد واپس تعلیم حاصل کرݨ کیتے چلے ڳئے۔ 1899ء توں 1903ء تک ریاست دی تمام انتظامی نگرانی ایجنسی دے سپرد رہی ہے۔

ایجنسی دی حکومت

لکھو

جݙݨ نواب محمد بہاول خان پنچم دوبارہ ایچیسن کالج چلے ڳئے تاں پراݨی سٹیٹ کونسل کوں انتظامی ذمہ داری سونپی ڳئی۔ کرنل گرے دوبارہ ریاست اچ پنجاب سرکار دی طرفوں سپرنٹنڈنٹ بݨ کے آئے۔ کمپنی دے دوران کرنل گرے دی نگرانی دے تحت ریاست دی خوش حالی اچ اضافہ تھیا تے ایندی آمدنی 24 لکھ روپے توں وی ودھ ڳئی۔ کاشت کاراں کوں تکاوی دا ایڈوانس ݙیوݨ تے آسانی پیدا کرݨ دی خاطر ہک وسیع سکیم بݨائی ڳئی۔ زمیناں پٹے تے ݙیوݨ دے قواعد اچ بہتری گھناوݨ دے ذریعے نو آبادکاری دی مزید حوصلہ افزائی کیتی ڳئی۔ ریاست دے نظام آب پاشی کوں زیادہ مستحکم بنیاد تے استوار کیتا ڳیا تے طغیانی والی نہراں تے پکے کم شروع کیتے ڳئے۔ ریاست اچ کیولری تے انفنٹری دی زیادہ تر غیر ریگولر فوج کوں ختم کر کے اوندی جگہ ہک امپیریل سروس کیمل کور کوں متعارف کروایا ڳیا۔ ریاست تے ڈیرہ غازی خان دے درمیان ہک مستقل سرحد مقرر کیتی ڳئی۔ منٹگمری، ملتان تے مظفرگڑھ دی سرحداں دے نال وی ایں ہی قسم دی کارروائی شروع کیتی ڳئی۔ 1901ء اچ ریاست اچ مردم شماری شروع کیتی ڳئی۔ ستلج دے آر پار ہک پشتہ تعمیر کرݨ دے ذریعے ریاست اچ ہک مستقل نہری نظام متعارف کروائے ونڄن دی غرض نال برطانوی حکومت دے نال رابطہ کیتا ڳیا۔ [٣]

اختیارات دی منتقلی

لکھو

12 نومبر 1903ء کوں نور محل اچ ہک عالی شان دربار منعقد کیتا ڳیا۔ جس اچ لارڈ برن کرزن واسرائے و گورنر جنرل ہند سمیت 100 توں زائد اہم ہندوستانی شخصیات نے شرکت کیتی۔ اوں دربار اچ نواب محمد بہاول خان پنچم کوں لارڈ برن کرزن ولوں اختیار حکمرانی تفویض کرݨ دا اعلان کیتا ڳیا۔ [٤] نواب کوں ایہ اختیار ݙتا ڳیا کہ اوہ ستارہاں توپاں دی سلامی گھن سڳدے تے واسرائے توں ریٹرن وزٹ وصول کر سڳدے۔

کابینہ

لکھو

نواب محمد بہاول خان پنجم نے درج ذیل افراد تے مشتمل اپݨی کابینہ تشکیل ݙتی۔

  • مشیر اعلی : شیخ محمد نصیر الدین
  • وزیر خارجہ : مولوی رحیم بخش
  • مشیر مال : سردار محمود خان
  • چیف جج : شیخ اللہ داد
  • مشیر مستوفی : دیوان آسانند
  • مشیر فوج : سردار عبد الرحمان خان
  • مشیر تعمیرات : مولوی محمد دین بی اے
  • مشیر تصریفات : شیخ محمد دین
  • مشیر انہار : مولوی عبد المالک
  • پرائیوٹ سیکرٹری : چودھری بہادر علی
  • جنرل سیکرٹری : سید محمد سراج الدین [٥]

تعمیرات

لکھو
  • ایچیسن کالج لاہور دی مسجد

نواب محمد بہاول خان پنجم نے 1900ء اچ ایچیسن کالج لاہور دے نال ہک مسجد تعمیر کروائی۔ [٦] نواب نے ایہ مسجد کالج کوں تحفہ دے طور تے پیش کیتی جیہڑی اتنہائی خوبصورت بݨائی ڳئی ہئی۔[١]

  • نور محل دی مسجد

نواب محمد بہاول خان پنجم نے 1906ء اچ نور محل دے نال مسجد تعمیر کروائی۔ اوں مسجد دا ڈیزائن ایچیسن کالج دی مسجد دی طرز تے رکھا ڳیا۔ اوں مسجد دی تعمیر تے اوں وقت دے 30 لکھ روپے توں زائد خرچ تھئے ہن۔

اولاد

لکھو

نواب محمد بہاول خان پنجم دا ہک بیٹا ہئی۔

  1. صاحبزادہ صادق محمد خان پنجم [٧]

وفات

لکھو

1902ء وچ نواب بہاول پنجم کوں ایڈورڈ ہفتم تے ملکہ برطانیہ دی طرفوں ہک تقریب دی دعوت ݙتی ڳئی جیہڑی لندن وچ ویسٹ منسٹر ایبے وچ منعقد تھئی. لیکن سمندری سفر دے دوران انہاں دی طبیعت ناساز تھی ڳئی تے اے سفر ملتوی کرنا پیا.

15 فروری 1907ء کوں عدن دی بندرگاہ دے نزدیک بحری جہاز وچ انہاں دی طبیعت خراب تھی ڳئی تے انتقال تھی ڳیا.ہک غیر مستند تاریخی روایت دے مطابق ریاست دے وزیر محمد بخش چڑی مار نے انہاں کوں بحری جہاز وچ زہر ݙیوا ݙتا جیہڑی وجہ نال انہاں دی موت واقع تھی ڳئی.

حوالے

لکھو
  1. ↑ ١.٠ ١.١ web|url=http://www.mybahawalpur.com/nawabs-of-bahawalpur/%7Ctitle=Information and History about the Founder and the Former Rulers of the State of Bahawalpur.|website=Bahawalpur
  2. ↑ گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 231
  3. ↑ گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 106 اور 107
  4. ↑ web|url=https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=1747622345319881&id=270118916403572%7Ctitle=Zeeshan Akhtar-Official|website=www.facebook.com
  5. ↑ گزیٹر آف ریاست بہاولپور 1904ء مولف محمد دین اردو مترجم یاسر جواد صفحہ 108
  6. ↑ "برصغیر دی عظیم تے تاریخی درس گاہ : ایچی سن کالج". Archived from the original on 2019-10-14. Retrieved 2020-09-08.
  7. ↑ web|url=http://www.royalark.net/Pakistan/bahawal4.htm%7Ctitle=bahawal4%7Cwebsite=www.royalark.net
"https://skr.wikipedia.org/w/index.php?title=نواب_محمد_بہاول_خان_پنجم_عباسی&oldid=31086" توں گھدا