نستعلیق اتے ٻئے خط

خطِ نستعلیق

خطِ نستعلیق دی ایجاد

زمانۂ قدیم اِچ ایران اِچ ڄیڑھا طرزِ تحریر ہئی اوندا ناں ہئی خطِ مسماری، وت خطِ پہلوی دا ذکر آندے ڄیندیاں سَت طرزاں ہَن دین دفتریہ، دیش دبیریہ، الکتج، شاہ دبیریہ، نامہ دبیریہ، راز سہریہ، راس سہریہ۔ بعد اِچ ابنِ مقلہ دی تقلید اِچ ایران اِچ ڄیڑھیاں جدتاں تھِیاں اِنہاں اِچ توقیع، (مناشیر) ، محقق(مطلق)، نسخ، ریحان، رقاع اَتے تعلیق ہِن۔ بعد اِچ عربی خط نسخ دے ایرانی خط تعلیق کُوں رَلا کے ہِک نواں طرزِ تحریر ایجاد کِیتا ڳیا جیندا ناں ’’نسخ تعلیق‘‘ اِی رَکھیا گِیا بعد ’’خ‘‘ حذف تھی گیا تَاں ’’نستعلیق‘‘ آکھیا ڳیا۔

خطِ نسخ دے وچ دوائر گول ہَن تاں نستعلیق دے وچ دائرے بیضوی بݨائے ڳئے، حروف دی نوک پلک زیادہ خوبصورت کر کے ’’ج‘‘ دی ڳچی باریک کیتی گئی۔ اَتے ’د، ر‘ وغیرہ دے تلویں حصے کُوں باریک نوکدار کرڈتا ڳیا۔ اِیں خطِ نستعلیق دے مُوجد خواجہ میر علی تبریزی ہَن ڄیڑھے عہدِ تیموری 77ھ، مطابق 801ء اِچ خطاط اَتے شاعر ہَن اِنہاں دے بعد میر علی مشہدی دا ناں مشہور ہِے جِنہاں کُوں سلطان حسین تیموری نے ’’قبلۃ الکتابت‘‘ دا خطاب ݙتا۔ وَت میر علی الکاتب ہروی 909ھ میر عباد الحسینی قزوینی وَت اِنہاں دے بھݨیڄے عبدالرشید دیلمی ترتیب وار خطاطی دے پنڄویں امام آکھے ڳئے۔

خطِ نستعلیق شکستہ شفیعہ دا حسین اَنداز

اے طرزِ تحریر خاص طور تے ایران اِچ لکھیا ویندا ہَا۔ لفظاں دے باہروں آئوٹ لائن ݙے تے گرائونڈ آلی خالی ڄاء کوں رنگ اَتے نقش و نگار بݨا تے فن پارے دا حُسن ودھاڳے۔

اِیکوں خطِ شفیعہ وی آکھیا ڳے۔ بھانویں ڄو نستعلیق ٻہوں سوہݨاں خط ہَا پر ایندی صحیح کتابت اِچ دیر لڳدی ہئی۔ بعد اِچ اِیں خط دیاں ݙو شاخاں تھی ڳیاں۔

نمبر 1:  شکستہ نستعلیق : اے ٻہوں سوہݨاں خط ہِے۔ ایران اِچ اَڄ وی رائج ہِے۔

نمبر 2:  خطِ شفیعہ

بعض ماہرین نے ݙونہیں اسلوب کُوں رَلا کے لکھے تاں اُوندی ہیئت مختلف تھی ویندی ہِے۔ ہِیں سانڳے بعضے اُوکوں خطِ شفیعہ آدھن اَتے بعضے نستعلیق شکستہ۔  ۔

خطِ نسخ دا ہِک سادہ اَنداز

فارسی زبان زیادہ تر خطِ تعلیق اَتے نستعلیق اِچ لکھی ویندی ہِے۔ پر اِے فارسی نظم خطِ نسخ اِچ کتابت تھئی ہِے۔ خطِ نسخ مامون الرشید عباسی دے عہد اِچ ابنِ مقلہ بیضاوی دے ہتھوں ایجاد تھیا بعد اِچ ابنِ بواب اَتے یعقوب مستعصمی نے آپݨے انداز اِچ ایکوں سوہݨاں کیتا۔ خطِ نستعلیق سادہ تُوں مُراد اے ہِے ڄو عمومی قواعد توں ہٹ کے مراسلہ دِی صورت اِچ تیزی نال لکھیا وَنجے۔

خطِ تعلیق دا ہِک سوہݨاں شاہکار

خطِ تعلیق 770ہجری اِچ (شاہان دیالمہ) دے دَور اِچ حسن بن حسین بن علی فارسی نے خطِ نسخ، ثلث اَتے رقاع کوں سامݨے رکھ تے خطِ تعلیق ایجا د کیتا ہَا۔ اِیں خط دا ݙوجھا ناں ’خطِ ترسّل‘ وی ہِے۔ خطِ تعلیق دے ہِک اُستاد نجم الدین ابو بکر محمد راوندی ہَن۔ اَتے اُستاد خواجہ تاج سلیمانی اَتے چوتھے اُستاد میر عبدالحئی ہَن ڄہڑھے سلطان ابو سعید میرزا گورگانی دے دفتر انشاء دے افسر ہَن۔ سب توں کامل اُستاد مولانا درویش ہَن۔ ڄہڑھے امیر علی شیروانی دے عہد اِچ ہَن، اَتے آخر اِچ اُستاد اشرف خان خوشنویس دربارِ اکبری نال ڄُڑے ہَن۔  ۔

ٻِیا ݙیکھو

• قدیم زباناں اِچ فنِ خطاطی دی پِچھاݨ۔

• بنو عباس دا دورِ خلافت اتے ملتان دے لوک فنون۔

• عرب وِچ لوک فنِ خطاطی

• مصحف طوب قبو اَتے لوک فنِ خطاطی۔

• بنو اُمیّہ دے دور اِچ رائج عربی فنِ خطاطی

ٻاہرلے جوڑ

• سئیں ابنِ کلیم احسن نظامی دا اُردو وکیپیڈیا تے تعارف

• سئیں ابنِ کلیم احسن نظامی (مرحوم) دا ٻِیا پورھیا

• گُلِ رعنا ادب سوسائٹی دے ٻئے کتاباں۔۔