قدیم زباناں اِچ فنِ خطاطی دی پِچھاݨ

یمن دے قدیم حروفِ تہجی

یمن دی پراݨی تہذیب اِچ ڄہڑھے لکھتاں کیتے حرف بݨائے ڳئے اُنہاں کوں ’’مسند حمیری‘‘ دے ناں نال پہچاݨ کرائی گئی ہئی۔ ایں تحریر دے حرفاں تے غور کرو تاں اے تصویری دَور دے بعد دا دَور لگدے ڄو حرفاں دی تشکیل تصویری چوٹیاں دے علامتاں کوں حرفاں اِچ ڈھال ݙتا ڳے۔

قدیم زباناں اِچ حروف دِی پچھاݨ

قدیم زمانیاں اِچ وی لکھݨ پڑھن دا شعور لوکاں اِچ ٻہوں ہئی۔ حضرت ابراہیم علیہ السلام توں پہلاں تئیں عبرانی زبان ہئی۔ اینویں اِی سریانی، استرنجیلی، کلدانی اَتے سبائی زباناں وی آپݨے دَور اِچ مشہور ہَن اَتے انہاں دے لکھݨ دے طریقے وی ایجاد کیتے ڳئے ہَن۔ اَسّاں انہاں زباناں دے لکھݨ دی الگ الگ پہچاݨ کیتے حرفاں کوں لکھ تے ݙکھا ݙتے۔

حمیری یا قدیم کوفی خط

سطرنجیلی اَتے نبطی دے نفیس ملاپ نال ہِک طرزِ تحریر مسند حمیری وجود اِچ آیا۔ حیرہ کوفے دا پراݨاں ناں ہِے۔ حیرہ والیاں نے اِیں طرزِ تحریر کُوں ٻیا سوہݨا بݨایا تاں اے حیری یا قدیم کوفی دے ناں نال مشہور تھیا۔ واضح تھیوے ڄو اِے اصلاحی کوفی خط نہ ہئی بلکہ او تحریر دا  اے جھیاں انداز ہئی ڄیڑھا سوکھا نہ پڑھیا ویندا ہَا یعنی اُوندا ابلاغ نہ ہَا۔ اِیکوں یمن آلیاں نے اَتے مکّہ آلیاں نے علاقہ حیرہ توں گھِدّا ہَا اِیں دور اِچ قدیم کوفی خط اِچ نقطے، زبر، زیر، پیش نہ ہَن۔ اعراب علامتاں اَتے اوقاف دا دستور وی واضح نہ تھِیا ہَا، ٻیا تاں ٻیا الف وی سدِھا کیں نہ ہَا بلکہ الف دا تَلواں حصہ سڄے پاسے مڑیا ہویا ہَا۔

آقائے نامدار حضرت محمد ﷺ دے ناں نال منسوب خطوط

حضرت علی کرم اللہ وجہہٗ، حضرت امام حسن اَتے حضرت امام حسین تک دِیاں تحریراں یعنی لکھتاں اِیں خطِ حیری یا قدیم خطِ کوفی اِچ ہن۔ قدیم یعنی پراݨے خطاں یعنی لکھتاں دی تاریخ دا حوالہ اِتھاں مکیندے ہیں اَتے اے بیان کریندے ہِیں ڄو عربی ابجد یا خطاں دا دور کِتھوں شروع تھیندا ہِے۔ مشہور مؤرخ ہشام بن محمد دی روایت دے مطابق عربی خط دا بانی قبیلہ نصر بن کنانہ اِچ ہَا ݙوجھی روایت اِچ حمیر بن سبا کوں ایندا موڄد آکھیا ڳے ڄیڑھے قبیلہ قریش دے فرد ہَن۔

ٻِیا ݙیکھو

• بنو عباس دا دورِ خلافت اتے ملتان دے لوک فنون۔

• عرب وِچ لوک فنِ خطاطی۔

• مصحف طوب قبو اَتے لوک فنِ خطاطی

• بنو اُمیّہ دے دور اِچ رائج عربی فنِ خطاطی۔

• لوک فنِ خطاطی وِچ خطِ نستعلیق

ٻاہرلے جوڑ

• سئیں ابنِ کلیم احسن نظامی دا اُردو وکیپیڈیا تے تعارف

• سئیں ابنِ کلیم احسن نظامی (مرحوم) دا ٻِیا پورھیا

• گُلِ رعنا ادب سوسائٹی دے ٻئے کتاباں۔۔