سرائیکی آپ بیتی

سرائیکی وسیب وِچ سرائیکی ادیباں، دانشوراں، افسانہ نگاراں اَتے ٻئے اصناف وِچ لکّھݨ آلے مصنف / مصف زنانی دے ذاتی احوال آلی پوتھی کوں آپ بیتی آکھیا وین٘دے سرائیکی لوک ادب دے حوالے نال وِچ سرائیکی آپ بیتی کُوں ٻہوں اہمیّت حاصل ہے۔

تعارف      

’’آپ بیتی‘‘ یا خود نوشت جینوں انگریزی وچ Autobigraphy آکھیا ویندے۔ ایندے وچ آپݨی ذاتی زندگی دے احوال تے واقعات بیان کیتے ویندن۔ آپ بیتی صرف ذاتی زندگی دے حالات، واقعات دا مجموعہ نہیں ہوندی بلکہ ایندے وچ داخلی کیفیات، محسوسات، تجربے، مشاہدے، بحیثیت مجموعی زندگی بارے نقطۂ نظر دی ترجمانی کیتی ڳئی ہوندی ہے۔ آپ بیتی وچ مصنف حیاتی دے خارجی، سیاسی، معاشی تے معاشرتی حالات دا وی ذکر کریندے۔ مصنف آپݨے مزاج دے مطابق آپ بیتی لکھیندے۔ ات واسطے ضروری نہیں جو مصنف آپ بیتی کہیں مِتھے ہوئے اصولاں دے مطابق آپ بیتی لکھے۔ آپ بیتی لکھݨ دا مقصد، تجربات، مشاہدات مستقل کرݨ ہوندے۔ آپ بیتی دیاں مختلف صورتاں ہن۔ سفر نامہ، رپورتاژ، روزنامچہ، سوانحی ناول ایندے علاوہ خطوط اتے خود نوشت تعارف وغیرہ وچ وی آپ بیتی دیاں جھلکیاں نظر آندین۔

انگریزی اَتے اردو ادب دا حوالہ

انگریزی تے اردو ادب وچ آپ بیتیاں دا وسیع ذخیرہ موجود ہے۔ دور جدید وچ اردو زبان وچ مشہور تھیوݨ والیاں آپ بیتیاں وچوں، احسان دانش دی ’’جہان دانش‘‘ جوش ملیح آبادی، دی ’’یادوں کی بارات‘‘ مشتاق احمد یوسفی دی ’’زرگذشت‘‘، مرزا ادیب دی ’’مٹی کا دِیا‘‘، ڈاکٹر وزیر آغا دی ’’شام کی منڈیر سے‘‘ کشور ناہید دی ’’بُری عورت کی کتھا‘‘، قدرت اللہ شہاب دی ’’شہاب نامہ‘‘ شامل ہن۔

سیاستداناں دی آپ بیتیاں

پچھلے کئی سال کنوں سیاستدان وی آپ بیتیاں لکھݨ پئے ڳئین۔ ایں سلسلے وچ جاوید ہاشمی دی ’’میں باغی ہوں‘‘ عمران خان دی ’’میں اور میرا پاکستان‘‘، یوسف رضا گیلانی دی ’’چاہِ یوسف سے صدا‘‘ سرفہرست ہن۔

سرائیکی آپ بیتیاں دا احوال

سرائیکی ادب وچ آپ بیتیاں ٻہوں گھٹ تعداد وچ ہے۔ ’’میں کون؟‘‘ دے ناں نال، محمد رمضان طالب دی کتاب، فرید سرائیکی سنگت ڈیرہ غازیخان توں ۲۰۰۶ء وچ شائع تھئی ہے۔ جیندے وچ مصنف نے آپݨی حیاتی دے  پیش آوݨ والے واقعات، بچپن، جوانی، تعلیم، تدریس، ٻڈھیپا، ادبی پندھ بارے منفرد انداز نال لکھیئے۔ نامور ناول نگار، سفر نامہ نگار، محمد اسماعیل احمداݨی، آپݨی آپ بیتی ’’یادیں دا خاب خول‘‘ لکھتی اشاعت ۲۰۱۱ء، ہک منفرد آپ بیتی ہے۔ جیندے بارے محقق ڈاکٹر حمید الفت ملغانی لکھدن:

’’محمد اسماعیل احمداݨی دی حیاتی دااحاطہ کرݨ والی ایں کتاب دا آغاز ’’اماں دے پیریں دی دھوڑ‘‘ دے عنوان نال کیتا ڳئے۔ اوندے بعد حیاتی دی ہک ہک پوڑی کوں وݙے سوہݨپ تے علامتی انداز نال پیش کرݨ دی بھرویں کوشش کیتی ڳئی ہے۔‘‘

آپ بیتی دیاں خاصیّتاں

آپ بیتی تحقیق کاراں کیتے سند دی حیثیت رکھدی ہے ہک معیاری آپ بیتی شخصی حال احوال توں واقفیت کنوں علاوہ کہیں عہد دی تاریخ، سیاست، سماجیات، تہذیب تمدن تے نفسیات کوں نشابر کریندی ہے۔

ٻِیا ݙیکھو

• سرائیکی سوانح عمری

• سرائیکی سیرت نگاری

• سرائیکی غیر افسانوی نثر

• سرائیکی سوانح عمری

حوالہ جات

۔ ۔ ۔ ۔ ۔