بدھ مت
بدھ مت ہندوستان توں شروع تھیا مگر اے مشرقی ایشیائی ممالک وچ رائج تھیا تے ایندے علاوہ افغانستان، پوٹھوہار تے سرائیکی وسیب وچ وی اسلام دے آوݨ توں پہلے موجود ہئی. ہݨ ایندے اکثریتی ممالک وچ برما، چین، تھائی لینڈ، ہانگ کانگ، جاپان، منگولیا وغیرہ سرِ فہرست ہن.
اگارتھا
لکھوتقریباً 500 سال قبل مسیح ءچ نیپال دے ہک علاقے 'کپل وسطو'دے اندر مہراج شدھودھن دے گھر کافی مَنتیں اور دعائیں نال ہک شہزادے دی پیدائش تھئ، جیندا ناں سدھارتھ 'سدھارتھا' رکھیا گیا انھیں کوں گھر ءچ گوتم ووی سڈیا ویندا ہا. مہاراجہ شدھودھن ہندو ہَن اور برہمن قبیلے نال تعلق رکھدے ہن. مہان رشی اور جوگی لوکیں اے پیشین گوئی کیتی ہئ کہ اے شہزادہ وڈا تھی کنو دنیا وچ محبت دے سوجھلے کوں ودھارا ڈیسی. مگر مہراج شدھودھن اے ناہ چاہنا اور اپنے پُتر کوں سلطنت دا بادشاہ بنڑاونڑ چاہندا ہا اتلو شدھودھن اپنے پتر دی شادی ووی کر ڈتی مگر اللہ کوں کجھ اور ہی منظور ہا گوتم دے گھر ہک پُتر ووی پیدا تھیا مگر ہک رات گوتم اپنی زال ماہامایا اور پُتر کو سُتا چھوڑ کرائیں سچ دی تلاش ءچ جنگلیں کوں نکل گئے جتھاں 12 سال دی ریاضت دے بعد انھیں کو نروان حاصل تھیا.. اور پچھیں انھیں اپنے مذہب دی تبلیغ شروع کر ڈتی. اُنھیں دے مذہب دے چار بنیادی اصول ہن جنھیں ءچ پیار کرنڑن اور خواہشات کوں مارنڑ دا درس ڈتا گئے.. نروان حاصل کرن دے بعد انھیں کوں بُدھ سڈیا گئے یعنی سمجھدار.. کجھ مسلمان محققین انھیں کوں پیغمبر آھدن اور عربی ءچ اوندا ناں ذُلقفل ڈسیندن.. گوتم بدھ دے مذہب "بُدھ مت" کوں پوری دنیا ءچ پھیلاونڑ والا بادشاہ مہاراج اشوک ہا. چین، دریائے سندھ، اج دے ایران اور اج دے ہندوستان تک اشوک اینھ مذہب کوں پھیلایا ہا.. 1971 دی جنگ کنو پہلے سندھ وچ کُجھ بدھ گھرانے ہن مگر جنگ دے بعد او اِتھو کنو لڈیج گئے.