نہال چند لہوری دا لہور توں کلکتہ دا پندھ

نہال چند لہوری، لہور توں کلکتہ کیویں پہنچنے، ایہ درمیانی کڑیاں وی غائب ہن۔ البتہ ایہ سبھے ڄݨدن کہ ہک دیرینہ واقف کار انگریز ڈیوڈ روبرٹسن دے توسل نال لہوری، ڈاکٹر گل کرسٹ دے حلقہ اعتماد وچ آئے تے بقول سید محمد صاحب”فورٹ ولیم کالج کلکتہ دے شعبہ تالیف و تراجم وچ ملازم رکھ گھدے ڳئے“ ول وی ایہ امر وی اختلاف توں مبرّا نی، ڈاکٹر عبیدہ بیگم نے نہال چند کوں سرے توں فورٹ ولیم کالج دا ملازم ہی تسلیم نہیں کیتا تے لکھا ہے کہ ”نہال چند شعبہ ہندوستانی دے باضابطہ ملازم نہ ہن“۔ ڈاکٹر عبیدہ بیگم دے موقف دی توثیق ۹ ستمبر ۱۸۰۳ء وچ کالج کونسل کوں بھیجی ڳئی گلکرسٹ دی اوں رپورٹ نال وی تھیندی ہے جیندے وچ کالج دے غیر تنخواہ دار مصنفین دی کتب تے انعام دی سفارش کیتی ڳئی ہئی۔ ایں طرح نہال چند دے شخصی احوال و کوائف دا باب خاصا اختلافی بلکہ بڑی حد تک نزاعی ہے۔ انہاں شرربار، شکستہ بلکہ گم شدہ کڑیاں دے باوجود نہال چند دا ناں اردو نثر دی تاریخ دا نشانِ راہ بݨا ہویا ہے۔ انہاں دی بنیادی حیثیت ہک مشّاق مترجم تے سلیس نثر نگاری دے رجحان دی پرورش کرݨ والے دی بݨدی ہے۔”گل بکاؤلی مسمّیٰ بہ ’مذہبِ عشق‘، نثر بہ زبانِ ہندی۔ قصّہ“ انہاں دا نثری کارنامہ ہے جیندے تے نہال چند دی ناموری دی پوری عمارت ایستادہ ہے۔