قرویین یونیورسٹی، مراکش

جامعہ قرویین یا قرویین یونیورسٹی (عربی: جامعة القرويين ) مراکش دے شہر فاس وچ واقع ہک جامعہ اے. 859ء وچ قائم تھیوݨ والی اے یونیورسٹی مسلم دنیا دے اہم تعلیمی مراکز وچوں ہک ہے تے دنیا دی سب توں قدیم یونیورسٹی ہے جتھاں اڄ تک تعلیم ݙتی ویندی ہے۔ گنیز بک آف ورلڈ ریکارڈز اینکوں ہݨ تک موجود دنیا دا سب توں قدیم تعلیمی ادارہ قرار ݙیندا ہے۔

قرویین یونیورسٹی نے قرون وسطیٰ وچ یورپ تے اسلامی دنیا دے درمیان ثقافتی تے اکادمی تعلقات وچ اہم ترین کردار ادا کیتا۔ ایندے وچ تعلیم حاصل کرݨ والے معروف غیر مسلماناں وچ یہودی فلسفی موسیٰ بن میمون (1135ء تا 1204ء) سب توں زیادہ مشہور ہن۔ معروف جغرافیہ دان محمد الادریسی دے بارے وچ آکھا ویندے کہ اوہنے فاس وچ کجھ عرصہ گزارا ہئی تے ایں دوران القرویین یونیورسٹی وچ تعلیم حاصل کیتی۔ یورپ کوں عربی اعداد تے صفر دا نظریہ ݙیوݨ والے پوپ سلویسٹر ثانی نے وی ایں جامعہ وچ تعلیم حاصل کیتی ہئی۔

تاریخ

قرویین یونیورسٹی کوں محمد الفہری نامی ہک دولت مند تاجر دی صاحبزادی فاطمہ الفہری نے 859ء وچ تعمیر کروایا ہئی۔ الفہری خاندان نویں صدی دے اوائل وچ تیونس دے شہر قیروان توں فاس ہجرت کر گیا ہئی۔ اعلیٰ تعلیم یافتہ فاطمہ الفہری تے انہاں دی بھیݨ مریم الفہری نے وراثت وچ والد کولوں بڑی دولت پاتی. مریم نے اپݨے حصے وچ آوݨ والی تمام دولت ایں یونیورسٹی نال ملحقہ مسجد دی تعمیر تے خرچ کر ݙتی تے ایں مسجد کوں اپݨے آبائی شہر دا ناں ݙتا۔ اے واقعہ مسلم تہذیب وچ عورتاں دے کردار اور انہاں دے قربانیاں دا عکاس ہے تے موجودہ دور وچ اسلام دے بارے وچ پھیلائی گئی غلط فہمیاں دا بھرپور جواب وی۔ 1349ء وچ بنو مرین دے سلطان ابو انس فارس نے یونیورسٹی دے نال کتب خانے دا اضافہ کیتا جتھاں نادر قلمی نسخے رکھے گئے جنہاں وچ امام مالک دی موطا امام مالک، سیرت ابن اسحاق، 1602ء وچ سلطان منصور ذہبی دی جانب توں جامعہ کوں ݙتے گئے نسخۂ قرآن تے ابن خلدون دی کتاب العبر (Al-'Ibar) شامل ہن۔ اتھاں 4000 توں زايد ايسى كتاباں تے نسخے موجود ہن جیہڑے دنیا وچ ٻئے کہیں وی حصے وچ نی۔ مسجد دے نال جلد ہی اے ادارہ دنیا بھر دے علوم دا مرکز بݨ ڳیا۔ 1957ء وچ شاہ محمد پنجم نے ریاضی، طبیعیات، کیمیا تے غیر ملکی زباناں دے علوم وی متعارف کرائے۔ جامعہ وچ قرآن تے فقہ دے علامہ صرف و نحو، منطق، ادویات، ریاضیات، فلکیات، کیمیا، تاریخ، جغرافیہ تے موسیقی دی تعلیم ݙتی ویندی ہے۔

یونیورسٹی دی مسجد

مختلف حکمراناں نے قرویین یونیورسٹی دی مسجد وچ توسیع کیتی تے بالآخر اے شمالی افریقہ دی سب توں وݙی مسجد بݨ گئی جس وچ 20 ہزار نمازیاں دی گنجائش تھی گئی۔ اصل وچ مسجد صرف 30 میٹر طویل ہئی۔ ایندے وچ پہلی وݙی توسیع زیناتا قبیلے نے 956ء وچ کیتی۔ تاریخی ذرائع توں معلوم تھیندا ہے کہ اندلس وچ اموی خلیفہ عبدالرحمٰن الثالث نے ایندی توسیع کیتے کثیر رقم بھیجی۔ ایں توسیع وچ اس وچ مینار دا اضافہ وی کیتا گیا۔

موحدین دی حکومت وچ یونیورسٹی دی مسجد وچ مزید توسیع تھئی۔ 1135ء وچ امیر علی بن یوسف نے مسجد وچ 18 توں 21 صفاں دی توسیع دی ہدایت کیتی جس نال مسجد دا رقبہ ترے ہزار مربع میٹر تھی گیا۔

اِس وقت ایں مسجد وچ ݙو مینار ہن جنہاں وچ ہک قدیم تے ہک برج النفارہ نامی نواں مینار ہے۔ قدیم مینار فاس وچ قدیم ترین اسلامی یادگار ہے۔

قرویین یونیورسٹی دی مسجد دا طرز تعمیر قرطبہ دی جامع مسجد نال ملدا جلدا ہے۔

ایں مسجد وچ غیر مسلماں دے داخلے دی ممانعت ہے البتہ او باہروں مسجد دا دلکش نظارہ ݙیکھ سڳدن.