فہمیدہ ریاض

فہمیدہ ریاض (اردو: فہمیدہ ریاض) (انگریزی: Fahmida Riaz) (ڄَمَّݨ دی تَرِیخ: ٢٨ جولائی ١٩٤٦ء – فوت تِھیوݨ دی تَرِیخ: ٢١ نومبر ٢٠١٨ء) ہِک پاکستانی مصنف زنانی، ترقی پسند ادیبہ، شاعرہ، سماجی کارکن برائے حقوقِ انسانی تے زنانیاں دے حقوق ہَن۔

فہمیدہ ریاض

ذاتی حیاتی

فہمیدہ ریاض ٢٨ جولائی ١٩٤٦ء کُوں میرٹھ دے ہِک تعلیمی ٹَٻَّر وِچ ڄَمّی ہئی۔ اُوں ویلے میرٹھ برطانوی ہند دا حصّہ ہئی۔ اِنّھاں دے اَبّا سئیں ریاض الدین احمد ہِک تعلیم پسند بندے ہَن۔ اُوہ صوبہ سندھ وِچ تعلیمی نظام کُوں بہتر بݨاوݨ وِچ مصروف ہَن۔ اِنّھاں دے اَبّا دا تبادلہ تِھی ڳیا اَتے اُوہ لوک حیدر آباد وِچ آ ڳئے۔ ہالی اِنّھاں دی عمر چار ورھیاں دی ہئی جو اَبّا سئیں فوت تِھی ڳئے اَتے اَمّاں نے اِنّھاں دی پرورش کِیتی۔ اِنّھاں نےت نِکّے لاء وِچ اردو اَتے سندھی ٻولی سِکھ گِھدّی۔ اِین٘دے بعد فارسی تُوں وی سُن٘ڄاݨ تِھی ڳئی۔ تعلیم مکمل کرݨ دے بعد اُوہ ریڈیو پاکستان نال ڄُڑ ڳئی۔ کالج تُوں تعلیم مکمل کرݨ دے بعد فہمیدہ ریاض کُوں اِنّھاں دے ٹَٻَّر نے اِنّھاں کُوں شادی کِیتے تیار کِیتا۔ اِنّھاں نے اپݨے پہلے پئے دے نال کُجھ ورھے برطانیہ وِچ لنگھائے اِنّھاں نے بی بی سی اردو ریڈیو وِچ کَم کِیتا اَتے فلم کاری وِچ ڈگری حاصل کِیتی۔ اِیں شادی توں اِنّھاں دی ہِک دِھی ہِے۔

ݙوجھی شادی توں اِنّھاں دے ݙو ٻال ہِن، اِنّھاں دے ݙوجھے پئے دا ناں ظفر علی اجان ہِے۔ اُوہ ہِک سیاست دان ہِن۔

عملی حیاتی اتے پاکستان وِچ تحریکی سرگرمی

کراچی وِچ اِنّھاں نے ہِک اشتہاری ایجنسی وِچ کَم کار دا اَغاز کِیتا جاں جو جَلتی ای اپݨا ہِک مجلّہ جاری کِیتا۔ اِیں مجلے دا انداز کُجھ سیاسی اَتے لبرل ہئی جیڑھا جنرل ضیاء الحق کُوں ناں بھایا اَتے اِنّھاں اُتّے اَتے اِنّھاں دے پئے اُتے اَݨ ڳِݨت الزامات لائے ڳئے اَتے اِیہ تئیں جو اِنّھاں دے پئے ظفر کُوں جیل وی ون٘ڄݨاں پِیا۔ بعد وِچ مجلّہ وی بند تِھی ڳیا۔

بھارت وِچ دیس نکالی دی حیاتی

اپݨے سیاسی وِچاراں دی بناء تے اِنّھاں کُوں ٻہوں اوکھاں دا سامھݨاں کرݨاں پِیا۔ جنرل ضیاء الحق دے دور وِچ اِنّھاں اُتے تقریباً ݙاہ مقدمے کِیتے ڳئے۔ پاکستان پینل کوڈ دی دفعہ ١٢٤اے دے تحت اِنّھاں اُتے سیڈیشن چارج لڳیا۔ پئے دی گرفتاری دے بعد اِنّھاں دے ہِک چاہوݨ آلے نے اِنّھاں کُوں ضمانت اُتے رِہا کروایا جاں جو وَلا اِنّھاں کُوں جیل ناں ون٘ڄݨاں پووے اَتے وَل اِنّھاں کُوں اَتے اِنّھاں دے ݙو نِکّے ٻالاں اَتے بھیݨ سمیت مشاعرہ دے بہانے بھارت گَھل ݙِتّا ون٘ڄے۔ اُوں ویلے بھارت دی مہان٘دری شاعرہ امرتا پریتم نے اِیں ضمن وِچ موجودہ وزیرِ اعظم اندرا گاندھی نال ڳالھ کِیتی اَتے محترمہ ریاض کُوں بھارت وِچ پناہ مِل ڳئی۔

اِنّھاں دے ٻالاں کُوں بھارت وِچ سکول وِچ داخلہ مِل ڳیا۔ بھارت وِچ اِنّھاں دے کئی ساک دار رہن٘دے ہَن۔ بعد وِچ اِنّھاں دا پئے جیل تُوں رِہا تِھیوݨ دے بعد بھارت آ ڳیا اَتے اِنّھاں دے نال رہوݨ لڳیا۔ وَل جنرل محمد ضیاء الحق دے فوت تِھیوݨ دے بعد بینظیر بھٹو دے ولیمے دی شام کُوں اُوہ بھارت توں پاکستان وَل آئے۔ اِیں وِچالے وِچ اِنّھاں دا ٹِکاݨاں بحیثیت شاعرہ جامعہ ملیہ اسلامیہ دہلی وِچ رِیہا۔ اپݨی جِلا وطنی دے وِچالے وِچ اِنّھاں نے ہندی وی سِکھ گِھدّی۔

وفات

٧٢ ورھیاں دی عمر وِچ ٢١ نومبر ٢٠١٨ء کُوں اُوہ دُنیا تُوں ٹُر ڳئی۔

چوݨویں ادبی کتاباں

اِنّھاں دی پہلی شاعری احمد ندیم قاسمی دے "فنون" وِچ چَھپّی ہئی۔ اِیں ویلے اِنّھاں دی عمر صرف ١٥ ورھیاں دی ہئی۔ ٢٢ ورھیاں دی عمر وِچ اِنّھاں دا پہلا شعری مجموعہ سامھݨے آیا۔

سال	مُکھ	چھپیل کار
1968ء	پتھر کی زبان	نئی آواز جامعہ نگر نئی دہلی
2002	خط مرموز	آج کی کتابیں، کراچی
	گوداوری
	کیا تم پورا چاند نہ دیکھو گے
	کراچی
	گلابی کبوتر
1973ء	بدن دریدہ
	دھوپ	مکتبہ دانیال ، کراچی
1999	آدمی کی زندگی	آج کی کتابیں، کراچی
1998	کھلے دریچے سے	وڈا کتاب گھر، کراچی
	حلقہ میری زنجیر کا
	ادھورا آدمی
	پاکستان، لٹریچر اینڈ سوسائٹی
	قافلے پرندوں کے
	یہ خانہ آب و گل
2011	سب لعل و گوہر	سنگ میل بپلکیشنز، لاہور
2017ء	تم کبیر	اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس