ضلع میانوالی
ضلع میانوالی انتظامی طور تے صوبہ پنجاب، پاکستان دا ہک ضلع ہے۔ میانوالی ضلع 5،840 مربع کلومیٹر (2،250 مربع میل) دے علاقے دا احاطہ کریندے۔ شمال وچ ایہ علاقہ پوٹھوہار مرتفع تے کوہستان نمک دا تسلسل ہے۔ ضلعے دا جنوبی حصہ تھل صحرا دا حصہ ہے۔ دریائے سندھ وی ایں ضلعے اچوں وہندے۔
تاریخ
لکھومیاݨا خاندان جیہڑا بغداد، عراق توں آیا ہئی تے میانوالی وچ آباد تھیا ہئی، انہاں نے اسلام دی تبلیغ کیتی تے ایندے وچ شعور اجاگر کیتا۔ میانوالی دا ناں صوفی سنت میاں علی دے ناں نال ماخوذ ہے (کتاب "مراتیب سلطانی) ملاحظہ کرو۔ میاں علی میانوالی وادی سندھ تہذیب (c.3300 - c.1300 BCE) دے دوران جنگلات دے نال ہک معروف تصفیہ تے ہک زرعی علاقہ ہئی۔ ول بعد وچ ویدک تہذیب تھئی۔ 997ء وچ سلطان محمود غزنوی نے اپݨے والد، سلطان سبکتگین دی قائم غزنوی سلطنت دا اقتدار سنبھال گھدا۔ 1005ء وچ اوں نے کابل وچ شاہیاں کوں فتح کیتا تے اوندے بعد اوں نے ایں خطے دی فتوحات حاصل کیتے۔ دہلی سلطنت تے بعد وچ مغل سلطنت نے ایں خطے تے حکمرانی کیتی۔ وسطی ایشیاء توں مختلف مسلم خانداناں دی فتوحات دے بعد ایں خطے دی اکثریتی آبادی مسلمان تھی ڳئی۔ میانوالی دی اصل تاریخی نمائندگی 900ء توں ہے لیکن اتھاں 1090ء وچ قطب شاہ دی آمد تے اصل درستگی دا پتہ لایا ڳیا ہے جیں نے اپݨی فتح دے بعد دے سالاں وچ اپݨے پتراں کوں ایں خطے تے آباد تے مزید حکمرانی دی اجازت ݙتی ہئی۔ انہاں دا نسب ہݨ وی ضلع میانوالی دے نال نال پاکستان وچ وی موجود ہے تے اینکوں اعواݨ قبیلے دے ناں نال ڄاݨا ویندے۔ تاریخی طور تے جنوبی ایشیاء دے تمام وݙے حکمراناں نے اوں علاقے تے حکومت کیتی۔ انہاں دا نسب ہݨ وی ضلع میانوالی دے نال نال باقی وسیب تے پاکستان وچ وی موجود ہے تے اینکوں اعواݨ قبیلے دے ناں نال ڄاݨا ویندے۔ مغل شہنشاہ بابر نے عیسیٰ خیل دا ذکر اوں وقت کیتا جݙݨ اوہ 1520ء دی دہائی دے دوران انہاں علاقیاں کوں فتح کرݨ دی اپݨی مہم دے ہک حصے دے طور تے اعواݨاں تے نیازیاں دے خلاف لڑدا پیا ہئی۔
1739ء وچ دریائے سندھ دے مغربی علاقے وچ دہلی دے شہنشاہ نے نادر شاہ دے سامݨے ہتھیار سٹ ݙتے۔ 1748ء وچ احمد شاہ ابدالی دے جرنیلاں وچوں ہک دے تحت درانی فوج نے کالاباغ وچ دریائے سندھ کوب عبور کیتا تے گکھڑاں کوں کڈھ ݙتا جیہڑے حالی وی دہلی دے شہنشاہ دی برائے نام بیعت دے سبب ضلعے دے علاقیاں وچ حکمران ہن۔ انہاں دے ڳڑھ معظم نگر تے قبضہ کر گھدا ڳیا تے انہاں دے اخراج دے نال ہی انہاں حصیاں وچ مغل بادشاہ دے اختیار دی آخری وسعت وی ختم کر ݙتی ڳئی۔ برطانوی راج دے دوران وی میانوالی ضلع پہلے صوبہ ملتان بعد ازاں برطانوی پنجاب دی ریاستاں وچ شامل رہیا۔
آب و ہوا
لکھو
میانوالی ضلع دی انتہائی متنوع آب و ہوا ہے ، جیندے وچ گرمی دا ہک لمبا موسم تے ہک ٹھڈا خشک موسم ہے۔ موسم گرما مئی توں ستمبر تک رہندے تے موسم سرما نومبر توں فروری تک جاری رہندے۔ جون 42 ° C (سب توں زیادہ ریکارڈ شدہ درجہ حرارت 52 ° C) دے اوسط درجہ حرارت دے نال گرم ترین مہینہ ہے۔ سردیاں وچ، دسمبر تے جنوری وچ ماہانہ اوسط درجہ حرارت 3 توں 4 ° C تک گھٹ تھی سڳدے۔ ضلعے وچ اوسطاً بارش 385 ملی میٹر ہے۔[١][٢][٣]
انتظامی ونڈ
لکھوانتظامی طور تے ضلع میانوالی دیاں ترائے تحصیلاں ہن۔
ڈیموگرافی
لکھوپاکستان دی 2017ء دی مردم شماری دے مطابق ضلعے دی آبادی 1،542،601 ہے، جیندے وچوں 21٪ شہراں اچ رہندن۔ ٻولی ونڄݨ والی پہلی زبان سرائیکی (76.1٪) جبکہ پنجابی (9.3٪)، پشتو (11.52٪) تے اردو (2.75٪) ہن۔[٤]
تعلیم
لکھو- نمل یونیورسٹی
- سب کیمپس سرگودھا یونیورسٹی
ذاتاں
لکھو- سید
- نیازی
- اعواݨ
- قریشی
- قاضی
- مشہدی
- سنبل
- مشانی
- خٹک
- بلوچ
- مغل
- بھچر
- مہاجرین
- خوجے
- پراچہ
- صدیقی
- گھنجیڑا
نیازی قبیلے
لکھو- عیسیٰ خیل، نیازیاں دا سب توں وݙا قبیلہ
- بلوخیل
- بخیرے خیل
- سلطان خیل
- بوری خیل
- موسیٰ خیل
- سہراب خیل
- بہرام خیل
- زادے خیل
- خنکی خیل
- پنو خیل
- شہباز خیل
- شیرمان خیل
- سيمان خیل
- زمان خیل
- عالم خیل
- تاجے خیل
- روکھڑی
- وتری خیل
مشہور شخصیات
لکھو- حضرت میاں علی رحمتہ اللہ علیہ، مشہور صوفی بزرگ، انہاں دے ناں نال شہر تے ضلعے دا ناں رکھا ڳیا
- حضرت سلطان زکریا رحمتہ اللہ علیہ، ضلعے دے مشہور صوفی بزرگ
- مولانا عبدالستار خان نیازی، مذہبی سیاستدان
- مولانا کوثر نیازی، مذہبی سیاستدان
- شیر افگن نیازی، سیاستدان
- امجد علی خان، سیاستدان
- تلوک چند محروم، شاعر
- جگن ناتھ آزاد، اردو شاعر
- ملک راجکمار، بھارتی ہندی و سرائیکی لکھاری
- عطاءاللہ خان عیسیٰ خیلوی، سرائیکی عوامی گلوکار
- نواب ملک امیر محمد خان
- عمران خان، قومی کرکٹر، سیاستدان، وزیراعظم پاکستان
- مصباح الحق، قومی کرکٹر
- شاداب خان، قومی کرکٹر
- امیر عبداللہ خان نیازی، پاکستانی جرنیل
- منصور آفاق، سرائیکی و اردو لکھاری
- نذیر یاد، مزاحیہ سرائیکی شاعر
- انور شاہ انور، سرائیکی شاعر
- عبیداللہ خان شادی خیل، سیاستدان
- رانا مشتاق، مزاحیہ اداکار
سیاحتی مقامات
لکھو
حوالے
لکھو- ↑ http://www.myweather2.com/City-Town/Pakistan/Mianwali/climate-profile.aspx
- ↑ http://www.timeanddate.com/weather/pakistan/mianwali/climate
- ↑ en.climate-data.org/एश-य/प-क-सत-न/पज-ब/mianwali-28948/
- ↑ https://www.citypopulation.de/en/pakistan/admin/punjab/720__mianwali/