حفیظ طاہر گھوٹیہ

حفیظ گھوٹیہ، سرائیکی زبان دا ہک لکھاری اے. ایندی لکھت دا ہک نمونہ اے ہے.

فائل... (انشائیہ)ایندی ہک لکھت

انگریز توݨیں جو اِتھوں لݙا ڳن پر او ویندیں ویندیں کئی شئیں ایجھیاں وی دان کر ڳن جیرھیاں اپݨیاں ناں سودھیاں ساݙے اندر رچ وَس ڳن ۔ مثلاً جگ، گلاس، ریڈیو، بس وغیرہ۔ اونویں ڳݨݨ ٻہوں تاں بندیاں لکھیج ونجٖن پر اڄ اساں ایجھی شئے دا ذکر کریندوں جیندی حیثیت ساݙے وسیب اچ اینویں ھے جیویں بُت اچ روح دی۔ جیویں روح کنوں بغیر بندہ بے کار اے اینویں اساں فائل دے بغیر اُدھورے ہئیں۔ اساں غور کروں تاں فائل اساݙے جٖانوݨ کنوں گھِن کراہیں مراکے تئیں کہیں نہ کہیں حوالے نال ٹئیگ وانگوں نتھی رہندی ھے۔ بعضے بعضے تاں مرݨ دے بعد وی کنہائیں دیاں فائلاں کُھلدیاں سُݨین ۔ عموماً مراکے دے بعد فائل بند یا داخل دفتر کر ݙتی ویندی ھے۔ اساں فائل قائل تاں لا ݙتے پر پھرولوں تاں سہی جو فائل ھے کیا ۔ اونویں تاں فائل موٹے تے ہک بائی ݙڈھ دے ݙوڑے موٹے کاغذ یا پتلے گتے دی بݨی ہوئی ہوندی اے۔ ایندے دھڑ دے اصلوں اَدھ اچ ݙوں ٹُنگ ہوندن اِنھاں ٹُنگاں کوں اڳوں پچھوں وی آکھ سڳدے وے تے اُتوں تلوں وی۔ اِنھاں ٹُنگاں وچ ہک ڳٹھا ایجھا موٹا دھاڳا پاتا ویندے جیندے ݙوہیں پاسوں لوہی سام چڑھی ہوئی ہوندی اے۔ ایں دھاڳے کوں ٹئیگ سݙیندن تے فائل کوں جیرھے ٹُنگ نکھتے ہوئے ہوندن اُنھاں تے لوھے دے چھَلے چڑھیے ہوئے ہوندن پہلے تاں میں ایہ سوچیندا ہم جو ٹئیگ کوں لوہی سام اجائی چڑھی ہوئی اے۔ پر فائل اچ رکھیے کاغذ گھِلکݨ ، تِلکݨ تے کھِسکݨ کنوں بچانوݨیں ہونون تاں وت کاغذ جِتی ہونون سام دا زور چا ݙتا تے ٹُنگ نکل آندے ۔ اینویں فائل دے ٹُنگیں تے چڑھیے چھلے وی اجائی نئیں ہوندے ٹئیگ کوں وَلا وَلا ٹپاوݨا کݙھݨا ہوندے جیکراہیں ٹُنگیں تے چھلے نہ چڑھیے ہوئے ہونون تاں ول ݙوجھے تریجھے پھیرے نال ای ٹُنگ دا وایا موکلا تھی ویندے۔ پنجویں اٹھویں پھیرے نال تاں وَت کم چریجݨ تے آ ویندے تے چیری پھَٹی شئے کئی کم دی نئیں رہ ویندی۔ فائل کاغذی وی ہوندی ھے تے گتے دی وی ، گتے والی فائل وی ݙوں ونکیاں دی ہوندی اے ۔ ہک بُتھے کاغذ تے کُٹیے بھُوں دی بݨی ہوندی اے ، ٻئی پلاسٹک پیپر دی ایندے اُتے ولا لیمینیشن تھئی ہوئی ہوندی اے ایہ فائل ٻہوں مضبوط تے مروج ھے۔ توݨے جو ایندے کم مذکرانہ ہوندن پر ھے مونث ۔ ایہ تاں ہئی ایندی ہئت تے جنس پر ایندی ضرورت کیڑھے مواقع تے پمدی اے؟۔ حیاتی دا کئی وی شعبہ ہووے ایندے بغیر اُدھورا جٖاپدے ، مثلاً بندہ جیرھے تھاردے تاں تریمتاں ڈاکٹر کوں طبیعت یا الٹرا ساؤنڈ کراوݨ ڳیاں تاں اِنھاں دی فائل بݨ ڳئی ۔ ہر مہینے دی رپورٹ اوندے اُتے لکھیجݨ پئے ڳئی ۔ جٖمݨے دی ݙیٹ جٖمݨ کنوں پہلے لکھیج ڳئی ۔ وَت جٖانوݨ دی اطلاع یونین کونسل یا بلدیہ اچ درج تھئی تاں ناں تے جٖمݨے دی فائل بݨ ڳئی ۔ اللہ سئیں صحت قائم رکھی تاں ٹھیک نتاں وَلا کئی فائلاں بݨیاں ۔ سکول اچ داخلے دی فائل ، جائزے دی فائل ، امتحان دی فائل، ترقی دی فائل تے وَل اینویں فائلیں دی تندیر لڳ ڳئی۔ جوانی دے سِٹے آبھوں کݙھیا تاں شادی دفتر نال رابطے پاروں ہک ٻئی فائل کُھل ڳئی۔ ٹھہہ ٹھہوا تھی ڳئی تاں وت نکاح دے پرتیں دی فائل بݨ ڳئی تاں سبحان اللہ، نہ بݨی تاں مصالحتی عدالت دی فائل ، کیس دی فائل ، مُک چُک تھی ڳئی تاں فائل داخل دفتر ، نتاں فیصلے دے آڳڑ پیچھڑ آپ داخل دفتر ۔ کتھاہیں داخلہ گھِنݨا ہووے یا ویزہ لوانوݨا ہووے فائل ضروری ھے۔ کئی ٹوٹا بھوئیں دھارو تاں فائل بݨانوݨی پمدی اے ۔ شناختی بݨواؤ یا ݙومیسائل فائل اڳوں کھڑی اے۔ بینک اکاؤنٹ کھولݨے تاں فائل دی سلامی لازمی اے ۔ٹوٹی دا کنکشن ہووے تے بھانویں بجلی، گیس داہووے، بھانویں لائیسنس دا فائل دے بغیر کم نئیں سردا۔ فائل تے فائل دی لوڑھ بارے لکھݨ پووں تاں کئی بندیاں لکھیج ونجٖن پر ایں ٹپارو ویورے نال ساݙے سامݨے فائل دی اہمیت تے لوڑھ کُھل کراہیں سامݨے آندی اے۔ سوچݨ سمجھݨ تے جٖاݨݨ دی لوڑھ ایہ ھے جو بھلا فائل بݨݨ نال مسئلہ حل تھی ویندے ۔ کائیناں سئیں کائیناں، ایہ تاں اجٖاں مُنݙھ اے جیویں بھوئیں اچ بِج چھٹݨ نال ای فصل پک نی ویندی اونکوں پَر لانوݨا پمدے ۔ سنبھال رکھݨی پمدی اے ایویں ای فائل دا طریقہ کار اے جیکراہیں ایہ کئی عدالتی فائل اے تاں ایندے جمع کرانوݨ دی فیس لڳدی اے ۔ فائل جمع کرانوݨ دی رسید گھِنو تے گھر بے خینسے تھی تے ونجٖ سمو۔ جیکرائیں ایہ کہیں غریب دی فائل اے تاں اوندی حیاتی تئیں جتھاں رکھ تے اَویجے اُتھائیں پئی راہسے تے ایندے اُتے ٻنہاں فائلاں دا ٻوجھ ودھدا رہ ویسے۔ ایں غریب دا مخالف زری تِکھا ، کاٹکو تے چلتر ہوسے تاں ایہ فائل اُتے تلے تھی سڳدی اے۔ نتاں ایہ تلے اے تلے تھیندی ویسے اتلا تلے جو ایندے وچ تَلا جٖا آسے۔ اگر ایہ فائل کہیں پُھرتے تے امیر دی ھے تاں ایہ ݙے گھِن کرݨ نال ہر پیشی تے اُتے اُتے ای رہسے تے اُتے اُتے ای مُک مُکا پاروں ایندا فیصلہ وی اُتے اُتے ای تھیسے ۔ ایجھیاں فائلاں دے فیصلے اکثر پہلے تھی ویندن تے فائلاں فیصلے دے مطابق بعد اچ بݨدین۔ اگر ایہ کیس کہیں ٹوٹݨ کُٹ ، سیاستدان یا چلدے پھردے دا ھے تاں فائل آپوں آپ اوں بندے تئیں پُجٖ ویندی اے۔ اگر فائل کہیں ٻئے ترئے دفتر دی اے تاں اینکوں ٹورݨ کیتے کوئی داخلہ فیس تاں نئیں ہوندی پر فیس ہوندی ضرور ی اے۔ بعض فائلاں دی فیس افسر کوں میز دے اُتوں تے بینک دے چلان فارم فیس نال عللاعلان ݙتی ویندی اے۔ تے بعض فائلاں دی فیس میز دے تلوں ڳجھپ نال مامی مام اچ ݙتی ویندی اے۔ بعض فائلاں ڈائریکٹ جمع کرانوݨیاں پوندین تے بعض اِن ڈائریکٹ ۔ یعنی منشی دے ذریعے ۔ منشی دے اشارے تے فائل پوڑیاں چڑھݨ پئے ویندی اے ۔ جتھاں اشارہ کھڑ ڳیا پوڑی دے ݙاکے جواب ݙے ݙتا ۔ فائل تے اعتراض لڳ ڳیا تے فائل پچھلے پیریں وَلݨ شروع کر ݙتا۔ ایجھیاں فائلاں اشاریاں نال اڳوں تے سُرکدن تے اشاریاں نال پچھوں تے ۔ سارے آفیسر وی اشاریاں تے نئیں چلدے بلکہ اِنھاں دے ضمیر دے سگنل فائلاں کوں میقنائز کر تے اڳوں تے دھکیندن ۔ ایجھے افسر کہیں دفتر اچ چھماہی اَؤکھی کݙھیندن ۔ خیر ڳالھ فائل دی پئی چلدی ہئی ۔ دفتراں اچ فائل ٹورݨ دے قدیم و جدید ݙونہیں طریقے رائج ہوندن ۔ ہک فائل جیکوں عمراں لڳدی اے اپݨی تکمیل دے مراحل پورے کریندیں ۔ اہدن بندے دی روح سؤ خانیاں اچ ونݙی ہوندی اے۔ پتہ نی کلرک بادشاہ دی روح کیڑھے ݙینھ چنگے خانے اچ ہووے تے او فائلاں چھنڈکیندیں کریندیں اوں پُراݨی فائل کوں وی موڈ اچ آ کراہیں گُھگھی مار کراہیں اڳی تے ٹور چھوڑے۔ تھوڑی بوتی ٻوہل نال تاں کلرک ایں فائل کوں فانہ سسٹم نال چلیندن۔ جیویں پُراݨے زمانے اچ کہیں باری شئے کوں چپراں ݙے کراہیں تے اوندے تلے گول لکڑ دے ریڑھے دِھک کراہیں وݙی اوکھ نال منزل تے ونجٖ پُجٖیندے ہَن۔ ایجھیاں فائلاں قسمت آلیں دے جیندیں مکمل تھیندین ۔ ٻئی فائل ایجھی ہوندی اے جیکوں ’’گریسی فائل‘‘ آکھیا ویندے ۔ جیویں کئی سائیکل گاݙی کوں گریس ݙتی ہوئی ہووے تاں او سُکھا سفر کریندن ۔ ہک فائل کوں ’’پھِیتا فائل‘‘ آکھیا ویندے ایجھی فائل ’’فانہ فائل‘ ‘ تے ’’گریسی فائل‘‘ کنوں جلدی پائیہ تکمیل تئیں پُجٖدی اے۔ فائل دی ہک مروّج قسم ’’ پکھا فائل‘‘ سݙویندی اے۔ اینکوں ’’فین فائل ‘‘ تے ’’ہوائی فائل ‘‘ وی آکھیا ویندے۔ انجو انج دفتراں وچ ایندے آپو ہاݨے ناں اِن ۔ ایں فائل کوں پر لڳیے ہوئے ہوندن جیرھی اُݙ اُݙ تے آپݨے مراحل بݨیندی اے۔ عام طور تے ݙوں خاص ونکی دیاں فائلاں ٻہوں مشہور اِن ۔ پہلی پرسنل فائل جیکوں بݨیندیں بݨیندیں چِٹے لہہ آندن تے ایندے وچ ہک ہک کاغذ ایویں سانبھݨا پمدے جیویں ذال کوں تے ݙوجھی سرکاری فائل ہوندی اے۔ جیرھی نہ چاہندیں ہوئیں وی بݨ ویندی اے۔ ایہ عموماً وݙے عہدے آلے ملازماں دی ہوندی اے ۔ یا وَت حزب مخالف سیاستدانیں دی تاکہ اُنھاں کوں لوڑھ پووݨ تے نتھ پائی ونجٖ سڳے۔