جمال الدین ملتانی

شیخ المشائخ، غیاث العاشقین، سند الکاملین، محبّ اللہ بالکمال، خواجۂ خواجگان، مرجع الفضلاء و الاکابر، تاج الاصفیاء امام الاولیاء، خواجہ حافظ محمد جمال الدین ملتانی، ملتان دے اکابر مشائخ وچ شمار تھیندن ۔ حافظ محمد جمال الدین بن محمد یوسف ابن حافظ عبد الرشید تقریباً 1160ھ / 1747ء وچ ملتان وچ پیدا تھئے۔ انہاں دا ناں محمد جمال الدین ہے تے آپ دے والد دا ناں محمد یوسف تے آپ دے ݙاݙا دا ناں حافظ عبد الرشید ہئی۔ آپ دا اصلی وطن "آوان قار" ہئی تے آپ دی ذات آوان (المشہور اعوان) ہئی۔ آپ دے ݙاݙا "آوان قار" دے علاقے توں ہجرت کر کے ملتان آئے تے قلعہ کہنہ ملتان دی شرقی جانب قیام فرمایا۔ آپ نے قرآن مجید حفظ کرݨ دے بعد علومِ دینیہ دی تحصیل دی طرف توجہ کیتی تے درجۂ کمال کوں پہنچے، انتہائی ذہین تے ذکی الطبع ہن، چنانچہ آپ توں اڳلی کلاس دے طلبہ کوں وی آپ نال مباحثے دی جرأت نہ تھیندی ہئی۔

حالات زندگی

شیخ الاسلام و المسلمین شاہ رکن الدین و العالم سہروردی دے مزار تے حاضری ݙیندے تے ساری رات اعتکاف وچ گزریندے، زیادہ عرصہ نہ گزرا کہ شیخ الاسلام شاہ رکن عالم نے خواجہ نور محمد مہاوری دی شبیہِ مبارک خواب وخ ݙکھیندے ہوئے فرمایا کہ: "ایہ نور محمد ہیں تے مہار شریف وچ قیام پزیر ہن، اِنہاں دی خدمت وچ حاضری ݙیو تے انہاں دے ہاتھ تے بیعت کر گھنو"۔ جونہی آپ نیندر توں بیدار تھئے فورا ً مہار شریف دی طرف روانہ تھی ڳئے۔ جیہڑے ویلے آپ قبلۂ عالم دی خدمت وچ پہنچے تاں آپ نے کجھ قدم اڳاں چل کے قبلۂ عالم دا استقبال فرمایا تے پچھا، تساں کتھوں آئے ہیوے؟ تے آپ دا وطن کتھاں ہے؟ آپ نے عرض کیتی حضور! میݙا وطن ملتان ہے تے میں آپ دے دستِ حق پرست تے بیعت تھیوݨ دی غرض نال آیاں، چنانچہ حضور قبلۂ عالم نے آپ کوں بیعت نال سرفراز فرمایا۔ حافظ صاحب سلاسل اربعہ وچ مجاز ہن لیکن سلسلۂ عالیہ چشتیہ نال زیادہ انس رکھدے ہن اس واسطے اکثر و بیشتر ہیں سلسلے وچ مرید کریندے ہوندے ہن۔ حافظ جمال الدین رحمۃ اللہ علیہ دا وصال 5 جمادی الاول 1226ھ بمطابق 1811ء کوں ملتان وچ تھیا، نمازِ جنازہ دی امامت آپ دے خلیفہ محبوب اللہ خواجہ محمد خدا بخش ملتانی خیر پوری نے فرمائی، ایندے بعد آپ دے حجرۂ خاص وچ دفن کیتا ڳیا۔