تفسیر کبیر

التفسیر الکبیر امام ابو عبداللہ محمد فخر الدین رازی ولادت 544ھ وفات 606ھ دی عربی تفسیر قرآن جیندا اصل ناں "مفاتیح الغیب" ہے جیہڑی امام محقق فخر الدین ابن خطیب الرازی شافعی دی لکھی ہوئی تفسیر ہے۔ مشکلاتِ قرآن وچوں کوئی مشکل ایسی نی مگر اوندا حل امام موصوف نے ایں تفسیر وچ فرماوݨ دی سعی نہ کیتی ہووے۔ رازی حل مشکلات دے دریا وچ غوطہ زنی کریندن اگرچہ بعض مشکلات دا اوہ قابل اطمینان تے موجب قناعت حل پیش کرݨ وچ ظفر یاب نی وی تھیندے۔ تفسیر کبیر دی اہمیت توں اہلِ علم واقف ہن، رازی چھیویں صدی ہجری دے عالم ہن، انہاں تے معقولات دا غلبہ ہئی، تفسیر وچ وی اوہو رنگ ہے۔ انہاں دی کنیت ابو عبد اللہ تے ناں محمد ہے، انہاں دے والد مرحوم ضیاء الدین عمر خطیب نال معروف ہن، اوہ وی بہت وݙے عالم تے صاحبِ تصنیف ہن۔ تفسیر کبیر وچ مسائل کوں دلائل نال لکھا ڳیا ہے، کہیں وی آیت تے تھیوݨ والے امکانی سوال قائم کرکے جواب تحریر کیتا ڳیا ہے، زبان وی کافی عمدہ ہے۔ اٹھ نو سو سال دے بعد وی مقبولیت وچ کمی نی آئی تے نہ اوندے مماثل کوئی ݙوجھی تفسیر تصنیف کیتی ونڄ سڳی ہے۔

فقہی مسائل وچ ایں تفسیر اچ شافعی مسلک دی ترجمانی تھیندی ہے۔ ایں تفسیر وچ معتزلہ، جبریہ، قدریہ تے رافضیہ دا بہت رد کیتا ڳئے۔ آیات دا شان نزول بیان کیتا ڳیا ہے تے احادیث دا وی ذکر کیتا ڳیا ہے۔ آیات نال عمدہ تے نفیس نکات دا استنباط کیتا ڳیا ہے۔ ایں تفسیر وچ آیات قرآنی دے باہمی ربط دی تشریح بڑے دل نشین انداز نال کیتی ڳئی ہے۔ اغلب ایہو ہے کہ امام فخرالدین رازی نے سورہ فتح تک دی تفسیر خود لکھی ہے تے باقی تفسیر قاضی شہاب الدین بن خلیل الخولی الدمشقی متوفی 639ھ یا شیخ نجم الدین احمد بن محمد القمولی متوفی 777ھ نے لکھی ہے۔