باؤ بقال
بیرام خان تے ہاؤبقال
سرائیکی ماواں دا بالیں کوں ڈراونڑ لو ہک کردار "ہاؤبقال"
بیرام یا بہرام خان ہمایوں دا سپہ سالار ت بھنڑویا ہا جیہڑا بے دےمونڈھےت بندوق رکھ ت چلاونڑ چاہندا ہا.ہمایوں کو چا لوا تےشیر شاہ سوری نال بھڑا ڈتا شکست دےبعد ایران بھج گۓ آپ تاں اہل_تشیع ہا پر ہمایوں کوں وی اہل_تشیع بنڑا تےپناہ، اسلحہ ت اہل_تشیع سادات قبیلے گھن تے واپس آیا. ہمایوں دےمرنڑ بعد (ہمایوں سیڑھی توں ڈٹھےجتھاں بیرام خان ودا ہا اےوی نوٹ کرنڑ آلا پوائنٹ ہے) ایں سلہیں دا چبوترہ بنڑوا کیں جلال الدین محمد اکبر کوں بادشاہ بنڑا ڈتا ت خود سپہ سالار بنڑ گیا.تاں جو بندوق کیتے مونڈھا میسر رہوے. پانی پت دی ڈوجھی جنگ اچ اکبر بادشاہ اپنڑےدشمن راجے کوں زخمی حالت اچ قتل نہی کرنڑ چاہندا پر بیرام خان بادشاہ دےہتھوں تلوار گھن تےراجےدا سر کپ ڈتے.ایہ تاریخ دا پہلا ڈکٹیٹر ہے. چار سال بعد اکبر ایندےاشاریں ت نچنڑ چھوڑ ڈتےتےایکوں مکہ بھیج ڈتا پر اے پنجاب اچ ناکام بغاوت دےبعد حج ت ونجنڑ توں پہلےبادشاہ اکبر دی حکومتءچ مذہبی انتشار لو ابو الفضل ت فیضی(اہل_تشیع شاعر)چھوڑ گیا جنہیں اکبر توں دین_اکبری بنڑوایا اےآپ حج ت ویندیں ہوئیں گجرات دے دیہاتءچ ہک پٹھانڑ حاجی خان میواتی دےہتھو قتل تھیا. حاجی خان میواتی اصل اچ شیر شاہ سوری دی فوج دا جرنیل ہا ت اے سمجھدا ہا جو بیرام خان دے آکھۓ لگ ت ہمایوں نے سوری سلطنت نال جنگاں کیتاں ہن حاجی خان میواتی ت شیر شاہ ڈوہیں پٹھانڑ ہن.
پر ہاؤبقال دا تاں ذکر نئ آیا... ہنڑ ڈیکھو شیر شاہ سوری دا غدار سپاہ سالار ہا جیکوں بادشاہ اکبر زخمی حالت اچ قتل نہی کرنڑ چاھندا پر بیرام خان کر ڈتا ہا اےشیر شاہ سوری دےمرنڑ توں بعد کجھ علاقیں دا بادشاہ بنڑ گیا ہا. اےاتنا ظالم سپاہ سالار تے سلطان ہا جو برصغیر دیاں ماواں بالیں کوں ڈریندیاں ہن "چپ کر تے سم پوو "ہیمو بقال" آ ویسی. اے "ہیمو بقال" اجکل "ہاؤبقال" بنڑیا ودے...
متفق تھیونڑ ضروری نئ، پریشان نہ تھیواہے میں کوئ "ہاؤبکال" کاۓنمی.(منصور شانی) [١]