ایمان قیصراݨی
ایمان قیصراݨی، سرائیکستان دے ضلع ڈیرہ غازی خان نال تعلق رکھݨ والی اردو زبان دی ہک نامور تے خوبصورت شاعرہ ہن۔ [١]
ایمان قیصراݨی دی شاعری دا تنقیدی جائزہ
لکھوایمان قیصراݨی دی شاعری نہ صرف سادگی دا حسن گھدے ہوئے ہے بلکہ اوندے اچ فطرت دا جمال وی شامل ہے۔ اوہ اپݨے اشعار کوں جذبات دی شدت، احساسات دی حدت، خیال دی ندرت، فکر دی گہرائی تے تخیل دی بلند پروازی نال تاں سجیندی ہن مگر مشکل الفاظ دا سہارا نی گھندی۔ لفاظی توں بچدے تے تراکیب کوں دوروں ہی الوداع آکھ ݙیندن ۔ ایہا انہاں دی شاعری دی انفرادیت وی ہے تے خوبی وی ہے۔ اینہی خوبی تے انفرادیت نے ایمان قیصراݨی کوں انہاں دی دیگر ہم عصر شاعرات توں منفرد و ممتاز کر ݙتے۔
ݙوجھے الفاظ اچ ایویں اکھیج سڳدے کہ ایمان قیصراݨی دے اشعار سدھے سادے تے پر فطرت ہووݨ دے سبب سدھے دل اچ اتردے چلے ویندن تے ہک اچھے تے سچے شعر دی خوبی وی ایہا ہوندی ہے۔ بقول ِ حسرت (اردو اچ)
؎ شعر دراصل ہیں وہی حسرت
سنتے ہی جو دل میں اتر جائیں
ایمان قیصراݨی دے شعر وی سہل ممتنع ہووݨ دے سبب دل اچ اترتے چلے ویندن ۔ ایمان جیہڑی ڳالھ سدھے سادے انداز اچ اہدن اوندا دل تے گہرا تے دیرپا اثر تھیندے۔ مثال دے طور تے اے اشعار ݙیکھو ۔ (اردو اچ)
؎ یہ تم سے ہو کہ مل سکو، نہ مجھ سے ہو کہ وقت دوں
تمہیں بھی کتنے کام ہیں مجھے بھی کتنے کام ہیں
؎ یا پھر میرے بن جاؤ
یا او ر کسی کے ہو جاؤ
؎ میرے کاندھے پر سر رکھ کر
اپنا رونا رو جاؤ
ایمان قیصراݨی نے اپݨی شاعری اچ اپݨے جذبات و احساسات دا اظہار سادگی نال کیتا ہے جیہڑا خود بخود نہ صرف سمجھ اچ آندا ویندے بلکہ کیف و سرور و لطف وی ݙیندے۔ ایہو شاعرہ دا اسلوب وی ہے۔ انہاں دی کتاب ـ’’ میری یاد آئے گی‘‘ دی تمام شاعری دا مطالعہ کر گھنو، آپ کوں ہکو جیہا لہجہ تے ہکو جیہا پیرائیہ ملسی۔ ایہو اسلوب ہوندا ہے تے کہیں وی تخلیق کار دے جینوئن ہووݨ دا ثبوت وی۔ ایمان قیصراݨی کوں اپݨی فطری شاعری دے سبب قارئین ِ شعر و ادب دے دلاں تک رسائی حاصل کرݨ اچ کافی حد تک کامیاب تھی ڳن کیونکہ اڄ دے دور اچ لسانی گورکھ دھندیاں تے فکری موشگافیاں دے جھمیلیاں توں قارئین دے دل و دماغ الجھاؤ دا شکار تھی ویندن تے اوہ تراکیب، ضرب المثال تے کہاوتاں نال شاعری کوں طاق تے رکھ ݙیندن مگر ایمان قیصرانی دی شاعری ایندے توں برعکس ہے۔ انہاں دے الفاظ مانوس ہن، انہاں دے جذبات و احساسات ہک حساس عورت دے جذبات و احساسات ہن جیہڑے جلدی سمجھ اچ وی آ ویندن تے اپنے جذبات و احساسات وی لڳدن ۔ ایمان قیصراݨی ہک عورت دے نال نال با کمال شاعرہ وی ہے۔ اپنے اندر دی عورت دے احساسات کوں جیہڑے ویلہے اوہ اپݨے اشعار اچ ڈھالدی ہن تاں اوہ نہ صرف عورت دے احساسات دے حقیقی معناں وچ ترجمان ہوندن بلکہ اوہ اشعار ہک شاہپارہ بݨ کے امر تھی ویندن ۔
اشعار ملاحظہ فرماؤ (اردو) ۔
؎ یہ میری تشنگی مجھ کو تمہارے در پہ لے آئی
وگرنہ پاس چل کر تو کبھی دریا نہیں آتا
؎جو اس کے دل کو چھو جائے اور اس کی آنکھ بھر آئے
مرے لفظو، کوئی جادو تمہیں ایسا نہیں آتا؟
؎کبھی سوچا ہے؟ ممکن ہے جسے تم بے وفا سمجھے
وہ ایک لڑکی جہاں بھر میں وفا کا استعارہ ہو!
؎وہ بارشوں کی مہکتی سی ایک خوشبو ہے
یہ میرا جسم کہ پیڑوں کی نرم چھایا ہے
؎یہ لگ رہا ہے تمہارے بدن کے صحرا پر
کسی کی زلف کا بادل اتر کے آیا ہے!
؎ تمہارے عشق میں دل نے عجب تمنا کی
کہ مجھ سے بڑھ کے کوئی تم کو چاہتا ہو!
ایمان قیصراݨی دی شاعری اچ ہک ڳالھ بڑی شدت نال سامنے آئی ہے، اوہ ایہ ہے کہ انہاں دے ڳالہیاں توں محرومی دی بو آندی ہے۔ انہاں دی شاعری یاسیت دی شاعری معلوم تھیندی ہے۔ جیویں ہک شخص اپݨی من پسند شے حاصل کرے تے اوہ اوندے توں استفادہ کیتے بغیر اوندے توں ہتھ دھو ٻہوے۔ ایہ احساس انہاں دی شاعری وچ جا بجا نظر آندے۔ مَیں انہاں دی ذاتی زندگی توں واقف نی لیکن انہاں دے کلام اچ ایہ حسرت، ارمان تے خواہش دی آواز سݨائی ݙیندی ہے کہ جیویں اوہ ادھوری رہ ڳئی ہوون تے ایہ ادھورا پن انہاں دے اشعار اچ بھی ڈھل ڳیا ہے تے انہاں دے غزلاں دا حصہ وی بݨ ڳیا ہے۔ ݙو اشعار ملاحظہ فرماؤ (اردو اچ) ۔
؎ جس نے کہا تھا وہ نہیں جائے گا چھوڑ کر
اس کے تو لوٹنے کا بھی امکاں نہیں رہا
؎وہ نہیں تو اس کے بعد اب اس کتابِ عشق کا
(جلیل حیدر لاشاری دی لکھت "ایمان قیصرانی، میری یاد آئے گی" دے کجھ حصے دا سرائیکی ترجمہ از اسماعیل بھٹہ)