استاد ایاز مسݨ
(گاٖلھ مُہاڑ:غیورؔ بخاری، ملک عبداللطیف مسݨ، ملک عبدالرزاق راقم چنڑ)
’’موسیقی ‘‘مونجھاں توں موئی ہوئی حیاتی کوں زندگی دی اُمید ݙیندی ھے ۔ گُزریل تاریخ تے اڄوکے عہد وچ لوک موسیقی دا جو بول بالا ہے اوندے کولہوں تقریباً ہر ݙوجھا انسان واقف ہے۔ لیکن ایں دور وچ وی سرائیکی فنکاریں وچ او لوک موجود ہِن جیرھے خواجہ فریدؒ دی کافی کوں نواں رنگ ݙے کراہیں کلاسیکل دے حوالے نال خود کوں نشابر رکھی کھڑن۔اینویں اساݙے وسیب دا ہک معروف فنکار سئیں محمد ایاز مسݨ ہے جیرھا شوقیا طور تے ایں فن نال 1995ء اچ جُڑیا اتے زندگی دے اِنھاں 21سالیں اچ اتنی محنت کیتس جو احٖ اوندا شمار اُستاد فنکاراں اچ تھیندے۔ کُجھ ݙینھ پہلے ایاز مسݨ نال اساں سویل سرائیکی سانگے گاٖلھ مُہاڑ کیتی جیرھی تہاݙی خدمت اچ حاضر ہے۔ اُستاد ایاز مسݨ توں اساں اُنھاں دے ابتدائی پندھ بارے کُجھ گاٖلہیں پُچھیاں تاں اُنھاں ݙسایا میں موسیقی دی ابتدائی تعلیم ہک فقیر تے درویش منش انسان اُستاد خان محمد بھٹہ ہوریں توں حاصل کیتی ۔ میݙے خیال اچ ایہ کوئی 1995ء ہا جݙاں میں اُستاد ہوریں دی خدمت اچ حاضر تھیم ۔ ایں توں پہلے میں سکول اچ بزمِ ادب دے پروگراماں اچ حصہ گھِندا ہامی۔ میݙی آواز میݙے سکول دے مہربان اُستاد ٻہوں پسند کریندے ہَن ایں توں علاوہ میݙے بابا سئیں کوں وی کلاسیکل موسیقی سُݨݨ دا شوق ہا اتے او میکوں وی ایں حوالے نال ہک کلاسیکل فنکار ݙیکھݨ چاہندے ہَن ، میں اُنھاں دی دُعا تے محبت نال کلاسیکل دی تھوڑی جہیں چس چاتی ہے باقی حالی توڑیں میں خود کوں کلاسیکل فنکار نی سمجھدا۔ بابا سئیں دی دُعا شفقت اتے موسیقی دے مہربان اُستاد دی محبت دے نال نال میݙے علاقے دے ہک چیئرمین میاں بشیر احمد وی ہَن جیرھے میݙا ہمیش حوصلہ ودھائی رکھدے ہَن۔ اِنھاں عظیم لوکاں دی حوصلہ افزائی میکوں کلاسیکل موسیقی دے گُٖجھے رازاں کوں ڳولݨ دا دڳ ݙکھایا۔ میں حیاتی دے ایہ اوکھے پینڈے جھڳیندا اپݨے اندر دے فنکار کوں سُر نال زندگی ݙیندا پندھ کریندا احٖ جیڑھے موڑ تے کھڑاں او سب تہاݙے سامݨے ھے۔
ایاز مسݨ سئیں اپݨی گاٖلھ کوں مزید اڳوں تے ٹوریندیں ہوئیں آکھیا جو میݙے کول کئی لوک ایں فن کوں سکھݨ دی خواہش نال آندن ، میں اُنھاں داحوصلہ ہمیشہ بلند کریندا ں لیکن اِنھاں نینگراں کوں اتنی جلدی ہوندی ھے جو میں بیان نی کر سڳدا۔ اِنھاں نوجواناں دی ایہ خواہش ہوندی ھے جو اُستاد کولوں ہکے ݙینھ وچ ایہ سارا فن حاصل کر تے واپس وَل آؤں۔ میں اِنھاں ٻالاں کوں ایہ ݙسݨ چاہنداں جو میں حیاتی دے 15سال اپݨے اُستاد دی خدمت کیتی ہے اور میکوں ایں گاٖلھ دا ڈُٖکھ ھے جو اُنھاں نال حیاتی مزید وفا نہ کیتی میں حالی وی اُنھاں توں ٻہوں کُجھ سکھݨا چاہندا ہم۔ ایہ او فن ھے جیکوں انسان ساری حیاتی سکھدا رہ ونڄے تاں وی مکمل علم حاصل نی کر سڳدا۔کیوں جو ایں فن دی ریاضت اچ ہر روز انسان کوں ہک نواں رنگ تے نویں گاٖلھ لبھدی ھے۔ موسیقی دی ابتدائی تعلیم دے حوالے نال گاٖلھ تھئی تاں مسݨ سئیں آکھیا میکوں ابتداء اچ میݙے اُستاد محترم ݙوں راڳ بھیم تے مینگھ دا نوٹیشن (سرگم) ݙسایا ۔ اُنھاں راگاٖں وچ میں اَلاپ کیتا تاں میݙے اُستادِ محترم خوش تھئے اتے اُنھاں میکوں آکھیا جو توں میݙے انداز اچ ’’کافی‘‘ وی آکھ۔ جتھوں میں کافی دے انداز کوں اپݨے استادِ محترم وانگوں اپناوݨ دی کوشش کیتی ھے۔ موسیقی دے مستقبل دے حوالے نال اُنھاں نال چند گاٖلہیں تھیا ں تاں او آکھݨ لڳے جو جیرھے فن کوں صوفیاء تے فقراء دُعائیں ݙیون او کݙاہیں زوال پذیر نی تھی سڳدا۔ لیکن افسو س ہک گاٖلھ دا ضرور ھے اساں جتنی محنت کیتی ھے ساکوں اوندا اُتنا ثمر نی مِل سڳیا ۔ ’’فن ‘‘ نال عشق ہووے تاں فنکار مایوس نی تھیندا اساں تہوں اپݨا پندھ کاݨاں نی کیتا۔میکوں اُمید ھے اگر اساں ایں سفر وچ مزید محنت کیتی تاں اساݙیاں او ساریاں شکایتاں دُور تھی ویسن بلکہ او سارے ڈُٖکھ بُھل ویسوں جنھاں دا احٖ اساں اظہار کریندے ہئیں۔ میݙی نظر اچ موسیقی دا مستقبل روشن ہا ، روشن ہے اتے روشن راہسے۔ قدیم اتے جدید موسیقی دے حوالے نال گاٖلھ ٹُری تاں ایاز مسݨ سئیں مُسکر اپئے اتے آکھݨ لڳے جیویں انسان ترقی دیاں منزلاں طے کریندا پئے اونویں موسیقی وی اپݨیاں منزلاں طے کریندی پئی ھے۔ دُنیا اچ فنکاراں دی بھر مار پاروں موسیقی اچ ڈھیر ساری تبدیلی آئی ھے احٖ تیز ردھم اچ گاٖوݨ والی شئے کوں نویں نسل ٻہوں پسند کریندی پئی ھے بھانویں جو اوندی شاعری سمجھ وچ نی آندی ول و ی نویں نسل جُھمدی ودی ہوندی ھے ۔
پاپ میوزک بھانویں جو وقت دی ضرورت بݨدی پئی ھے پر انت اِنھاں لوکاں ایں شور شرابے توں تھک تے واپس وَلݨے ۔ پاک وہند وچ گاٖئی ونڄݨ والی غزل دا مقام ہمیشہ منفرد ریہے اور راہسے اینویں سرائیکی دھرتی دے فنکاراں جیویں کافی اتے ݙوہڑے تے محنت کیتی ھے اوندی مثال وی کتھاہیں نہ ملسی۔ ’’کافی‘‘ کوں جیویں ہک نواں رنگ ݙتا ویندا پئے اگرایہ پندھ جاری ریہا تاں کافی ہکواری ول زندہ تھی ویسی۔ سرائیکی لوک موسیقی دے حوالے نال مسݨ سئیں آکھیا ایہ وی سوہݨا رنگ ہے وقت دی ضرورت کوں سامݨے رکھ تے اساݙے دوست پندھ کریندے پِن۔ اگر ایہ فنکار لوک موسیقی دے نال نال کلاسیکل دا فن وی تھوڑا جیہاں ڄاݨ گھِنن تاں اِنھاں لوکیں دی موسیقی دا رنگ نویکلا تھی ویسی۔ باقی سرائیکی فنکار اپݨا اتے اپݨی ماء ٻولی دا مقام دُنیا اچ اُچا کرݨ چاہندن تاں عام شاعری دی بجائے چنگی شاعری دا انتخاب کرن۔ گاٖلھ مُہاڑ کوں مُکیندیں مُکیندیں اُستاد ایاز مسݨ آکھیا موسیقی دا انت کوئینی اساݙے وسیبی فنکار صرف ݙو یا ترائے راڳڑیاں کنوں واقف ہِن میݙے اُتے اللہ دا بے پناہ کرم ھے جو میں 40،45راگاںٖ توں واقف ہاں۔ اُنھاں آکھیا ست سُرے راڳ گاٖوݨ دا تاں کوئی مسئلہ نی ہوندا پنج سُرے راڳ تے فنکار دے فن دا پتہ لڳدے میکوں پنج سُرے راڳ گاٖوݨ دا بے پناہ شوق ہے اتے اِنھاں راڳاں وچ محنت کرݨ دی چس آندی ھے۔ پسند دے راڳ دے حوالے نال مسݨ سئیں آکھیا کیرھے کیرھے راڳ دا ناں گھِناں میکوں میݙے مَن اچ وسݨ والے سارے راڳ پسند ہِن بالخصوص درباری، مال کوس، بھیرویں، چاندنی کنارا، ماروا راڳ، تروڑیاں اتے سویل تے شام دے راگاٖں کوں میں بے حد پسند کرینداں۔ اخیر تے فنکاراں سانگے اُنھاں ایہ پیغام ݙتا جو موسیقی ہک فن ہے اور ایں فن کوں گاٖوݨ توں پہلے سکھݨ دی کوشش کیتی ونڄے کیوں جو سرائیکی موسیقی اتے فنکاراں کوں دُنیا وچ اچھے لفظاں نال یاد کیتا ونڄے۔