ارسطو
ارسطو ہک یونانی فلسفی تے سائنسدان ہئی. 384 قبل مسیح وچ مقدونیہ دے علاقے استاگرہ وچ پیدا تھیا۔ اس دا پیو شاہی دربار وچ طبیب ہئی۔ ارسطو نے ابتدائی (طب، حکمت تے حیاتیات کی) تعلیم اپݨے والد توں حاصل کیتی۔ او بچپن ہی وچ اپݨی والدہ دے سائے توں محروم تھی گیا۔ ݙاہ سال دا تھیا تاں پیو دا وی انتقال تھی گیا۔
حالات
لکھو18 سال دی عمر وچ او ایتھنز چلا آیا، جیہڑا اس وقت مرکزِ علم و حکمت ہئی۔ اتھاں او 37 سال دء عمر تک افلاطون دے مکتب نال وابستہ ریہا، تاہم وقت دے نال نال اینکوں اپݨے استاد افلاطون دے خیالات وچ تضاد تے طریق تدریس وچ کجی نظر آئی جینکوں اس اپݨی تحریراں وچ موضوع بݨایا ہے۔ 53 سال دی عمر وچ ارسطو نے اپݨے مدینہ الحکمت دی بنیاد پاتی جتھاں اس نظری و کلاسیکی طریقہ علم دے بجائے عملی تے عقلی مکتب فکر کوں فروغ ݙتا۔ اخیر عمر وچ ارسطو دے اس دے شاگرد سکندر اعظم دے نال اختلافات تے ول اس دی موت دے بعد شورشاں نے اونکوں یونان بدر تھیوݨ تے مجبور کر ݙتا۔ تے ایویں ارسطو دا خالکس وچ 7 مارچ 322 قبل مسیح وچ انتقال تھیا.
علمی کاوشاں
لکھو
فلسفہ دے علاوہ جیہڑی چیز ارسطو کوں سابق فلاسفہ توں ممتاز کریندی ہے اوہ اوندا عملی طبیعیات، ہیئت تے حیاتیات وچ ملکہ ہئی۔ اوہ پہلا عالم ہئی جیں نے علمی اصطلاحات وضع کیتے۔ منطق کوں باقاعدہ علم دا درجہ ݙتا تے سیاست و معاشرت کیتے باضابطہ اصول ترتیب ݙتے۔ اوندی قائم کردہ اکیڈمی عرصہ دراز تک مرکز علم و فن رہی۔
ارسطو دے نظریے
لکھو- خدا ہک نادیدہ مقناطیسی قوت ہے جیہڑی ہر شے کوں اپݨی جانب چِھکدی ہے۔ حرکت دراصل اونہی کشش دا نتیجہ ہے جیہڑی زندگی دا موجب ہے۔
- خدا بے نیاز ہے۔ اوہ اپݨی نمود و نمائش توں مبرا تے جنت جہنم، نیکی بدی نال منزا ہے۔
- انسان دا شرف و اختصاص، ایندی قوت، عقل تے فکر وچ مضمر ہے۔
- کامل انسان، اشرف المخلوق بݨ ویندے تے منتشر و شریر ہووے تاں ارزل المخلوق۔
- اعتدال بہترین رستہ ہے۔
- عورت فطرتاً مرد کولوں ذہنی و جسمانی طور تے پست ہے۔
اہم تصانیف
لکھوارسطو صرف فلسفی ہی نہ ہئی، بلکہ اوہ علم طب، علم حیوانات، ریاضی، علم ہيئت، سیاسیات، مابعدالطبیعیات تے علم اخلاقیات تے قدیم حکماء دے مابیں مستند تے صاحب الرائے عالم وی منا ویندے۔ اوندی کتب تے تحقیقی رسائل دی تعداد ہزار توں اتے ہے، جنہاں وچوں اہم ایہ ہن۔
- المقولات
- الاخلاق
- مابعدالطبیعیہ
- العبارۃ
- الب رہان
- الجدل
- الخطابہ
- الشعر
- النفس
- الحیوان
- الحس و المحسوس
- بوطیقا . اسلم رسولپوری ارسطو دی کتاب بوطیقا کوں سرائیکی وچ ترجمہ کیتے۔