آرامی زبان
(آرامی، ܐܪܡܝܐ, ארמית، Arāmît، تلفظ، ɑrɑmɑjɑ, ɔrɔmɔjɔ) عراق، شام، کنعان، فلسطین، فونیشیا تے جزیرہ نما عرب وچ جیہڑے عرب اقوام ہن، او تمام سامی الاصل ہن۔ آکھا ویندے کہ اے تمام قوماں سام بن نوح دی اولاد ہن۔ اس واسطے سامی سݙیندے ہن۔ انہاں ملکاں دی مختلف زباناں (موجودہ قدیم ݙوہاں) کوں سامی زباناں آکھدے ہن۔ اس دے علاوہ ملک سیریا یا شام دی زرخیزی تے ایندے درالحکومت دمشق دی دلفریبی دے باعث ایں ملک کوں ارم یا باغ ارم وی آکھدن۔ اس واسطے سامی یا سریانی دا تریجھا ناں آرامی ہے۔
ماخذ
لکھوآکھا ویندا ہے کہ حضرت نوح دے پتر سام دا مسکن شام ہی ہئی اس واسطے تمام سامی قوماں دی مختلف بولیاں دا اجتماعی ناں سامی، سریانی تے آرامی ہے۔ زباناں دے سامی گروہ وچ فونیقی، اسیری، کلدی، عبرانی، بابلی،حطیطی، زباناں شامل ہن۔ حضرت عیسیٰ علیہ السلام دے وقت فلسطین، کنعان وچ آرامی زبان ہی بولی ویندی ہئی۔ جیہڑی عبرانی زبان دی ہک شاخ ہے۔ موجودہ عربی قدیم آرامی ہی دی ہک ترمیم شدہ صورت ہے۔ البتہ رسم الخط وچ تبدیلی تھی گئی ہے۔ لیکن اے تبدیلی اسلام توں ٻہوں پہلے رونما تھئی ہئی۔
حضور پاک صلی اللہ علیہ وسلم دے زمانے وچ مکہ مکرّمہ تے اس دے گرد ݙوجھے قصبیاں وچ مقیم مسیحی آرامی ٻولیندے ہن۔ لہذا قرآن کریم دے آیات وچ کئی آرامی نژاد الفاظ موجود ہن۔ ایندے کئی وجوھات تھی سڳدے ہن —ہک تاں اے کہ چونکہ قرآن شریف کئی مواقع تے اہلِ کتاب نال مخاطب ہے اس واسطے انہاں دی ہی زبان دے کلمات موجود ہن تاکہ او انہاں آیات کوں اپݨی کتب وچ موجود انہاں موضوعات دی روشنی وچ بہتر سمجھ سڳن۔ ݙوجھا اس واسطے کہ مکہ وچ ابھرتی تھئی، مسلم امّت عرب کافراں دی نسبت اہلِ کتاب نال شناختی لحاظ نال زیادہ منسلک ہئی تے قرآن وچ موجود اے لفظ ایں ڳالھ دی تائید کریندے ہن۔