ہرگوبند کھراݨہ

ملتان دے پتر ہرگوبند کھراݨہ نوبیل انعام یافتہ ہن، انھاں کوں جݙݨ ایہ انعام ݙتا ڳیا تاں اُوں وقت انہاں دے کول امریکی شہریت ہئی تاہم انھاں نے اپݨی ایم اے تک دی تعلیم لاہور اچ حاصل کیتی ہئی. ایں طرح امریکا تے پاکستان انھاں کوں اپݨے ملک دا نوبیل لاریٹ تسلیم کریندن.

نوبیل پرائز دا ملݨ تے حیاتی وہاݨی

برعظیم دے قدیم ترین شہر ملتان دے نواحی علاقے کبیروالہ اچ پیدا تھیوݨ والا ہرگوبند کھراݨہ سائنس دے سرحداں دا بین الاقوامی آئیکون ہے۔ اوہ کیمیائی حیاتیات دے ابتدائی ماہرین وچوں ہک ہن. کھراݨہ دے سائنسی علم توں جینیاتی کوڈ کوں واضح کرݨ اچ مدد ملی ہئی. ہرگوبند کھراݨہ نے پہلی وار مصنوعی جین کوں جمع کیتا تے اوندے ذریعے جینیاتی نمونہ بݨایا جینکوں بائیو برک دے طور تے ڄاݨا ویندے. ایویں کھراݨہ نے مصنوعی جینوم تے مصنوعی حیاتیات دی بنیاد رکھی. انھاں نے جیں مصنوعی جیناں دے طول و عرض کوں بیان کیتا ہئی اوندے تے پندرہ سال بعد پیش رفت تھئی جیندے نال ہݨ ڈی این اے دی ساخت دی کیمیائی لیب وچ جانچ پڑتال کیتی ویندی ہے. اوں سائنسی کم تے انھاں کوں 1968ء اچ نوبیل انعام نال نوازا ڳیا ہئی. کھراݨہ نے 1971ء اچ امریکہ دی نامور یونیورسٹی ایم آئی ٹی اچ تعینات تھیوݨ دے بعد 2007ء تک ریٹائرمنٹ تک اپݨا سائنسی کم جاری رکھا. کئی نسلاں توں سائنسدان گوبند کھراݨہ دے کم دی دانشورانہ حیثیت کوں تسلیم کیتے ہوئے ہن.

1922ء اچ پٹواری گنپت رائے کھراݨہ دے گھر پیدا تھیوݨ والے ہرگوبند کھرانہ نے ملتان وچ سو خانداناں دے ہک چھوٹے جیہے گرانہہ رائے پور جیہڑا کبیروالہ دے نال اے، اچ درخت دے تلے اپݨی تعلیم شروع کیتی. انھاں نے دیوانند آریا سماج ہائی سکول ملتان (مسلم ہائی سکول ملتان) اچ پرائمری تک تعلیم حاصل کیتی. ہرگوبند کھراݨہ نے 1940ء اچ گورنمنٹ کالج لاہور اچ انٹرمیڈیٹ اچ داخلہ گھدا اوندے بعد 1943ء وچ پنجاب یونیورسٹی توں بی اے تے 1945ء وچ ایم اے دی ڈگری حاصل کیتی. 1945ء وچ یونیورسٹی دی سلیکشن کمیٹی نے انھاں کوں rare fellowship نال نوازا جیندے تحت اوہ برطانیہ دی لیور پول یونیورسٹی اچ نامیاتی کیمیاء وچ پی ایچ ڈی دی ڈگری کرݨ چلے ڳئے.

وفات

پی ایچ ڈی مکمل کرݨ دے بعد اوہ 1952ء اچ او یونیورسٹی آف برٹش کولمبیا وین کوور چلے ڳئے. اوندے بعد اوہ یونیورسٹی آف ویسکنوسن انسٹیٹیوٹ آف اینزائم ریسرچ وچ ڈائیریکٹر دے عہدے تے تعینات تھئے. 1966ء وچ انھاں کوں امریکی شہریت ݙتی ڳئی تے انھاں نے اپݨی ساری زندگی امریکا اچ ہی گزاری. 9 نومبر 2011ء اچ وہ میساچیوسسٹ، امریکہ اچ انتقال کر ڳئے.