سری ہرمندر صاحب
سری ہرمندر صاحب یا سری دربار صاحب جینکوں گولڈن ٹیمپل دے ناں توں وی ڄاݨا ویندے ہک گردوارہ ہے جیہڑا امرتسر، پنجاب، بھارت اچ واقع ہے۔ ایہ سکھاں دا سب توں ودھ مقدس مقام ہے۔ ایہ گرودوارہ 1577ء اچ گرو رام داس دے بݨائے ہوئے تلاہ دے ارد گرد بݨایا ڳیا ہے۔ ایندی بنیاد سائیں میاں میر نے 28 دسمبر 1588ء کوں رکھی ہئی۔ 1604ء اچ گرو ارجن دیو نے آدی گرنتھ دا ہک مخطوطہ اتھاں رکھا تے ایں جگہ کوں "اٹھ سٹھ تیرتھ" آکھا۔ ݙو سال بعد، اکال تخت دا سنگ بنیاد گرو ہرگوبند نے رکھا۔ ایندے علاوہ سنہ 1757ء، 1762ء تے 1764ء دے افغان حملیاں دے دوران ہرمندر صاحب کوں حملہ آوراں نے تباہ کر ݙتا ہئی۔ بابا دلیپ سنگھ افغان حملے دے دوران ہرمندر صاحب دی حفاظت کریندے ہوئے شہید تھئے ہن۔
| سری ہرمندر صاحب
Golden Temple ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ | |
 | |
| بنیاد: | دسمبر 1581ء،
سن تکمیل 1589ء (گردوارہ) 1604 (آدی گرنتھ دے نال) |
| مذہب: | سکھ مت |
| خطہ : | چڑھدا پنجاب، بھارت |
سری ہرمندر صاحب اپݨی موجودہ شکل اچ مہاراج جسا سنگھ اہلووالیہ دے سنگ بنیاد رکھݨ دے بعد وجود اچ آیا ہے۔ "سنہری مندر" جیویں کہ ہندی اچ ڄاݨا ویندے، سونے دی اوں تہہ دی وجہ توں ہے جینکوں شیر پنجاب مہاراجہ رنجیت سنگھ نے سنہ 1830ء اچ ہرمندر صاحب تے چڑھوایا ہیی۔ دور جدید اچ آپریشن بلیو اسٹار اڄ وی سری ہرمندر صاحب دی تاریخ دا ہک اینجھا ݙینہہ ہے جینکوں بھلایا نہیں ونڄ سڳدا۔ بھارتی فوج دے ٹینک سنت جرنیل سنگھ بھنڈرانوالا کوں پکڑݨ کیتے گردوارے اچ داخل تھئے، جیہڑا حکومت دے مطابق دہشت گرد ہئی لیکن بہت سارے سکھاں کیتے شہید توں گھٹ نی۔