ناول

ناول اطالوی زبان دے لفظ ناولا کنوں نکھتا ہے۔ ناولا دے معنی ہن،"نواں"۔ لغت دے اعتبار نال ناول دے معانے عجیب تے نویں ڳالھ دے ہن۔ لیکن صنف ادب وچ ایندی تعریف بنیادی زندگی دے حقائق بیان کرݨ ہے۔ ناول دی اگر مکمل تعریف کیتی ون٘ڄے تاں او کجھ ایں طرحاں دی ہوسی جو ناول ہک نثری قصہ ہے جیندے وچ پوری ہک زندگی دے بارے ݙسایا ویندے
ناول او نثری قصہ ہے جیندے وچ ساری زندگی دی تصویر ان٘ویں دی ان٘ویں پیش کیتی ڳئی ہووے۔ ڄمݨ کنوں مرݨ تائیں انسان کوں جہڑے معاملات پیش آندے ہن، جین٘ویں او حالات کوں یا حالات اون٘کوں بدل ݙیندے ہن۔ او سبھ کجھ ناول دا موضوع ہے۔ ناول سرائیکی ادب دی ہک ٻہوں سوہݨی تے ٻیاں اصناف توں نویں صنفِ ادب ہے۔ ایہ ہک فرضی نثری قصہ یا کہاݨی ہوندی ہے۔ جیندے وچ اصلی زندگی دا عکس نظر آندے۔ اگر ایندے وچ بندے تے سماج انسان دے جذبات سلسلہ وار تے ہنرمندی نال پیش کیتے ڳئے ہوون۔ اصل وچ ناول او صنف ہے جین٘دے وچ حقیقی زندگی دیاں ونکو ونک دیاں جزیات کوں کہیں ویلے اسرار دے قالب وچ، کہیں ویلے تاریخ دے قالب وچ، کہیں ویلے رسم دے قالب وچ، کہیں ویلے سیاحت دے قالب وچ تے ول کہیں ویلے نفسیات دے قالب وچ بݨیا وین٘دا ریہے۔
نول دے عناصر ترکیبی وچ کہاݨی، پلاٹ، کردار، مکالمہ، زمان و مکاں، اسلوب، نقطہ نظر تے موضوع وغیرہ شامل ہن۔
کلارا ریوز دے مطابق "ناول اوں زمانے دی زندگی تے رہݨ سہݨ تے طور طریقے دی سچی تصویر ہے، جہڑے زمانے او لکھیا ویندے"
ایچ جی ویلز دے مطابق "چنڳے ناول دی سُن٘ڄاݨ حقیقی زندگی دی پیشکش ہے"
پروفیسر بیکر نے ناول کیتے چار شرطاں لازمی کر ݙتیاں ہن:

قصہ ہووے
نثر وچ ہووے
زندگی دی تصویر ہووے
حقیقت اتے کہیں خاص مقصد کوں پیش کریندا ہووے

اجزاء

ناول دے اجزاء ایہ ہن۔

کہاݨی
پلاٹ
کردار
انداز نظر
زبان تے بیان
منظر نگاری