م.م رمضان ارائیں
ݙوجھا سمسٹر: ایم فل شُعبہ سرائیکی اسلامیہ یونیورسٹی بہاولپور عُنوان موضوع دی چوݨ تے اُون٘دےاصول
Submitted to Respected sir, Dr, mumtaz baloch Submitted by: M, M Ramzan arain M.phil saraiki
موضوع دی چوݨ لکھو
موضوع دی چوݨ کیتے درج تَھئےاصولاں اُتےتھی سڳدے.
ذاتی دلچسپی لکھو
کئی واری حقیقی موضوع اُوں وقت تک چنڳا تے اثر رکھݨ والا نی تھی سڳدا جڈݨ تک تحقیق کار کوں اُون٘دے نال ذاتی ذوق شوق تے دلچسپی نہ ہووے. ذاتی دلچسپی دے بغیر او تک کہیں وی کم دی طرف رغبت نی تھین٘دی.. ڈاکٹر رفیع الدین ہاشمی دے آکھݨ مطابق.. "ادب دیاں ساریاں صنفاں ءِچوں تحقیق او بارا پتھر ہےجینکوں اُردو دے ڈھیر سارے نقاداں چُم تےچھور ݙیوݨ اِچ چنڳئی سمجھی ھے، تحقیق پتا مارݨ تے دِل نال کم کرݨ وی دا ݙوجھا ناں ہے" تحقیق دے مرحلے ءچوں پہلا مرحلا"موضوع دی چوݨ"ہے ایندے بغیر کوئی محقق کوں او منزل نی مل سڳدی جیندی اونکوں ڳول ہون٘دی ہے. موضوع دی چوݨ کوئی اِتّی سَوکھی نی جتنی او سمجھی وین٘دی اے. موضوع دی ڳول کیتے محقق کوں ٻہوں ساریاں ڳالھیں دا خیال رکھݨا پون٘دے. ہِک کامیاب مقالےکِیتے موضوع ایویں ہون٘دے جینویں ریڑھ دی ہَݙی. موضوع چُݨݨ تُوں پہلےمُحقق درج تھئے سوال سامݨےرکھے. ١. مُحقق دی طبیعت ادب دےکیڑھےشعبے ءچ ڈھیر توجہ کرین٘دی اے.؟ ٢. اُون٘دے کول کم کَرݨ دی صلاحیت چوکھی اے. ٣. کیا اُو تحقیقی کم مکمل کربسڳسی. ٤. کیا اُو موضوع چُݨݨ دی صلاحیت رکھین٘دے. جےاُون٘دے کول اینہاں سوالاں دا جواب مثبت ہےتاں وَل موضوع چُݨݨ تےاُون٘دےمطابق ݙوجھا عملی کم اُون٘دےکیتےاَوکھا نہ ہوسی. ١*مُحقق کیتےضروری ہےجو او موضوع خود چُݨے ٢*موضوع نال اُون٘دی حُب سِک پہلی شرط ہے. اُون٘دے بارے مونڈھی معلومات وی رَکھین٘دا ہووے. ٣*موضوع دی چوݨ سانگے اپݨےاڳواݨ یا کہیں خاص بندے تےانحصار نہ کرے. ٤*ذاتی دلچسپی نہ ہووݨ واروں ہیں سانگوں اُو کُجھ پَن٘دھ کرتے تُھڑک وین٘دے تے منزل تَئیں نی پُڄ سڳدا.. ڈاکٹر ایم سُلطانہ بخش آکھیئے: تحقیق دےماہرین دی رائےایہ ہےجو نینگر محقق موضوع دی چُوݨ آپݨی حُب سِک اتے آپݨی علمی سطح دے مطابق کرے نَتاں تحقیق دے دوران ہمت ہار ٻَاہسی. ٥*موضوع چُݨݨ ویلھے ایہ ڳالھ وی سامݨےرکھݨی چاہیدی اے جو او موضوع اینجھا ہووے، جیندا مواد آسانی نال لَبھ پووےکیوں جو او مواد دی ڳول بعض دفعہ مُحقق کُوں اینجھا اوکھا کریندی اےجو او بےدِل تھی تےکم چھوڑ ٻَہن٘دے
محققین دی آراء مطابق کُجھ اُصوال لکھو
1.موضوع دی چوݨ کیتےہک ایہ ڳالھ ضروری ہےجو محقق دا ذہن ہرقسم دےتعصب تےدشمنی تُوں پاک ھووے. 2.موضوع دی چوݨ کیتےمحقق دی ذاتی قابلیت ہووَݨ ٻہوں ضروری ہے. او جتنا ذہن دا مالک ہوسی او جتنی چنڳا موضوع دا انتخاب کریسی. 3.موضوع صاف تےواضح ہووے، اُون٘دے ءِچ ابہام اصلوں نہ ہووے.. 4.طالب علم موضوع اُتےپوراپورا عبور رکھین٘دا ہووے.. 5.مواد وافر موجود ہووے. 6.موضوع نواں تے افادیت دا حامل ہووے.. 7.محقق ءِچ تحقیق دا فرق تےشوق ہووے.. 8.محقق دا ذہن بالکل غیرجانبدار ہووے، اُون٘دےاندر تھوڑا جیہاں وی تعصب نہ ہووے.. 9.مسئلےدےانتخاب اِچ محقق دا رویہ محقق دا رویہ معروضی ہووے. 10.موضوع دی چوݨ ءِچ محقق اپݨی، صحت،وقت تےمالی وسائل دےسامݨےرکھےتاں جو او بےفکرتھی تےکم کر سڳیے.. 11.مسئلےدےحل کیتےجیڑھی فنی مہارت، قابلیت تےاستعداد دی ضرورت تھی سڳدی اے، اُو محقق اِچ ضرور موجود ہووے. 12.موضوع اُتےنہ پہلےکم تھیا ہووے، ہُݨ تھین٘دا پیا ہووے.. 13.موضوع زیادہ وسیع نہ ہووے، اتے نہ تنگ جو مواد وی نہ ملے.. 14.جےمواد ہکی کتاب اِچ مل وین٘دے تاں ایہ وی چنڳا موضوع نہ ہوسی.. 15.جیڑھیاں شخصیات یاموضوعات اُتےبےخوفی نال نہ لکھیج سیڳیڄےاُنہاں کُوں موضوع نہ بݨاوݨ بہتر اے.. 16.زیادہ تکنیکی موضوع وی اوکھا کرسڳدے.. 17.اینجھےموضوع تُوں وی بچو جین٘دےکیتےݙوجھی زبان دیاں معلومات درکار ہووِن. 18.کہیں موضوع دےمواد تئیں پُڄݨ کیتےمالی وسائل نہ ہووِن تاں او موضوع نہ گِھنو. 19.فحاشی، عریانی یا جنسی حیاتی دےمتعلق موضوعات توں بچو.. 20.مناظراتی موضوع وی بہترکائنی جینویں اردو ادب ءچ فرقہ پرستی..
۞۞حوالہ جات۞۞ ١. ڈاکٹررفیع الدین ہاشمی، تفہیم وتجزیہ، کلیہ علوم اسلامیہ و شرقیہ جامع پنجاب لاہور.. ٢. ڈاکٹرتبسم کاشمیری، ادبی تحقیق دےاصول، مقتدرہ قومی زبان اسلام آباد 1999ءصفحہ 51 ٣. ڈاکٹرغلام مصطفیٰ خان، تحقیق دےبنیادی لوازم، مشمولہ تحقیق اوراصول وضع، اصطلاحات پرمقالات، مرتبہ اعجاز راہی، مقتدرہ قومی زبان، اسلام آباد 1986ءصفحہ132 ٤. ڈاکٹرایم سلطانہ بخش"مقدمہ"اُردو میں اصول تحقیق"جلد اوّل ورڈویژن پبلشرز اسلام آباد1995ءصفحہ 14 ٥. رشید حسن خان، ادبی تحقیق، مسائل اور تجزیہ، ایجوکیشنل بک ہاؤس، علیگڑھ1978ء صفحہ58 ٦. ڈاکٹر گیان چند، تحقیق کا فن، مقتدرہ قومی زبان اسلام آباد 1994ءصفحہ77 7.John W.Best, researd of education,prutice Hall of india, Delhi, 1959,page no 16 8.عبدالرزاق قریشی، مبادیات تحقیق، انجمن اسلام اُردو ریسرچ انسٹیٹیوٹ بمبئی1968ء 9.ڈاکٹرتبسم کاشمیری، ادبی تحقیق کےاصول، مقتدرہ قومی زبان اسلام آباد1992ءصفحہ 46 10.ڈاکٹر احسان اللّہ خان، تعلیم وتحقیق، اردو کےاصول ومبادیات، نگارشات لاہور1991ءصفحہ52 11.عبدالرزاق قریشی، مبادیات تحقیق، انجمن اسلام اُردو ریسرچ انسٹیٹیوٹ بمبئی1968صفحہ48 12.ڈاکٹرتبسم کاشمیری، ادبی تحقیق کےاصول، مقتدرہ قومی زبان اسلام آباد،1992ءصفحہ50،51 13.ڈاکٹر تبسم کاشمیری، افکار ومسائل، مشمولہ"ماہ نو"فروری1992ءصفحہ34 ڈاکٹرگیان چند، تحقیق کا فن، مقتدرہ قومی زبان اسلام آباد 1994ءصفحہ 80تا88