مہانڳ انشائیہ

مہانگ (انشائیہ)

از: ڈاکٹر خالد اقبال

مہانگ کیوں ہے۔ تے ایندا جوڑ کیڑھیاں گالہیں نال اے؟ ایندیاں وجوہات ڈھیر ساریاں تھی سگدیاں ہن۔ پر مہانگ دا سدھا سدھا تعلق غیرب بندے دی کمر نال ہے۔ تاں وَل مہانگ تے غریب بندے دی کمر‘ ڈوہاں تے آفرین ہے۔ تھپکی غریب بندے دی کمر کوں اِی ڈیونی چاہیدی ہے کیوں جو مہانگ تیر دی طرحاں اسمان آے پاسے رُخ کیتی کھڑی ہے۔ تے غریب بندے دی کمر کمان تھئی ویندی ہے۔ پر اے وی آکھنا سولہاں آنے ٹھیک کینی جو مہانگ دا اثر صرف غریب آدمی دی کمر تے اِی پوندا پے۔ کیوں جو جیہڑا ہتھ پہلے بغیرا کہیں اَجھک دے کہیں ریڑھی آلے دی چھابڑی اِچ پے ہوئے فروٹاں آلے پاسے تیزی نال ودھدا ہئی‘ ہُن کنبھ ویندے۔ بلکہ اکثرتاں شے دار ریٹ سُن کے ہتھ کھیسے آلے پاسے ولذے تے جیب اِچ پورے پیسے نہ ہوون پاروں ہتھ کھیسے اِچ اِی رہ ویندے۔ کھاون پیون دیاں چیزاں دے ریٹ سُن کے اَکھیں پتھر تھی ویندن۔ دماغ چکر اویندے۔ دِل گھبراویندے‘ تے پیر کنبھن لگ پوندن۔ سئیں خواب ادراکی ہوراں آدھن ایکوں آہدن۔ غریب بندے دی قوتِ خرید دا گھٹ ہوونا۔ جنہاں لوکاں دی قوتِ خرید مضبوط ہے۔ اُنہاں کیتے مہانگ کیا ہے؟ ہک بے مقصد سوال ہے۔ اے وی سچ ہے جیکر کھیسے اِچ پیسے ہوون تاں ول مہانگ کجھ وی کینی۔ کڈاہیں کڈاہیں پُر رونق بزاراں کوں ویکھ کے شک تھیندے جو شایت اے رونق بے وقوف تے گرم کھیسے آلے خریداراں پاروں ہے جیویں ہر شے دیاں بہوں ساریاں قِسماں ہوندن ایویں ای مہانگ دیاں وی بہوں ساریاں قِسماں ہن۔ مثلاً مصنوعی مہانگ جیہڑی ذخیرہ اندوزاں تے ناجائز منافع خور لوکاں دے دم نال پھلدی پھُلدی ہے۔ موسمی مہانگ عید یا کہیں خاص تہوار تے خود خریدار پیدا کریندن۔ کیوں جو ”شوق دا کوئی مُل کینی“ دے اصول تے عمل کریندے ہوئے شوقین حضرات بغیر کہیں لوڑ دے چیزاں مُل گھن تے مہانگ کوں ودھیندن۔ ایں طرحاں مہانگ اِچ وادھے دا سبب ہے۔ ایں طرحاں اَساں آکھ سگدے ہَیں جو مہانگ اِچ وادھے دے ذمہ دار فضول خرچ ذالیں‘ شوہر تے بال بلکہ پورا کنبہ وی ہے۔ بعض لوک جے تئیں مہانگی چیز خرید نہ کرن‘ اُنہاں کوں شاپنگ دا مزا اِی نی آندا۔ ایں طرحاں دے خریداراں کیتے دکاناں تے اشتہار لا ڈتے ویندن۔ جنہاں دی عبارت وڈی مزیدار ہوندی اے۔ تساں وی توجہ فرماؤ ”مہانگیاں جُتیاں صرف ہک دفعہ تے سستیاں گھنو وَل وَل“ آپنے محترم خواب اَدراکی دے خیال موجب مہانگ ڈوجھے لفظاں اِچ دھاں ڈیون تے روون دا ناں ہے۔ تے ایں ضمن اِچ او ڈھیر دفعہ ساکوں ہک چٹکلہ سُنویندن۔ اُنہاں دا چٹکلہ تُہاڈی خدمت اِچ وی پیش کریندے ہَیں۔ ہک دکان تے لسٹ لگی ہوئی ہئی۔ تے ایندے اُتے لکھیا ہئی:

چاول‘ پنج روپے دے ڈاہ دانے

دال‘ پنج روپے دے ڈاہ دانے

تیل مِٹھا‘ پنج روپے دے کجھ قطرے

تے ریٹ لسٹ دے تلے ہک ضروری نوٹ لکھیا ہئی کہ جیہڑا بندہ اتنیاں چیزاں ساڈی دکان تون مُل گھنسی اوں کوں دیسی گھیو مفت سنگھایا ویسی۔

خواب ادراکی ہوریں اے وی فر میندن جو بزار اِچ کوشش دے باوجود کئی شے سستی نی ملدی‘ جیکر شئے سستی ملدی ہے تاں اصلی نی ملدی۔ بلکہ ہُن تاں نقلی شئے وی اصل نی ملدی۔ مہانگ دے سارے نقص آپنی جاء تے ہِن تے ذکر وی شمار اِچ کینی۔ پر مہانگ دا گھٹ تو گھٹ ہک فائدہ ضرور ہے جو بندہ قناعت پسند تھی سگدے۔ پر اللہ بھلا کرے لُٹ سیل لاون آلیاں دا ایہو جئیں ہو کے لیندن جو غریب بندہ شے گدے بغیر نی رہ سگدا۔ تے جیکر کئی شے سستی سمجھ کے مُل گھن گھنے تاں وَل کہیں کوں ڈکھانی سگدا۔ تے کجھ ڈساوی نی سگدا۔

(اقتباس از کتاب: مُسکار (سرائیکی انشائیے)۔ از: ڈاکٹر خالد اقبال)

MubasherKaleem (talk) 09:54, 10 June 2019 (UTC)