لوک قصہ

سرائیکی لوک قصہ موہر تاں قصولی اپنٹری نویکلی شکل اءچ ریہا نئیں۔ جے کتھائیں ھِ وی تاں قصے دی زُبان، دھج تے قصولت دا کَر ءِ ی اکھیندا وساری ویندے۔نہ او ہنٹر پرا بدھیندے ، نہ ٹھمکے تے ٹھاپیاں لیندے،نہ ٹھیٹرھے نہ گھلکاں نہ رمزاں نہ بدھج، نہ ویکیاں تے گڑڑی بھریندی ہَس تے نہ وت ولدے ءِچ ڈُسکیاں تے ہُنگارے سنٹیدے نِس۔اتے قصولے دی ایں جاتری مِتھ نال قصّہ سُنٹدیاں کوں ٹر...انس ءِچ پاتے، انہاندا جہڑا کلچرل کتھارسسز تھیندا رہ ویندا ہا او ای سروں مُکدا ویندے۔

وت کیوں جو اج دا روایتی مُہذب بنٹرڑ کانٹر یا راج رجانٹریاں زُباناں تے ثقافتاں دے ڈڈھپ دا شکار تھی کراہیں یا اپنٹریں اندر دے کہیں رولے ءِچ پھس تے اج دا سرائیکی ہموں بندہ اپنٹریں روز ڈیہاڑے دی زُبان رّلی مِلی ڈاہ پا کیتی وّدے،تے سرائیکی لوک قصّہ وی لکھت ءِچ آونٹر دی تھارتاں اجنٹر اوندے ہانہہ دے سوجھلے دا متھاج ءِ۔ایں سانڳوں قصّے دی قصولت تے زُبان کوں وی ایہا خینس آئیءِ۔کیوں جو اوندا قصولی وی اوہو ہموں بندہ ءِ۔ہنٹر تاں بس ڳینٹرویں قصّے اتے ڳولویاں جئیں چھوڑ کراہیں بچدی ہر تھارتاں ہکو لیکھا ویندا تھیندے۔ڳینٹرویں قصّے تاں او ہن جنہاں کوں کنہاں عالم فاضل لوکاں، کہیں چنڳہیں ویلھے سانڳاں تے ناٹکاں دا روپ ڈے تے یا شعراں ءِچ ڈھال تے پیشہ ور ڳویاں، نٹاں نقلیاں تے پُتلی تماشے والیاں توڑیں پُجا ڈتا ہا۔یا پچھوں کنیں، کہیں نہ کہیں لیکھے لکھت ءِچ پئے آندے ہن تے ڳولویاں او پریراں تے پروبھریاں وسوئیں ہن جنہاں اجنٹر توڑیں نویں وٹاندرے چنڳی ریت نئیں پُجے۔تے کجھ کانٹر قصّے اپنٹریں پُرانٹری شکل ٗ،چ بچے ودِن۔،

ایں توں وکھ اساڈے ایجھے تل ءِچ وی سرائیکی لوک قصّہ اپنٹریں ساڳی مہاندرے نال ھِ پیا انوی سو سنتالیھ دی بھڳی اءچ وسیبی نکھیٹرے دے وچال، برھوپلیاں تہذیباں تے ثقافتاں دے ایڈے وڈے دھاڑے نئیں وجے یا برھوپلے ایجھے کھِنڈ پھُنڈ تے وٹھِن جو ہوں تل ایچ ءِ ی کھپے ڳئین۔

مُدا مُکدی اے جو سرائیکی لوک قصّے دے ڈِکھ مُکھ، دھرنگے ، قصولت تے زُبان یعنی چواہاں بنٹریادی انڳاں کوں خینس آئی ءِ تے ایں سانڳوں آئی ءِ جو وسیبی ارتقا دے دانٹریاں اءچ ول ول ڳڈھوں پوندا رہ تے اوندیاں ڳیر ڳُلیاں مکیندا رہ ڳئے۔پر سچ تاں اے ھِ جو سرائیکی لوک قصّہ وت وی جیندے اتے ساڳی یا کہیں بی شکل ءِچ او تئیں جیندا راہسی جے تئیں مداں توں ٹُری آندی اوندی او وسیبی مِتھ یا سُنٹرڑ دی تانگ تے چہت چہیند نہ مکسی جیکوں میں پچھوں ثقافتی جموڑ اَل ((GENETIC CULTURAL INSTINCT

آکھ آیاں۔پر اِتھاں کِر آتے وچار پوندم جو جینویں ایں وہانٹری ادھی صدی اءچ پُرانٹریں راہکی سماج دے پرانٹریں راہکی سندراں۔۔۔۔ہل ، کھو تے ڈاند پنجالی دے ٹریکٹر، ٹیوب ویل، جئیں نویں مشینی سندراں نال تکھے وٹاندرے نیں درکھانٹر، کمبھار،لوہار تے بیاں پرانٹریں پیشیاں اتے کاریگراں کوں مُکا ڈتے انہاندے ہتھڑیکے ورتے ونجنٹر آلے سینکڑاں سندراں پُرزیاں دے سرائیکی ناں، سرائیکی اصطلاحیں، اکھانٹر تے انہاں دے دم نال جیندیاں جاگدیاں سئے سئے ریتاں،رواج، قصّے ڳاونٹر، جنگل بیلیاں دے رومانس تے ہزاراں سرائیکی اَکھر ونجا پھیٹر ڈتِن تے جینویں ہوکیاں ڈنڈوریاں اتے نایاں مراثیاں دے دول نغاریاں دیاں نوبتاں نال تھیونٹر آلیاں ملُھنٹریں جھمریں، چوکیاں ڳاونٹر، میلے مارکے، تماشے تڑ تے بھنڈاں وڳتیاں ، ڈاڈے حالاں اتے قصّہ قصولیاں دے پرانٹریں ثقافتی ابلاغ دے کَٹھ وی نویل الیکڑانک میڈیا(ٹی وی ،وی سی آر) دے چھٹرواڳے تے اندھے ورتاوے نال اُکے سُنج تھئے ڳئین۔تے ہنٹر جیٹرہیلے جو سرائیکی لوک قصّے وی بطور سرائیکی ورثے دے لکھت اءچ سانبھ نئیں تھئی۔پرانٹریں سرائیکی قصولی وی کِردے بھردے ویندِن تے نویں ایں سانڳوں تیار نئیں پئے تھیندے جو میڈیا انہاں دی اے بِبّت اوپری ثقافتی بھرمار نال پوری پیا کریندے۔تاں کیا ہر وسوں کوں چنڳی ریت وٹھ اءچ گھنتڑ کنیں پچھے ایہو میڈیا اساڈی قصّہ سُنٹرڑ دی اندرلی فطری تانگ یا اوں ثقافتی جموڑ اَل کوں وی نڳل نہ ویسی جیندے کلے تے اساں ترڈدے کھڑے ہیں ؟؟؟

ولدا اے ھِ جو ہرو بھرو نڳل ویسی۔ بھل سرائیکی لوک قصّیاں ءِچوں جیڑھا کجھ انہاں برھوپلیاں ڈینٹریں توں بچ ڳئے اونکوں وی ایں الیکڑونک میڈئے دے دِھ کھا ونجنٹریں۔تاں کیا وت اساں سرائیکی لوک قصّے دی لوتھ تے بہہ وینٹر وینٹر ہکلوں ، پٹوکے پٹوِں تے اوندی ثقافتی قبر دے مزاور بنٹر کراہیں فاتحہ درود پڑھوں ۔بوہل اڳاڑوں تے ڳولکاں بھروں ۔۔َ؟؟؟؟؟،یا چوتا وٹ تے جدید ساینس تے ٹیکنالوجی دے اُپٹھ اءچ پٹری بدھوں۔۔۔؟؟؟٘

موہری سوال تاں اُکا نکارا ءِ جو اساں اپنٹریں وسیب دے ایں نفسیاتی تاریخی (COMPLEX)کوں جندڑی دے ہر کانٹر اءچ ورتیندے تے تاریخ دے سب توں وڈے گھاٹے چیندے آئے ہیں۔ہر ڈڈھپ دے ولدے اءچ االلہ راہسی بنٹر تے یونسے یونسے کرنٹر دی اے کھیڈ ساکوں ڈاڈھی مُہانگی پئی ءِ۔رہی ساینس تے ٹیکنالوجی دے اُپٹھ دی ڳالھ تاں سچ اے ھِ جو دھاڑل تہذیباں دے ڈڈھپ تے ثقافتاں دے زلھل نال اڳے توں پچھوکڑ کر ڈتے ہوئے وسیب یعنی سیاسی معاشی، سماجی ثقافتی لُٹ پُٹ، بھن تڑوڑ اتے اُنہاندیاں مادری تے مُنڈھلیاں زُباناں کوں زوریں زبریں متھاج کر ڈیونٹر کنیں پچھے نویل پیداوری آلات تے زرایع ابلاغ دی بھریے پور آمدنٹر ڈٹھیاں ڈھوڑیاں قدیم ثقافتاں، زُباناں تے تہذیباں دیاں ریہاں کھیاں بنٹریاداں تئیں پٹ ڈیند ءِ۔ ایں سانگوں جو وسیب دا کھرا تاریخی ودھارا چھٹرے جبری تے اوپرے انقلابی وٹاندریاں نال نئیں تھیندا۔سڳوں اے جبری وٹاندرے

(NATURAL EVOLUTIONARY PROCESS

کوں وی بھن بھروڑ ڈیندن۔کیوں جو اے پچھوکڑ وسیب نہ تاں انہاں نویل وٹاندریاں کوں اپنٹریں شعور تے الا بول نال جی آیاں کوں ، آکھنٹر دی حالت اءچ ہوندے تے نہ اپنٹری ویتر تے وتیرے نال اوندا آدر بھا لہہ تے، انہاں کوں چنگی ریت سمجھ تے انہاں کوں اپنٹرا بنتڑاونٹر جوگا ہوندے۔موڑی ہوں مِٹھو توتے وانگوں جیٹرھا اپنٹری ستھ توں وچھٹر کراہیں پنجرے اءچ چوری بیٹھا کھاندے۔۔او جی آیاں کوں وی آہدے۔چوری وی منگدے تے بئے تل ویترے وی کھیڈدے،پر او تل ویترے جیٹرھے اوندے اوندے اپنٹریں اندروں نئیں نکھتھے، چھڑے سِکھے سِکھائے ہن جیٹرھے اوندی اپنٹریں بدھ اءچ ی نئیں آندے۔۔۔۔۔۔

ملک عبداللہ عرفان سئیں دی کتاب

ناتھ جی دے پہلے پنے توں انہاں دے مضمون

چھڑواگیاں سوچاں دے آدھل توں نقل کیتی گئی لکھت