غزوۂِ بنی قریظہ

مدینہ دے اندر ہک یہودی قبیلہ بنی قریظہ رہندا ہئی جیندے نال مسلماناں نے امن دا معاہدہ کر رکھا ہئی۔ غزوۂ خندق وچ انھاں نے مسلماناں دی کنڈ وچ چھرا گھونپݨ دی کوشش کیتی جیہڑی خدا دے فضل نال ناکام تھی ڳئی۔ اینہی وجہ توں مسلماناں نے انہاں نال جنگ کیتی تے عہد شکناں کوں ہلاک کر ݙتا۔

پسِ منظر

غزوہ خندق دے دوران مشرکین و یہود نے بنی قریظہ نال رابطہ کیتا تے مسلماناں کوں قتل کرݨ دی ترغیب ݙتی۔ یہودیاں نے مسلماناں نال معاہدہ کر رکھا ہئی ایں واسطے مسلماناں نے انہاں دی طرفوں بے فکری اختیار کیتی ہوئی ہئی۔ یہودیاں نے اپݨی قدیم فطرت دے عین مطابق دغا کیتا تے نو سو افراد مسلماناں تے حملے کیتے تیار تھی ڳئے۔ جݙݨ اے افواہ پھیلی تاں حضور صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم نے سعد بن معاذ تے سعد بن عبادہ کوں تحقیق کیتے بنی قریظہ دی طرف بھیڄا۔ فیصلہ اے تھیا کہ اگر اے ڳال ٹھیک نکلی تاں ایندی اطلاع خفیہ طور تے حضور صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم کوں ݙتی ونڄے تاکہ مسلماناں دے حوصلے پست نہ تھیون۔ سے ڳال درست نکلی۔ بنو قریظہ کوں شک ہئی کہ اگر او مسلماناں دے نال عہد شکنی کرن تے قریش کنڈ پھیر کے چلے ونڄن تاں اچھا نہ تھیسی۔ ایں واسطے انہاں نے قریش توں کجھ انہاں دے لوگ بطور یرغمال منگے جینکوں قریش نے اپݨی توہین سمجھا۔ ایں دوران مسلمان یہودی سازش توں آگاہ تھی چکے ہن ایں واسطے انہاں نے راتاں کوں پنج سو سواراں دا گشت شروع کیتا تے نعرہ تکبیر لا کے بزدل یہودیاں دا جگر پاݨی کریندے رہیے۔ انہی وجوہ توں بنی قریظہ عملی طور تے حملہ نہ کر سڳے۔

جنگ

ذی القعدہ۔ ذی الحجہ 5ھ (اپریل 627ء) دے دوران اے جنگ تںئی۔ 23 ذی القعدہ کو غزوہ خندق دے فوراً بعد حضور صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم ترئے ہزار سپاہ دے نال بنی قریظہ نال جنگ کیتے روانہ تھئے تاکہ انہاں کوں انہاں دی عہد شکنی دی سزا ݙی ونڄے۔ نمازِ عصر قلعہ بنی قریظہ دے کول پڑھی ڳئی تے قلعہ دا محاصرہ کر گھدا ڳیا۔ ایں دوران تیر اندازی دے علاوہ کوئی جنگ نہ تھئی مگر بنی قریظہ سمجھ ڳئے کہ انہاں دی خیر نی تے مسلماناں نال مقابلہ نی تھی سڳدا۔ انہاں نے اپݨا نمائندہ حضور صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم دے کول بھیڄا تے آکھا کہ او اپݨا مال گھن کے مدینہ چھوڑ ݙیسن مگر اے درخواست قبول نہ تھئی ول بنی قریظہ نے پیشکش کیتی کہ او اپݨا مال وی چھوڑیندن لیکن انہاں دی جان بخشی کیتی ونڄے۔ مگر حضور صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم کوں اے معلوم ہئی کہ اگر بنی قریظہ مدینے توں چلے ڳئے تاں او وی بنی نضیر جیہے دیگر یہودی قبائل دی طرح مسلماناں دے خلاف سارشاں کریندے رہسن۔ جݙݨ یہودی محاصرے توں تنگ آ ڳئے تاں انہاں نے حضور صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم کولوں درخواست کیتی کہ انہاں دے دیرینہ دوست ابولبابہ کوں انہاں دے کول مشورے کیتے بھیڄ ݙیون۔ ابو لبابہ اسلام گھن آئے ہن۔ جݙݨ ابولبابہ، بنی قریظہ دے کول پہنچے تاں انہاں نے پچھا کہ کیا اساں خود کوں مسلماناں دے حوالے کر ݙیؤں تاں ابو لبابہ نے اتوں اتوں آکھا کہ ہا حوالے کر ݙیو مگر ہتھ کوں گردن تے پھیر کے اشارے نال انہاں کوں ݙسا ݙتا کہ او گردن مار ݙیسن۔ ایں طرح ابولبابہ نے مسلماناں نال ہک طرح دی خیانت کیتی۔ انہاں کوں ایندا احساس تھیا تاں انہاں نے واپس آ کے اپݨے آپ کوں مسجد دے ستون نال ٻدھ گھدا تے کئی ݙینہہ ٻدھے رہیے جے تک خدا نے انہاں دی توبہ قبول نہ کیتی تے حضور صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم نے انہاں دے رسیاں نہ کھولے۔ ابو لبابہ تا زندگی اپݨی توبہ تے قائم رہیے تے محلہ بنی قریظہ وچ ساری زندگی قدم نہ رکھا۔

ایں واقعے دے بعد بنی قریظہ دے کول کوئی چارہ نہ رہیا مگر اے کہ اپݨے آپ کوں مسلماناں دے حوالے کر ݙیون۔ بنی قریظہ ہی دی مرضی نال اے فیصلہ تھیا کہ انہاں دا فیصلہ سعد بن معاذ کریسن۔ سعد بن معاذ غزوہ خندق وچ لڳݨ والے ہک تیر دی وجہ توں زخمی ہن۔ انہاں نے اے فیصلہ کیتا کہ انہاں مردوں کوں قتل کر ݙتا ونڄے جیہڑے عہد شکن ہن، عورتاں کوں اسیر کیتا ونڄے تے انہاں دا مال ضبط کر گھدا ونڄے۔ اے فیصلہ ݙو وجوہ نال تھیا ہئی۔ ہک اے کہ یہودیاں دی مذہبی کتاب تورات دے مطابق ایں قسم دی عہد شکنی دی سزا موت ہئی تے ݙوجھے اے کہ بنی قریظہ تے مسلماناں دے درمیان معاہدے دی ہک شق اے ہئی کہ اگر او دغا کریسن تاں انہاں کوں قتل تے عورتاں کوں اسیر کر کے انہاں دا مال ضبط کرݨ دا اختیار حضور صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم دے کول ہوسی۔ چنانچہ 700 یہودیاں کوں علی، زبیر تے قبیلہ اوس دے کجھ افراد نے قتل کیتا۔ ایں جنگ دے مالِ غنیمت وچ بہت ساری شراب وی شامل ہئی جینکوں زمین تے وہا ݙتا ڳیا۔