عبدالواحد بن زید

خواجہ عبد الواحد بن زیدؒ ناں تے کنیت ابوالفضل ہئی.
عبد الواحد بن زيدؒ جنہاں کوں امام ذھبیؒ نے شیخ العباد دا لقب ݙتا، ابو عبیدہ بصری دے ناں توں وی معروف ہن. انہاں دا ذکر رواۃ حدیث وچ ملدا ہے جنہاں کوں صوفی تے واعظ دی حیثیت نال ڄاݨا ویندا ہے. انہاں نے حسن بصریؒ، عطاء بن ابی رباحؒ ، عبادة بن نسیؒ ،عبد الله بن راشد وكيعؒ و محمد بن السماكؒ ، زيد بن الحبابؒ ،ابو سُلَيْمَان الدارانیؒ تے مسلم بن ابْرَاهِيمؒ تے کثیر جماعت نے روایت کیتیاں. .

حالات زندگی

سلسلۂ چشتیہ دے مشہور بزرگ ہن. آپؒ دا تعلق بصرہ نال ہئی تے خواجہ حسن بصریؒ دے مرید ہن تے انہاں توں خرقہ خلافت پاتا۔ آپؒ کثرت نال مجاہدے کریندے ہوندے ہن۔ چالیہ روز سخت مجاہدہ کرݨ دے بعد آپؒ نے حضرت حسن بصریؒ دے ہتھ تے بیعت کیتی۔ عبد الواحد بن زیدؒ نے حکم قرآنی دے مطابق ہک عرصے تک سیر و سیاحت کیتی تے اس دوران عبادت وریاضت وی کریندے رہے۔
آپؒ نے امام اعظم ابوحنیفہ توں وی اکتساب علم کیتا۔ آپؒ توں بے شمار کرامات دا ظہور تھیا۔ چنانچہ ہک دفعہ درویشاں دی ہک جماعت آپؒ دی خدمت وچ حاضر ہئی جݙݨ انہاں تے بکھ نے غلبہ کیتا تاں انہاں نے حلوہ دی خواہش کیتی لیکن فی الوقت کوئی چیز دستیاب نہ ہئی۔ آپؒ نے اپݨا چہرہ مبارک آسمان دی طرف کیتا تے اللہ تبارک و تعالٰی توں درویشاں دی اس جماعت کیتے خواستگار تھئے۔ اوں وقت آسمان توں دینار وسݨ لگے۔ آپؒ نے درویشاں کوں فرمایا کہ صرف اتنت دینار چا گھنو جتنے کہ حلوہ دی تیاری کیتے کافی ہوون۔ درویشاں نے بموجب حکم بقدر ضرورت دینار چاتے تے حلوہ تیار کر کے کھادا لیکن آپؒ نے اس حلوہ وچوں ہک لقمہ وی تناول نہ فرمایا کیونکہ آپؒ اپݨی کرامت توں اپݨا رزق حاصل کرݨا پسند نہ کریندے ہن۔

وفات

آخری عمر وچ خواجہ عبد الواحدؒ نہایت بیمار تھی گئے۔ آپؒ دے جسم وچ حرکت دی طاقت وی نہ رہی۔ ہک خادم موجود ہئی جیہڑا آپؒ کوں وضو کرویندا ہئی۔ ہک ݙینہہ خادم موجود نہ ہئی جیہڑا وضو کرویندا۔ آپؒ نے اللہ توں دعا کیتی کہ اے اللہ ایسا وقت وی آ گیا ہے کہ نماز کیتے وضو کرݨ دی وی ہمت نی رہی۔ میکوں کم از کم اتنی صحت تاں ݙے کہ میں وضو کر کے نماز پڑھ گھناں۔ اس دے بعد جو تیݙا حکم ہوسی اوہ بجا گھن آساں۔ آپؒ اوں وقت اٹھے اپݨے پیراں تے کھڑے تھئے. وضو کیتا، نماز ادا کیتی۔ نماز توں فارغ تھیوݨ دے بعد آپؒ ول بیمار تھی گئے۔ سفینۃ الاولیا تے اخبار الاولیا دے مطابق آپؒ 27 صفر 177ھ کوں اس دار فانی توں رخصت تھئے آپؒ دا مزار مبارک بصرہ وچ واقع ہے۔