عبا س یوسف تے او ندی شا عری

عباس یو سف اپݨی دھرتی تے اپݨے وسیب نال محبت کر ݨ آلا نینگر اے ، ایندے نال محبت دا ، رشتہ اوں ویلے توں قا ئم اے جݙاں اے شا عرنہ ہا ، عبا س جھوک آ وے ہا تاں سئیں دلنو ر نو ر پو ری نال ڈھیر اُٹھدا ٻہندا ہا ،اتھوں شک تھیندا ہا جو ایندے وچ وی شا عری آلے جرا ثیم ہن ،ول شک پک تھی گیا تے عباس شا عر بݨ گیا، ہُݨ ایندی وڈی کتاب چھپدی پی اے ، عباس یوسف اکھیندے کتا ب تے تبصر ہ لکھ ڈیو ، میں تبصرہ کیا لکھݨے ! میں تاں تھولی جہی شا عری دی گا ل کر یساں ، با قی گالہیں عباس یو سف دیا ں ہو سن ۔

سب توں پہلے میں پچھلی یا د تازہ کر یساں جو 2جون 2001ء کوں جھو ک ء چ سقو ط ملتان تے نواب مظفر خا ن شہید دی بر سی منا ئی ویندی پی ہئی ، مس لہندی ݙ اڑھی آلا ہک نینگر آ تے ملیا ، آ کھیس میݙا ناں عبا س یو سف اے میکوں وی سرا ئیکی نال محبت اے، تساں وسیب دے ݙکھ لکھدو ، میکوں چنڳا لڳدے ، او ݙ ینھ تے اڄ دا ݙ ینھ مس لہندی ݙ اڑھی آلا شر مو لا نینگر بھا ویں اڄ وݙ ی ݙا ڑھی آ لا مولوی تھی ڳے ، جھوک ا چ ہوں پہلے آ لی محبت نال امدے تے جھوک سرا ئیکی پرو گرا میںوچ وی شریک تھیندے، یو سف جڈاں وی جھوک دفتر آ وے میں میں ایں توں  پچھداں ، یو سف ’بھرا نویں ‘دا حال سݨا ، یو سف کھل پمدے تے آ کھدے ٹھیک ا ن سئیں۔

یو سف دی سرا ئیکی نال محبت کوں ڈ یکھداں ، او ندی وفا تے سا دگی کوں ڈیکھداں تاں میکوں سرو ر کر بلائی سئیں دا شعر یا د امدے

یوسف نسے ہر شخص خریدݨ کوں نہ الرے

وکدے ہیں تاں وک ویندے ہیں بے رام اسا ں لوک

میݙی ہک عادت ا ے ، جیندے نا ل یا ری ہو وے میںا و نکنو ں بلو چکا حال گھنداں ،اوندے تے اوندے خاندان با رے پچھداں تاں جو انہا ئیں دے خاندان تے حسب نسب دا  میکوں پتہ ہو وے ۔ یو سف میڈے ٻا لیں وا نگے ہے ایندی سا دگی ، جھک نوا ئی تے مٹھے الا وݨ دی ادا میکوں نت چنگی لگی اے ، میں یو سف توں پچھیا تساں قدیمی ملتانی ہیو ے یا وݙکے ٻا ہروں آ ئن ؟ یو سف ٹھڈا سا ہ بھر تے آکھیا سئیں اے لمبی کہا نی اے ، میں آ کھیا ایہا تاں میں سݨݨ چہنداں ، یو سف آکھیا اسا کوں جیو یں وڈ یں ݙ سیے میں تہا کوں او نوین سݨیداں ۔

میݙا ڈا ڈ ے الہی بخش خان دے والد بہا ول خاں تے سجا ول خاں ڈو بھرا ہن ، بہا ول خان جلالی تے سجا ول خاں جمالی طبیعت دے آ دمی ہن بہا ول خاں کہیں دی ووئے ، نہ سہندے ہن ، دھن دولت آ لے وڈے لو کیں دے اصلوں خلا ف ہن ، وڈے لوکیں دے ظلمیں انہا ئیں کوں ڈا کو بݨا ڈتا ، حا لات ایجھے بݨے جو انہا ئیں کو ںاپݨا وطن میا نوالی چھو ڑنا پیا او دا جل دے نیڑے ہڑ ند تے ما ڑی دے پہا ڑ یں ا چ آ گے ول میڈے ڈا ڈے سئیں الہی بخش خاں جام پور تے میڈے ابا سئیں غلام رسول ملتان آگئے ، ہݨ ݙکھ دی گال اے ہے جو احٖ میا نوالی آ لے خاندان نال اسا ڈا را بطہ کینھی ، اساں پا گلیں آ لی کار اپݨے سکیں کوں ایو یں ودے لبھدوں جیو یں وچھڑی کو نج اپݨے ولہرکوں لبھدی اے ۔

کجھ سال پہلے 2007ء عبا س یوسف دی شا عری ،سک دا سیک ، دے ناں نال شا ئع تھئی ، ابتدا ئی شا عری ہئی ، وقت دے نال نال خیا ل تے شا عری ا چ پختگی امدی اے ۔ 2010ء اچ عبا س یوسف دے ابا سئیں ر ضا تھی گئے ، ایں صدمے انہائیں دی شا عری ا چ سو ز کوں ودھا ڈتے اپݨے ابے سئیں دے نا ں انہا ں ہک ڈوہڑا وی شا مل کیتے جیر ھا جو اپݨے والد نال بہتر ین اظہا ر عقیدت اے ۔

میکوں خوشی ایں گا ل دی ہے جو عبا س یو سف شا عری دے میدانا چ اگوں تے ٹردا پے ، محلہ چا ہ تقی آلا غا زی عبا س چو ک ملتان دے رہو ݨ آلے عبا س یو سف دے با رے کہیں کوں پتہ وی ناں ہا جو او وی ہک ڄہا ڑے شا عر بݨ تے اپݨے گھر اپݨے محلے تے اپݨے وسیب دا ناں وڈا کر یسے ۔

وسیب دے مہا ندرے سرا ئیکی شا عر اجمل خا مو ش دے شا گر دعبا س یو سف 1985ء اِچ پیدا تھئے تے 2003ء وچ شا عری شروع کیتی ، روزی دے عذاب تے بھوگ نال نال ا ن تے شا عری وی نال نال جا ری اے میڈے خیا ل ا چ نکی عمراں ا چ عبا س یو سف وڈا پندہ کر گھدے عباس یو سف جئیں خلو ص تے محبت نال سرا ئیکی شاعری آ لے پا سے ٹرد ا پے ، جے کتھا تیں دل بھنی نہ کیتس تاں ہک ڈینھ سرا ئیکی شا عری دے وڈے مقام تے ہو سے ۔

سرائیکی وسیب لوک اپݨی دھر تی اپݨی مٹی تے اپݨے وسیب نال محبت کر ݨ آ لے ہن ، ہر ہک نال خلق اخلاق تے پیا ر محبت انہا ئیں دے خمیر ا چ شا مل اے سرا ئیکی وسیب دے لوک مہمان نواز تے مہذب ہیں سا نگے ہن جو اے دھرتی ہزاریں سا لیں توں تہذیب دا گہوا رہ ہے ، ایں دھر تی کوں سپت سند ھو یعنی ست دریا ویں سر زمین آ کھیا گے ایں دھرتی کوں ، بیت الذاہب ، یعنی سو نے دا گھر وی آکھیا گے این دھرتی کوں ، جنت ارضی وی ، آ کھیا ویندے ، ایں دھرتی کوں اللہ سئیں ہر نعمت نال مالا مال کیتے ایہا وجہ ہے جو ایں دھرتی تے ہمیش بکھے چور ڈا کوتے لٹیر ے حملہ آور ، رہ ڳن وسیب دے لو کیں حملہ آ وریں دا دفا ع کیتے وسیب دے لوکیں کہیں تے حملہ نی کیتا ، وسیب دے لو ک حملہ آ وریں تے حملہ آ وریں دی او لا دیں دے لسا نی تعصب دا شکا ر تھئن کہیں نال لسانی تعصب نی کیتا ہر وسیب دی شرا فت تے ا علیٰ تہذیبی اقدار کوں کمزوری سمجھا گے ، وسیب دے لو کیں اپݨے حق حقوق سا نگے پر امن جدو جہد کیتی اے ہمیشہ چنگا ئی دی گا ل اے کیتی اے چنگا ئی دی امید رکھی اے ۔ خوا جہ فر ید سئیں دی ہݨ تھی فرید شا د ول ا چ اَس امید دا پیغا م ڈتے ایہو پیغا م عبا س یو سف اپݨے ڈو ہڑے وچ ڈتے ۔

ہن ڈھیر امیداں سحر اُتے تھیسی سحرتاں سکھ دی بانگ تھیسی

سکھ سیر توں سئیں بہوں ڈھیر تھیسن ڈکھ کھٹ کھٹ یا ر چھٹا نگ تھیسی

تھیسی دھرتی باغ بہار یوسف اے گلشن پہلے وانگ تھیسی

دھرتی دے دشمن نانگیں لیوں تکبیر دا نعرہ ڈانگ تھیسی

  پر اسا ں قا بض تو تیں تے حکمرانیں کوں ڈ سݨ چہندوں جو تساں بنگا لیں آلی کا ر اسا کوں ما ر مار تے سا ݨا ں نہ کرو ، اساں اپݨا حق امن نال منگدے کھڑوں شئت آ وݨ نسل پیا ر دی جاہ تے کا وڑ نال گال کرے تے بنگا لیں آ لی کار اپݨا حق ٻا نہہ مرو ڑ تے گھن گھنے تے تساں ہتھ ملیندے رہ ونجو۔

عبا س یو سف دا تعلق ملتان دے نال نال دیرہ غا زی خان دی اوں دھرتی نال وی ہے جتھ سردا ر بھتا ر تمندا ر تے وڈیرے رہندن ، اتھاں پیر وڈیرے تے ملاں وی رہندن ملتا ن پیر یں نال پُر اے حق سچ دے عا لمیں دی وی قدر کر یندو ں ، وسیب دا درد رکھݨ آلے وڈ کیں دی وی خیر منگدوں سچ دے سا مھے سر نو یسوں پر کوڑ نہ منیسوں نینگرو !یاد رکھو پر وسیب دشمن ٹھگوپیر مکر ی ملاں تے ظلمی جا گیر دا ریں توں بچو،انہاں دے فر یب تے انہاں دے ظلم دا مقا بلہ کرو انہاں وسیب دے اپا پی تے رے سینکے لوکاں سا نگے شیطا نی تکون بݨا تے جر ھیاں اچیاں اچیاں دیوا راں ا سا ر ین تے سا رے وسیب کوں جیل بݨا تے ایندے وچ ڈھک چھو ڑیے انہا ئیں دیوا ریں کوں بھن تے ٻا ہر نکل تے آ زا د تھیو ݨ دی ضرو رت ا ے ایہاگال عبا س یو سف کیتی اے ،سر دا ر وطن دے ، نظم دیاں کجھ لا ئنا ں ڈیکھو،

سردا ر وطن دے

دلدے اصلوں کھو ٹے ہن پئے

کھاون سا نگے جھوٹے ہن پئے

سچ پچھدو تاں لوٹے ہن پئے

بالکل نئیں حب دار وطن دے

ملک میاں لُنڈ مزاری

کھوسے ہوون یا لغاری

رکھدن سارے ذہن بذاری

کریندے سب وپار وطن دے

جتنے ہن سردار وطن دے

سارے ہن غردار  وطن دے

عبا س یو سف اپݨی شا عری ا چ محبت دے رنگ وی ور تا ئن ۔ ڈ وہڑہ غزل کا فی سب کجھ لکھے ، پر سرا ئیکی ما ں دھر تی دی محبت دے گا وݨ تے گیت وی لکھن ، سا ڈا سو ہݨا سرا ئیکستان  دے کجھ شعر ڈیکھو ۔

سا ڈا سو ہݨا سرائیکستان

ہر کہیں دی اے جند تے جان اے

ساݙا سوہݨا سرائیکستان

وسے ہر جاہ رب دا نور

اینکوں ڈیکھوں آن ضرور

ہر دل دا ہے ارمان

ساݙا سوہݨا سرائیکستان

یوسف دیس سلامت راہوے

اللہ سب دی جھوک وساوے

دیس اپݨے توں میں قربان

ساݙا سوہݨا سرائیکستان

حوالہ

·        معروف سرائیکی دانشور سئیں ظہور دھریجہ دی کتاب سرائیکی قلم قبلیہ وچوں چوݨ