ضمیر صفتی
ضمیر صفتی یا صفت ضمیری اسم ضمیر دی ہک قسم ہے۔ ضمائر صفتی او اسم ہوندئین جنھیں ئِ چ ضمائر کہیں صفت دے نال واقع تھیندئین یا اوصفتاں جنھاں ئِ چ کجھ نہ کجھ ضمیری خاصیتاں پاتیاں ویندئین ضمائر صفتی یا صفت ضمیری سݙیندئین۔ اوہے لوظ جہڑے جو اینہہ تعریف دے دائرے ئِ چ آندن یا تاں او صفتاں ہوندن تے یا وت او ضمیر ہوندن۔ یعنی اے لوظ اسم دے نال آون تاں صفت بݨ ویندن تے جے کر اسم دے بغیر آون تاں وت ضمیر سݙئے ویندن۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو؛
۱۔ میں کملے رملے دا کجھ تاں خیال کر ۲۔ اونہہ سیاݨے سوڈھے شخص کُوں کیا تھی ڳئے؟
اُتے ݙتے ڳئے جملئیں ئِ چ میں تے اونہہ ضمائر صفتی ہن کیوں جو انھیں ضمائر دے اڳوں صفات کملے رملے تے سیاݨے سوڈھے استعمال تھین۔ چونکہ اے لوظ (میں تے اونہہ) اتھاں صفت دے نال رل کرئیں صفت دا کم ݙیندے پئن ۔ اینہہ ڳالھوں انھیں کوں ضمائر صفتی یا صفت ضمیری آہدن۔ضمائرصفتی ݙو قِسمی ہوندن۔ ہکڑے ضمائر صفتی مقداری تے ݙوجھے ضمائر صفتی ذاتی۔ 1۔ ضمائر صفتی مقداری:
سرائیکی زبان دے ضمائر صفتی مقداری اے ہن۔ اِتلا(اِتنا) یا ایتلا، اُتلا(اُتنا) یا اوتلا، کِتلا (کتنا) یا کیتلا، جِتلا (جتنا) یا جیتلا یا اِتی، اُتی، ، کِتی، جِتی وغیرہ۔ اے صفتاں واحد مذکر کیتے استعمال تھیندئین جݙاں جو جمع مذکر کیتے انھیں دے "آخری الف "کوں یائے مجہول ئِ چ بدل ݙتا ویندے۔ یعنی اے اِتلے(اِتنے) یا ایتلے، اُتلے(اُتنے) یا اوتلے، کِتلے (کتنے) یا کیتلے، جِتلے (جتنے )یا جیتلے بݨ ویندن۔ واحد مونث کیتے یائے مجہول دی بجائے یائے معروف ڳنڈھی ویندی ئِ ۔ جیویں جو اِتلی(اتنی) یا ایتلی، اُتلی(اُتنی) یا اوتلی، کِتلی ( کِتنی) یا کِیتلی تے جتلی (جتنی) یا جیتلی وغیرہ۔ تے جمع مونث کیتے’’یاں‘‘دا ودھارا کیتا ویندے۔ جیویں جو اِتلیاں(اِتنیا ں) یا ایتلیاں، اُتلیاں (اُتنیاں) یا او تلیا ں، کتِلیاں (کِتنیاں) یا کیتلیاں، جِتنیاں (جِتلیاں) یا جِیتلیاں وغیرہ۔
کݙہیں کݙہیں انھیں صفتیں دے اڳوں واحد مذکر کیتے سارا، جمع مذکر کیتے سارے، واحد مونث کیتے ساری تے جمع مونث کیتے ساریاں دے لوظ وی ڳنڈھ ݙتے ویندن۔ جیویں جو اِتلا سارا، اِتلے سارے، اتلی ساری تے اتلیاں ساریاں وغیرہ
2۔ ضمائر صفتی ذاتی:سرائیکی زبان دے ضمائر صفتی ذاتی کجھ ایں ہن۔
واحد مذکر کیتے: ایجھاں، اوجھاں، کیجھاں، جیجھاں وغیرہ۔ ایجھاں کُوں، ایّھوجھئیاں یا ایں جھئیاں، اوجھا کوُں، اُوہو جھئیاں یا اُوں جھئیاں، کیجھاں کُوں، کئیں جھئیاں، یا کئیوجھئیاں تے جیجھاں کوں، جیو جھئیاں یا جئیں جھئیاں وی لکھیا ویندے۔
واحد مونث کیتے:ایجھئیں، او جھئیں ، کیجھئیں تے جھیجھئیں وغیرہ یعنی انھیں دی یائے معروف سانگے انھیں دے تلوں زیر لا ݙتی ویندی ئِ
جمع مذکر کیتے:ایجھئیں(اے، جھئیں) ، او جھئیں، کیجھئیں، جھیجھئیں وغیرہ۔ یعنی انھیں کُوں یائے مجہول نال لکھیا تے پڑھیا ویندے۔
جمع مونث کیتے: ایجھئیاں، او جھئیاں، کیجھئیاں تے جیجھئیاں وغیرہ وغیرہ۔
انھیں ضمائرکوُں ضرورت دے مطابق دوہرایا وی ویندے۔ بعض اوقات جیجھاں نال تیجھاں وی استعمال کیتا ویندے۔ صفات ضمیری دے کجھ لوظ اے وی ہن۔ ہک ، ہکڑا، ݙوجھا، ٻیا، ݙوہیں، ٻہوں بعض یا بعضے ، سبھ، سبھو، سبھݨے، سبھݨیاں وغیرہ لوظ ہک دیاںکجھ صورتاں اے وی ہن۔ ہک ٻیا، ہک ہکلا، ہکڑا، ہک ݙوجھا، ہکو، ہکو کجھ، ہکو ہکو، ہکو جھئیاں، ہک نہ ہک، ہک نہ ٻیا وغیرہ وغیرہ۔ کجھ اے صورتاں اَدھ، ادھوادھ، ادھ پچدھ، ادھا پچدھا، ادھورا ݨاں وغیرہ وغیرہ۔