ضلع رحیم یارخان

ضلع رحیم یار خان پاکستان دے صوبہ پنجاب دے زیر انتظام خطہ سرائیکستان دا ہک ضلع ہے۔ ایندا مرکزی شہر رحیم یار خان ہے۔ مشہور شہراں اچ رحیم یار خان تے صادق آباد شامل ہن۔ 1998ء دی مردم شماری دے مطابق آبادی دا تخمینہ 31,41,053 ہئی۔ ضلع رحیم یار خان وچ عمومی طور تے سرائیکی زبان دا لموچڑی لہجہ یا لمے دی ٻولی ورتیندی ہے جیندی آبادی سرکاری ریکارڈ دے مطابق ضلعے اچ 62.63 فیصد اے۔ ایندا رقبہ 11880 مربع کلومیٹر ہے۔

رحیم یار خان ہک گرم ترین علاقہ ہے۔ اتھوں دا درجہ حرارت 52 سینٹی گریڈ تک پہنچ ویندے تے سردیاں وچ ترئے چار سنٹی گریڈ تک تھی ویندے۔ ضلعے وچ ریلوے دا نظام 1881ء وچ قائم کیتا ڳیا۔ 90ء دے ݙہاکے وچ فضائی سفر شیخ زید بن سلطان دی وجہ توں حاصل تھیا۔ صحت دی بہترین سہولتاں دے نال ہک ہسپتال تے میڈیکل کالج وی ہز ہائینس شیخ زید بن سلطان النہیان دی ذاتی دلچسپی دے باعث قائم کیتا ڳیا ہے۔ پولیس دا محکمہ کرنل منچن نے 1867ء وچ متعارف کرایا۔اوں وقت پوری ریاست وچ تین کوتوال ہوندے ہن جنہاں وچوں ہک خانپور وچ ہوندا ہئی۔ 1866ء تک خانپور وچ جیل ہئیی جیہڑی سیلاب دی نذر تھی ڳئی 1949ء وچ ول رحیم یارخان وچ جیل بݨائی ڳئی۔

انتظامی ونڈ

جغرافیہ

دریائی، میدانی تے روہی دا علاقہ ہے۔ ضلع رحیم یار خان شمالی عرض بلد وچ 40-27 ڈگری توں 16-29 ڈگری تے مشرقی طول بلد وچ 45-60 ڈگری توں 01-70 ڈگری تے واقع ہے۔ رحیم یار خان سطح سمندر توں 88 میٹر دی بلندی تے واقع ہے۔ ضلعے دا کل رقبہ 11,880 مربع کلومیٹر ہے ضلعے دی شمال توں جنوب دی طرف لمبائی180 کلو میٹر تے چوڑائی مشرق توں مغرب دی طرف 165 کلو میٹر ہے۔ ضلعے دے شمال وچ مظفر ڳڑھ، مشرق وچ بہاولپور، جنوب وچ انڈیا دی ریاست جیسلمیر تے ضلع گھوٹکی (سندھ) تے مغرب وچ ضلع راجن پور واقع ہے۔

ہیڈ پنجند تے پنج دریا ملدن۔ ہیڈ پنجند توں اڳوں ہک ہی دریا، دریائے پنجند 20 کلو میٹر دا فاصلہ طے کرݨ دے بعد ضلع رحیم یارخان دی حدود وچ داخل تھیندے۔ ایہ دریا شمالاً جنوباً وہندا ہویا رحیم یارخان دے تاریخی قصبے چاچڑاں توں شمال مغرب دی طرف تقریباً 15/10 کلومیٹر تے دریائے سندھ دے نال مل ویندے۔ ول ایہو دریا دریائے سندھ بݨ کے رحیم یارخان دے مغرب وچ تحصیل صادق آباد دے ہک قصبے ماچھکا دی حدود تک وہندے تے ول صوبہ سندھ دی حدود وچ داخل تھیندے۔

تاریخ

1751ء وچ ہک قدیم ٹھیڑ "پھل وڈا" تے ہک نویں شہر دی بنیاد رکھی ڳئی تے اونکوں نوشہرہ دا ناں ݙتا ڳیا۔ سٹیٹ گزٹئیر 1904ء وچ ایندی تاریخ دی بابت ایہ الفاظ درج ہن:”سومرو دور حکومت وچ اتھاں پُھل تے اوندا پتر لاکھا حکمران رہیے۔”1881ء وچ ایں شہر دا ناں رحیم یار خان رکھا ڳیا۔ 1881ء وچ ریلوے حکام نے نواب آف بہاولپور توں درخواست کیتی کہ نوشہرہ ناں دا شہر صوبہ سرحد وچ وی موجود ہے جیہڑا ریلوے حکام کیتے مغالطے دا سبب بݨدے۔ ایں کیتے ایندا ناں تبدیل کیتا ونڄے۔ نواب صادق محمد خان رابع نے اپݨے پتر دے ناں تے ایں شہر دا ناں تبدیل کرکے رحیم یار خان رکھ ݙتا۔ شہزادہ رحیم یار خان چار سال دی عمر وچ بھاہ اچ جھلس ونڄݨ نال فوت تھی ڳیا ہئی۔ رحیم یار خان شہر کوں اہمیت 1928ء وچ ملݨا شروع تھئی جݙݨ ستلج ویلی پراجیکٹ دے تحت پنجند ہیڈ ورکس تعمیر تھیا ۔ دوامی تے غیر دوامی انہار دا اجراء تھیا۔ 1934ء وچ رحیم یار خان کوں ضلعی ہیڈ کوارٹر بݨایا ڳیا جبکہ ایندے توں قبل خانپور ضلعی ہیڈکوارٹر ہوندا ہئی۔ رحیم یار خان، بہاولپور ریاست دا حصہ ہئی۔ قیام پاکستان دے وقت ریاست دا پاکستان نال الحاق تھی ڳیا تے 1956ء وچ ون یونٹ دے قیام دے وقت ریاست بہاولپور کوں پاکستان وچ ضم کر ݙتا ڳیا تے ایویں ضلع رحیم یار خان پنجاب دا ہک ضلع بݨ ڳیا۔

تعلیمی ادارے

خواجہ فرید یونیورسٹی آف انجینئرنگ اینڈ ٹیکنالوجی رحیم یار خان
شیخ زید میڈیکل کالج رحیم یار خان
اسلامیہ یونیورسٹی بہاولپور دا سب کیمپس
گورنمنٹ کالج آف ٹیکنالوجی رحیم یار خان

سیاحتی مقام

8 ٹاپ ٹورسٹ سائٹاں:

1 پتݨ منارہ

2 بھونگ مسجد

3 قلعہ مئو مبارک

4 دریائے سندھ، چاچڑاں شریف

5 ٻیری جھیل

6 روہی چولستان

7 ݙاݙی کرم خاتوں

8 مسجد فریدی، چاچڑاں

شخصیات

مخدوم احمد محمود
مخدوم شہاب الدین
مخدوم خسرو بختیار
سردار بشیر خاں جتوئی (مرحوم)
سردار مشرف خاں جتوئی
سردار وجاہت خاں جتوئی
مجاہد جتوئی
یونس ناصر
مقصود کھوکھر
فیض احمد اسیر
میاں عبدلستار (سابق ایم این اے)
میاں محمد اسلم (سابق ایم پی اے)
ڄام جان محمد رُک (مرحوم)
ڄام محمد اکرم رُک
حاجی محمد اسلم رُک
حاجی محمد عبداللہ تھہیم
حاجی محمد رمضان تھہیم
ڄام احمد یار تھہیم
ڄام عرفان ناز
راشد عزیز بھٹی
رازش لیاقت پوری
ظہور دھریجہ