صفت ظرفی

صفت ظرفی اسم صفت دی ہک قسم ہے۔ صفت دا او ہو لفظ جہڑا جو کہیں اسم دی وضع یا مقام ، مدت یا وقت ، طرز یا طریقہ  یا مقدار یا انداز بیان کرے صفت ظرفی اکھیندے۔ مثال دے طور تے ݙونگھا دریا، اُچا پہاڑ، سوڑی جُتی، تکھی ٹور، تتی ہوا، میلا ویس ، اوپر ادیس، بھڑا کا ݙاند، اتلا تھوݙ، لماں مینہہ، اُبھی وستی، پچا دھی ݙینہہ، ݙومݨاں پتھر ، پچھلا پہر، ادھی رات، سنویں سنجھ، ویا ندی بھیݙ وغیرہ وغیرہ۔ صفت ظرفی معنی دے لحاظ نال چار قسمی ئِ۔ او قسماں کجھ ایں ہن۔

i۔صفت ظرفی وضعی یا مکانی۲۔صفت ظرفی زمنی یا زمانی۳۔صفت ظرفی اسلوبی ، طرزی یا قدری۔۴۔صفت طرفی مقداری یا قدری

صفت ظرفی مکانی

الف: صفت ظرفی وضعی یا مکانی:او صفت ظرفی جئیں وچ کہیں اسم دی وضع قطع یا اوندے مقام دے تعین دا تصور پاتا ون٘ڄے صفت ظرفی وضعی یا مکانی اکھیدی ئِ۔ مثال دے طور تے اتوں ، تلوں ، اندروں ، ٻہروں، آمݨے سامݨے ، ہتھیکے، جاہی، اتھوں داجتھوں دا ، پاسے آلا، اڳوں آلا ، اوݙھر ، نیڑے وغیرہ۔

صفت ظرفی وضعی یا مکانی بݨاوݨ دے قاعدے:

1۔سمتیں دی مناسب نال استعمال تھیندڑ صفات ظرفی مکانی:اندرو، اندروں، اندراں، اندرلا، اندرلی، اندری اندر، ٻہرو، ٻہروں، ٻہراں، ٻہرلا، ٻہری ٻہرا،اڳوں، اڳاں، اڳونہاں، اڳاترا، اڳلا، اڳیترا، اڳانہاں، اڳواڑ، اڳواٹ، اڳاوڑو، اڳاڑی، اڳواڑو، اڳواڑوں، اڳاڑوں،پچھو، پچھوں، پچھاں، پچھونہاں، پچھانہاں، پچھلا، پچھاڑی، پچھاوڑو، پچھواڑ، پچھواٹ، پچھاڑوں، پچھڑودھا، پچھاترا، پچھیترا، اتو، اتوں، اتاں، اتانہاں، اتونہاں، اتلا، اتاڑ، اتواڑ، اتاڑو، اتاڑوں، اتاڑی، تلو، تلوں، تلاں، تلواں، تلا، تلے، تل، وچو، وچوں، وچاں، وچانگے، وچلا، وچونہاں، وچالے، وچالوں، وچالو، وچالا، ہیٹھو، ہیٹھوں، ہیٹھاں، ہٹھونہاں، ہیٹھیلا، ہٹھاڑو، ہٹھاڑوں، پاسے، پاسو، پاسو، پاسئیوں، پسیلا، پسیل، کنڈو، کنڈوں، کنڈیتا، چنڈو، چنڈوں، چنڈیتا، اتھ، اتھو، اتھوں، اتھاں، اتھانہوں، اتھاہو، اتھائیں ، کتھ ، کتھو، کتھوں، کتھاں، کتھانہوں، کتھاہو، کتھائیں، جتھ، جتھو، جتھاں، جتھوں، جتھانہوں، جتھاہو، جتھائیں، اُچو، اُچوں، اچاڑ، اچاڑوں، اچاڑو، مُنڈھو، منڈھوں، پاڑو، پاڑوں، ابھیو، ابھیوں، ابھیچڑ ، لماں، لمیوں، لموچڑ، ݙیلاہ، ݙیلاہوں ، ݙیلاہو، ݙیلاہی ، ݙنبھار، ݙنبھارو، ݙنبھاروں، ݙنبھاری، ݙنبھارلا، پوادھ، پوادھو، پوادھوں، پوادھی، پوادھڑ، پچادھ، پچادھو، پچادھوں، پچادھی، پچادھڑ، پار، پارو، پاروں، پارلی، پارلا، اروار، اروارو، ارواروں، اروارلا، ارواری، موہر، موہری، موہریوں، موہرلا، وتھ، وتھو، وتھوں، وتھولا، اتھلا، اترادھی، ݙکھݨ، ݙکھݨو، ݙکھݨوں، ݙکھݨی، جھکو، جھکوں، جھکانہوں، جھکوڑی، جھکوچڑ، جھکاڑ، جھکاڑو، جھکاڑوں، جھکاڑی، پرو، پروں، پراں، پروبھرا، ادھو، ادھوں، آدھلو، آدھلوں، آدھل، ادھلا، ادھیل، ادھیک، ادھانگی۔

2۔ایجھیں اسم جنھیں دے اخیر کُئی حرف علت (ا، ی ، وچوں کوئی ہک)آون٘ڄے تاں وَت انھیں دے اڳوں، ’’و ‘‘  یا  ’’وں‘‘ دا ودھارا کر کے صفت ظرفی وضعی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔

۱۔ چلھو/چلھوںڳیا دلو/دلوں ڳیا۔۲۔ بھیݙا جڑو/اجڑوں نکھڑ ڳئی ئِ۔۳۔ نظرو /نظروں اوڈھر تھی ون٘ڄ۔۴۔ ٻال نندرو/نندروں اُٹھی آئے۔۵۔احمد میݙا تھن٘ڄوں شریک ئِ۔۶۔اٹھو/اٹھوں لہہ پو۔۷۔رسہ آدھلو/آدھلوں ترٹ پئے۸۔پیرو/پیروں جتی نکل ڳئی ئِ۔۹۔ بزارو/بزاروں کپڑا گھِن آ۔

3۔جے کر کہیں ظرف مکاں دے اخیر ئِ چ حرف علت الف یا یائے معروف’’ی ‘‘وچوں کوئی ہک حرف نہ آوے تاں وت صفت ظرفی مکانی بݨاوݨ سانگے اوندے اڳوں قاعدہ نمبر ۲ وانگوں’’و ‘‘ یا’’واں‘‘دا ودھارا کر ݙتا ویندے ۔ تے جے کر کہیں ظرف مکاں دے اخیر  ’’وائوـ‘‘آون٘ڄے تاں وت اوندے اڳوں’’و‘‘  یا ’’ئوں‘‘دا ودھارا کیتا ویندے۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو۔

۱۔ اڄ میں سکھرو/سکھروں ٹر پوساں۲۔ بکھرو/بکھروں کون آئے؟۳۔ جھنگو/جھنگوں آندڑ بس کوں حادثہ پیش آ ڳئے۴۔ اسلم دی برات دا دوئوں آئی ئِ۔۵۔ کوٹ ادو ئوں کیندا ٹیلیفون ہا۔۶۔ توں چکوالو/چکوالوں کݙاں ٹر یا ہانویں۷۔اصغر سکردو ئوں ٹر پئے۔۸۔ جمن شاہو/جمن شاہوں منجھ گھِن آ۔

4۔ ایجھیں اسماء جنھیںدے اخیرئِ چ الف یا یاے معروف ’’ی‘‘آندی ئِ۔ تاں وت اوکوں حذف کر کے باقی دے اڳوں ’’ئیو‘‘یا  ’’ئیوں‘‘ دا ودھارا کر کے صفت ظرفی وضعی یا مکانی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ء ِ جیویں جو:

اسم

صفت ظرفی

اسم

صفت ظرفی

اسم

صفت ظرفی

اسم

صفت ظرفی

سبی

سبئیوں

کوٹری

کوٹریوں

کراچی

کراچیوں

بارتھی

بارتھیوں

کوٹھا

کوٹھیوں

میلسی

میلسیوں

ڈہرکی

ڈہرکیوں

مری

مریوں

5۔ جہڑے اسمیں دے اخیر ئِ چ ہائے مختفی یا یائے خفی الصوت ’’ہ‘‘  آون٘ڄے اوکوں حذف کر کے باقی دے اڳوں’’ئیو‘‘ یا ’’ئیوں‘‘ دا ودھارا کر کے صفت ظرفی وضعی یا مکانی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ جیویں جو:

اسم

صفت ظرفی

اسم

صفت ظرفی

اسم

صفت ظرفی

اسم

صفت ظرفی

کوئٹہ

کوئٹوں

لاڑکانہ

لاڑکانیوں

مدینہ

مدینیوں

ہزارہ

ہزارئیوں

جہانیہ

جہانئیوں

دیرہ

دیرئیوں

لیہ

لیئوں

جدہ

جدئیوں

6۔ بعض اسماء جنھیں دے اخیر ئِ چ ہائے جلی الصوت آندی ئِ تاں وت اوکوں حذف کر کے باقی دے اڳوں ’’اں‘‘یا ’’وں‘‘دا ودھارا کر کے صفت وضعی یا مکانی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ۔

اسم

صفت ظرفی

اسم

صفت ظرفی

اسم

صفت ظرفی

ٻانہہ

ٻانہاں، ٻانہوں

شینہہ

شینہاں، شینہوں

دا نہہ

دانہاں، دانہوں

کانہہ

کانہاں، کانہوں

ݙینہہ

ݙینہاں، ݙینہوں

لانہہ

لانہاں، لانہوں

7۔ بعض اسم ظرف جہڑے جو صفت ظرفی دے طور تے وی ورتیے ویندن۔آمݨے سامݨے، اوہرو پرو، سدھا سنواں

اترادھی، اوڈھر، پچھوڳی، نیڑے، کولھو، پریں ، پرو بھرا، سَولاّ، پچادھڑ، پوادھڑ، لموچڑ، ابھیچڑ، ٻروچی، تھلوچی، تھلوچڑ ، اخیری، پہلا، آرپار، موہری، وچالو، آندری، ٻہری، اتاݨاں، اپٹھا، اموندھا، سدھا ، ہݙاکا، ترچھا، پسیلا، اتانگڑ، ہٹھانگر، ہتھیکے، کھٻا، سڄا، مونڈھی، جھنگوچی ، ہتھالا، ݙونگھا، سر بھرݨیں، ٻہری ٻہر، اندری اندر، پیریںبھر، ساندھوڑ اندھ، ہک سرئو، پرلا، چودھاری، ادھیل، اڳیرے، پریرے، کنڈیتا، چنڈیتا، سراندی، سرو، سوڑا۔

8۔کجھ اسماء یا اسمائے ظرف دے اڳوں’’دا‘‘یا ’’آلا‘‘دا لاحقہ ڳنڈھ کرئیں صفات ظرفی وضعی یا مکانی بݨائیاں ون٘ڄ سڳدئیں جیویں جو:

اڳوں آلا، اڳوں دا، پچھوں آلا، پچھوں دا، اوہرو آلا، اہر و دا، پروآلا، پرودا، کولھو آلا، کولھو دا، نیڑے آلا، نیڑے دا، پرے آلا، پرے دا، سر اندی آلا، سر اندی دا ، پواندی آلا، پواندی دا ، موہر آلا، موہر دا ۔

9۔ سرائیکی زبان دے لوظ جہڑے جو صفت ظرفی وضعی یا مکانی دے طور تے ورتیے ویندن:

الف : ہندی لوظ:

صفت ظرفی

معنی

صفت ظرفی

معنی

صفت ظرفی

معنی

آڑا

ترچھا، ٹیڑھا

آڳا

اگلا حصہ

اڳاڑی

اگلا حصہ

اڳلا

پہلے کا

اڳواڑا

مکان کا اگلا حصہ

سیدھ

سامنے کی طرف

سر

چوٹی

الٹا

اوندھا

پار

آخری حد

لمبا

طویل

پچھاڑی

پیچھے، عقب

پچھلا

پیچھے کا

سرا

کنارا، اخیر

پرلا

سب سے آخری

لمبوترا

دراز

پہلا

ابتدائی

تل

نیچے کا

ترچھا

ٹیڑھا

ب: سرائیکی لوظ:

صفت ظرفی

معنی

صفت ظرفی

معنی

صفت ظرفی

معنی

آدھلوں

درمیان سے

آڑا پاڑا

ہمسائیگی میں

آمو سام / آم شام

آمنے سامنے

آندری

اندر والا

ابھا

شمالی

ابھیچڑ

شمالی باشندہ

اتاہوں

اوپر سے

اتانہاں

اوپر اوپر

ݙنبھاروں

مشرق سے

اچیرا

اونچا

اڳاڑو

آگے سے

اڳواݨ

آگے آگے ، راہنما

اوڈھر

اوٹ میں

بزاری

بازار کا

ٻہری

بیرونی

کھڑانواں

افقی

پچھلڳ

پیروی کرنے والا

پاندلا

آخر کا

سربھرݨیں

سر کے بل

پوادھی

مشرقی

سانویں

برابر میں

چنڈیلا/ چنڈیتا

کونے والا

چھیکڑی

آخری

سجئیوں

داہنی طرف سے

صفت ظرفی زمانی

ب: صفت ظرفی زمنی یا زمانی:ایجھیں صفت ظرفی جئیں ئِ چ وقت دے تعین دا تصور پاتا ون٘ڄے صفت ظرفی زمنی یا زمانی اکھیندی ئِ۔ مثال دے طور تے اڄوکا پچھیتر ا ، رُتا ،کُرتّا ، موسمی ، بے موسماں، فجریں فجریں، دھمیں دھمیں، پرانہہ پھٹیں، سجھ ابھرئیے، اویلا سویلا، اچاچیتی، ابڑغت، اتویری، پروکا، کݙئیں کݙئیں وغیرہ۔

صفت ظرفی زمنی یا زمانی بݨاوݨ دے قاعدے:1۔ظرف زماںدے طور تے ورتیے ون٘ڄݨ آلے بعض لوظیں دے اخیر ئِ چ مذکر کیتے"وکا"تے مونث کیتے "وکی"دا ودھارا کر ݙیوݨ نال صفت ظرفی زمنی یا زمانی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ کلھوکا نظر نئیں آندا۲۔ رتوکا کھادا کہیں کوں یاد نئیں رہندا۳۔ اصغر نرانکے ویلھے دا ملتان توں روانہ تھی آئے۔۴۔ فجر و کاسر ئِ چ ݙاہڈھا دَردِم۵۔ ٻس اڄوکا ݙینہہ رہ پو۔

ظرف زماں

صفت ظرفی زمانی

ظرف

صفت ظرفی

ظرف

صفت ظرفی

اڄ

اڄوکا ، اڄوکی

پر

پروکا، پروکی

رات

رتوکا، رتوکی

صبح

صبحوکا، صبحوکی

کلھ

کلھوکا، کلھوکی

فجر

فجروکا، فجروکی

نران دا ویلھا

نرانکا

ہݨ

ہِݨوکا، ہِݨوکی

2۔ بعض اردو، فارسی تے عربی اسمائے ظرف زماں دے اخیر ئِ چ یائے معروف’’ی‘‘ڳنڈھ ݙیوݨ نال صفت ظرفی زمنی یا زمانی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ اڄکل موسمی بخار دا زور ئِ۔۲۔ اسلم دا پیو وݙی نندر سم ڳیے۳۔ محبت وقتی جذبہ نئیں بلکہ اے زمانی تے مکانی قید کنوں ماورائِ۔۴۔ ڳنڈھ کپ دے اڳوں کہیں وی شخص دا کھیسہ کپݨ منٹی کھیݙ ئِ۔۵۔ اتھوں وقتی ٹروں تاں وت وقتی گھر ا پڑسوں۔

3۔ بعض اسمائے ظرف زمان دے اخیر ئِ چ ’’یں‘‘  یا’’ئیں‘‘دا ودھارا کر کے وی صفات ظرفی زمنی یازمانی بݨائیاں ون٘ڄ سڳدئین۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ ڄٹ فجریں کم تے نکلدے تے شامیں گھر ولدے۔۲۔ یار! کݙہیں کݙہیں تاں ملݨ آ ڳیا کر۔۳۔ چھیڑو دھمیں مال چھڑیندن تے راتیں ولدن۔۴۔ سجھ لتھئیں اڄاں گھنٹہ وی نئیں تھیا۔ ۵۔ سنویں سنجھیں موئے کوں کوئی کہرے سر پٹے۔۶۔ پچھیں دا ماریاں ڳٹئیں تے۔۷۔ توں ہمیشیں دیر نال آندیں۔

4۔ بعض اسمائے ظرف زماں دے اڳوں ’’الف‘‘ یا’’"را‘‘ یا’’ترا‘‘دا ودھارا کر کے صفت ظرف زمنی یازمانی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ فصل اڳیتر ی جھاڑ ٻہوں۲۔ فصل پچھیتری پکھیں دا کھاج۳۔ کویلا تھیاکھڑے، ٹِک پو۔۴۔ بے موسماں پَھل بے لذتا۔۵۔کُرتّی سبزی کیڑے ای کیڑے۶۔ پچھیرا کھا تے کم  ڈوںٹُر۔۷۔ ݙسیا نوھی ٻس ابڑ غتا آئیں۔

5۔ بعض اسمائے ظرف زماں دے اڳوں ’’و‘‘‘یا ’’وں‘‘دا ودھارا کر کے صفت ظرفی زمانی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ امجد اجھو ںاجھو ںگھروں ٹریے۔۲۔ وقتوں ون٘ڄ تے وقتوں ول۔ ۳۔ منڈھوں نانہہ تاں نہ کر۔۴۔ ازلوں لکھیا نھیں بدلدا۔۵۔ جیٹھوں وُٹھا سانوݨوں مٹھا۶۔ اسلم خمیسوں گھروں ٹرئیے اڄݨ تئیں نئیں ولیا۔۷۔ میݙا بھرا عمروں میں کنوں وݙے۸۔جݙوں لہوروں ولسیں تاں وت ملتان ڄلسوں۔

6۔ بعض مرکب اسمائے ظرف زماں جنھیں دے اخیر ’’الف‘‘آندے تاں وت صفت ظرفی زمنی یازمانی بݨاوݨ سانگے انھیں دے الف کوں حذف کر کے باقی دے اڳوں ’’ئیے‘‘یا’’دے ‘‘یا’’ئیں‘‘یا ’’دئیں‘‘دا ودھارا کر ݙویندے۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ ڄٹ سجھ  ابھرئیے/ابھر دے گھروں ویندے تے سجھ لتھے ولدے۔۲۔ پہلی دے چن دے چڑھدئیں وی دیر نئیں لڳدی تے لہندئیں وی دیر نئیں لڳدی۔۳۔ سفر تے ون٘ڄݨی تاں پرانہہ پھٹے یا پرانہہ پھٹدے ٹر پو۔۴۔ کم کم ئِ چ ݙینہہ گزردئیں پتہ نئیں لڳدا۔۵۔ میں تارا لڈئیے جوڑا جو ساں۔

7۔ بعض مصادر دے اڳوں جے کر "لادا، لاکن، لاکنیں، لاکنوں یا سیتی دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیویجے تاں وت صفت ظرفی زمنی یا زمانی حاصل تھیندی ئِ۔ مثال دے طور اے جملے ݙیکھو:

۱۔ ڄمݨ لادے/لاکن/لاکنوں/لاکنیں/سیتی تِل رووݨ لڳے یاد آئیو نے گھاݨی۔ ۲۔ آوݨ سیتی منڈھوں چئی پٹی آئیں۔ ۳۔ اصغر کراچی ون٘ڄݨ لاکن اڄ تئیں کوئی خط نئیں لکھیا۔۴۔ ٻال سمݨ لاکنوں رووݨ لڳے اڄاں تئیں روندا ویندے۔۵۔ پیو دے مرݨ سیتی پتر ہک ٻئے دے چکیں ٻکیں آ ڳین۔۶۔ پیو دے مرݨ لاکن اڄ تئیں پتریں پیو دے ناں دی ہک خریت وی نئیں کیتی۔

اے ڳالھ یاد رکھݨ آلی ئِ جو لادا، لاکن، لاکنوں، لاکنیں شروع یا منڈھ دے معنی ئِ چ ورتیے ویندن ڄݙاں جو"سیتی "دا معنی"فوراً"یا "جلدی"گھِدا ویندے۔ اتے ݙتے ڳئے جملئیں وِچ اے فرق ݙٹھا ون٘ڄ سڳدے۔ اتھاں ہݨ مزید مصادر لکھݨ دی کُئی ضرورت کائینی تساں کُئی وی مصدر گھِن کرئیں اتے ݙتیں ڳئیں مثالیں دی بنیاد تے کُئی وی جملہ بݨا سڳدے ء ُ۔ ٻس مشق ضروری ئِ۔

8۔ مصادر دے مادہ مصدری (فعل امر) دے بعد جے کر ’’دیں تئیں‘‘، ’’دیں توݨیں‘‘یا’’دیں تیکر‘‘ودھا ݙتا ون٘ڄے تاں وت صفت ظرفی زمنی یازمانی حاصل تھیندی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ میݙے ولدئیں توݨیں/تئیں /تیکر اتھائیں رہویں۔ ۲۔ ابے سئیں مردئیں توݨیں/تئیں /تیکرنماز نئیں چھوڑی۔۳۔ اماں سئیݨ ٻڈھیندئیں توݨیں/تئیں/تیکر نویں نروئی رہ ڳئی ئِ۔ ۴۔ کنوار پیو  ما گھرو ویندئیں توݨیں/تئیں /تیکر روندی ٹری ئِ۔ ۵۔ میݙی منجھ ویاندئیں توݨیں/تئیں/تیکر ملدی رہ ویندی ئِ۔

نوٹ:جہڑے مصدر دے فعل امر دے اخیر ئِ چ کوئی حرف علت ہووے تاں اوندے اڳوں ’’ندیں‘‘دا ودھارا کیتا ویندے۔

9۔ اکثر اسمائے ظرف زماں دے اڳوں کن، کنوں، کنیں،توݨیں، تئیں، تیکر، دا دے، دی ڳنڈھ کرئیں صفت ظرفی زمنی یا زمانی بݨائی ون٘ڄ سڳدی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ چند ر دی پندرھویں تئیں ول آویں۔۲۔ اڄ کنوں سکول کھل ڳین۔۳۔ اڄ دی تازی خبر سݨو۔۴۔ کل دا اخبار پڑھیا ہاوی؟۵۔ جیٹھ کنوں ہاڑھ تئیں سخت گرمی ہوندی ئِ۔ ۶۔ اینہہ مہینے دی ݙہویں تاریخ تیکر کراچی پڄ ون٘ڄ۔۷۔ رات دا پندھ مکݨئِ چ نئیں آندا۔۸۔ اسلام صدئیں کنوں موجود ئِ تے صدئیں تئیں رہسی۔۹۔ پرار کنوں وی وڈی کریہہ ڄم ڳئی ئِ۔

10۔ عدد قطاری مونث( پہلی، ݙوجھی، پنجویں، ݙہویں، وھویں وغیرہ) دے اڳوں تئیں/توݨیں/تیکر/ کوں/ کن/ کنوں/ کنیں وغیرہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال صفت ظرفی زمنی یازمانی بݨ ویندی ئِ۔ مثال دے طور تے اے جملے ݙیکھو:

۱۔ احمد پہلی کنوں میݙا کلاسی ئِ۔ ۲۔ چندر تیرھویں تئیں ودھدا رہ ویندے تے چوݙھویں کوں پورا تھی ویندے۔ ۳۔ میں مارچ دی پندرھویں تئیں کراچی پُڄ ویساں۔ ۴۔ سکول اینہہ مہینے دی ݙہویں کنوں کھل ویسن۔۵۔ اپریل دی پہلی کنوں سندھ ئِ چ کݨکیں کوں لَو پئے ویندن۔۶۔ میں ٻارھویں تئیں پڑھئیے۔

مزید قطاری اعداد (مونث) گھِن کرئیں جملے بݨا ئے ون٘ڄ  سڳدن۔

11۔ بعض مرکب اسمائے ظرف زماں بطور صفت ظرفی زمنی یازمانی ورتیے ویندن ۔ جہڑے جو کجھ ئِ اے ہِن۔ راتی رات ، ݙینہوں ݙینہہ، ݙینہہ پہ ݙینہہ، راتوں رات، فجری فجر، اڄی اڄ ، اڄواڄ، کلھی  کلھ، کلھو کلھ، ویلھے کویلھے، ویلھے سویلے، اویلے سویلے، او یلے کویلے، ادھی راتیں، ہر ہمیش، ساندھوڑا ندھ، کݙہیں کݙہیں، جݙاں کݙاں، جݙاں تݙاں، شامی شام، وارووار، ہݨیں ہݨیں، ہݨیں لا، اویل سویل ، دیر دبیر ، دیگری دیگر، نماشی نماشاں، کݙانہہ کݙانہہ ، کل کلتھوں، نت ݙہاڑی، فجر پیشیں، اچاچیتی، نت نت ، روز ݙہاڑی، پَل پَل، گھڑی گھڑی، لحظہ لحظہ، کڑ کدے ݙپہریں، کَکڑی نماشاں، چٹے ݙینہہ، اندھاری رات، پچھلی رات، اڳلی رات، اڳلے ݙینہہ، ہݨیں جھئیں، اینہہ گھڑی ، حال دی گھڑی، اینہہ ویلھے ، کݙہیں وی‘ پچھلے پہر، اٹھیں پہر، ہک دم وغیرہ

12۔ کجھ ضمیراں جہڑیاں جو تئیں ، توݨیں یا تیکر کنوں پہلوں آ کرئیں صفات ظرفی زمنی یازمانی بݨیدئین۔

اے: اے تئیں، اے توݨیں ، اے تیکر، اتنے تئیں، اتنے توݨیں ، اتنے تیکر۔

او: او تئیں، او توݨیں ، او تیکر، اتنے تئیں، اتنے  توݨیں ، اتنے تیکر۔

جو: جے تئیں، جے توݨیں ، جے تیکر، جݙاں تئیں ، جݙاں توݨیں ، جݙاں تیکر، جتنے تئیں، جتنے توݨیں ، جتنے تیکر۔

توں: تݙاں تئیں، تݙاں توݨیں ، تݙاں تیکر، تݙانہاں تئیں، تݙانہاں توݨیں ، تݙانہاں تیکر، تستائیں ، تس توݨیں ، تستیکر، تݙاہویں، تݙاہیں، تݙانہاں۔

کُئی: کݙاں تئیں، کݙاں توݨیں ، کݙاں تیکر، کݙانہاں، کݙاہوں ، کݙاہیں، کݙی تئیں، کݙی تیکر ، کݙی۔

13۔ کجھ سابقے جنھیں دے اڳوں تئیں توݨیں تے تیکر ڳنڈھ کرئیں صفات ظرفی زمنی یازمانی بݨایاں ویندئین۔

اڄاں یا اڄݨ: اڄاں تئیں، اڄݨ تئیں، اڄاں توݨیں ، اڄݨ توݨیں ، اڄاں تیکر، اڄݨ تیکر۔

جݙاں یا جݙݨ: جݙاں تئیں، جݙݨ تئیں، جݙاں توݨیں ، جݙݨ توݨیں ، جݙاں تیکر، جݙݨ تیکر

کݙاں یا کݙݨ: کݙاں تئیں، کݙݨ تئیں، کݙاں توݨیں ، کݙݨ توݨیں ، کݙاں تیکر، کݙݨ تیکر۔

کتلے، کتنے یا کیتلے: کتنے تئیں، کیتلے تئیں، کتنے توݨیں ، کیتلے توݨیں ، کتنے تیکر، کیتلے تیکر، کتلے تئیں،کتلے توݨیں ، کتلے تیکر۔

جتنے یا جتلے یا جیتلے: جتنے تئیں، جتنے توݨیں ، جتنے تیکر، جتلے تئیں، جتلے توݨیں ، جتلے تیکر، جیتلے تئیں، جیتلے توݨیں ، جیتلے تیکر۔

اِتنے، اِتلے، ایتلے: اِتنے تئیں، اِتنے  توݨیں ، اِتنے تیکر، اِتلے تئیں، اتلے توݨیں ، اتلے تیکر، ایتلے،تئیں، ایتلے توݨیں ، ایتلے تیکر۔

اُتنے، اُتلے، اوتلے: اُتنے تئیں، اُتنے تئیں، اُتنے توݨیں ، اُتنے تیکر، اُتلے تئیں، اُتلے توݨیں ، اُتلے ،تیکر، او تلے تئیں، اوتلے توݨیں ۔

صفت ظرفی اسلوبی

ج: صفت ظرفی، اسلوبی ، طرزی یا قدری:ایجھیں لوظ  جہڑے جو کہیں شے دے مقام و مرتبے، وضع قطع ، شکل و صورت ، حسن و قبح، رنگ و روپ، حالت و کیفیت دا تعین اوندے عدد یا اوندی جنس دے مطابق کریندن ۔ انھیں کوں صفت ظرفی مقداری یا قدری داناں ݙتا ویندے ۔ ݙوجھے لوظیں ئِ چ کہیں وی شے دے وݙپ یا نڈھپ  ، اُچپ یا جھکپ ، ٹھُلپ یا ہِݨپ ، سُہݨپ یا کہُڑپ، کُولپ یا کرڑپ، ݙونگھپ یا ہتھلپ وغیرہ وغیرہ کوں ظاہر کرݨ کیتے جہڑے لوظ ورتیے ویندن انھیں کوں صفت ظرفی مقداری یا قدری دا ناں ݙتا ویندے ۔مثال دے طور تے مکمل لاغر، کمزور ، ضعیف ، زبر دست ، ٻہوں ، عظیم ، اول ، آخر حقیر وغیرہ۔

1۔ صفت ظرفی مقداری یا قدری دے طور تے ورتیے ون٘ڄݨ آلے کجھ لوظ تاں ایجھیں ہوندن جنھیں کوں کہیں شے دے عدد یا جنس دے مطابق پھیر یا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو:

واحد مذکر

جمع مذکر

واحد مونث

جمع مونث

واحد مذکر

جمع مذکر

واحد مونث

جمع مونث

ادھا

ادھے

ادھی

ادھیاں

اُچا

اچے

اچی

اچیاں

اچیرا

اچیرے

اچیری

اچیریاں

ادھورا

ادھورے

ادھوری

ادھوریاں

اتاولا

اتاولے

اتاولی

اتاولیاں

اتلا

اتلے

اتلی

اتلیاں

2۔ صفت ظرفی، اسلوبی، طرزی یا قدری کیتے ورتیے ون٘ڄݨ آلے لوظ جہڑے جو عدد(واحد ، جمع) تے جنس (مذکر، مونث) کیتے ہکو جھئیں استعمال تھیند ِن۔

لوظ

معنی

لوظ

معنی

لوظ

معنی

لوظ

معنی

آپھرئیل

پھولا ہوا

آکڑئیل

اکڑا ہوا

آڳڑی

راہنما

آڳڑو

آگے والا

آلسی

سست

اُتاڑو

اونچائی پر

ادھیک

ادھیڑ عمر

ادھیل

درمیانی

اُروار

اِس پار

اڳانہہ

آگے

اَوجھڑ

دشوار

اوکھا

مشکل