شاعر تے مشاعرہ (انشائیہ)

شاعر تے مشاعرہ (انشائیہ)

از: ڈاکٹر خالد اقبال

شاعر تے مشاعرہ ڈوہیں ہک بے نال گنڈھے ہوئے ہِن۔ اے تھی اِی نی سگدا جو کتھائیں مشاعرہ ہووے تے اُتھاں شاعر ناں ہووِن۔ ہُن تاں مشاعرہ برپا کرن بہوں آسان تھی گے۔ جتھاں چار شاعر کٹھے تھیون مشاعرہ خیال کیتا ویندے۔ مشاعرے ساڈے ادبی ریتاں دے امین تصور کیتے ویندن (جڈاں جو شہر اِچ تھیون آلے بعض مشاعرے تاں پروفیسر محمد امین دی شرکت دے بغیر ادھورے سمجھے ویندن)۔

شاعر ویلے دے نبض شناس تے حساس ہوندن۔ پر اے حقیقت برحق ہے جو مشاعرے دی ریت مُکدی پئی اے۔ باذوق سُنن آلیاں دی دلچسپی وی گھٹ تھیندی ویندی ہے۔ پر مشاعرے وَل اِی تھیندے راہندن۔ تے مشاعریاں دی تعداد اِچ ڈیہنہ بہ ڈینہہ وادھا اصلوں تشویش دی گالہہ کینی۔ کیوں جو کہیں دے شاعر ہوون نال کہیں ڈوجھے کوں کجھ فرق نی پوندا۔ جینوئن شاعر دی تاں صرف ایہا تعریف تھی سگدی ہے جو او جماندروں شاعر ہوندے۔ کجھ لوک حادثاتی تے کجھ برساتی شاعر ہوندن۔ شاعر ہونا بُری گالہہ کینی۔ البتہ ”شاعرانہ مزاج“ ہر کہیں دے وارے نی آندا۔ جیوں بعض شاعراں کوں ہر گالہہ تے شعر جَڑ ڈیون دی عادت ہوندی ہے۔ ”شعر یاد آندا پے عرض کریناں“ تے وَل شاعر تہاڈی دھاں تے صبر دا پیالہ بھریجن تے ُچپ تھی ونجے تاں بئی گالہہ ہے۔ ساڈے ہک دوست ماء پیو کیتے چنگا بھلا مسئلہ بن چُکن۔ چھیکڑی خبراں آون تے پتہ چلیا ہے جو اِنہاں ڈینہاں اِچ صرف شاعری کریندے پن۔ محلے دے گھٹ پڑھے لکھے لوک اِنہاں کوں ”باؤ شاعر“ دے ناں نال سڈمریندن۔ ہک دفتر اِچ اِنہاں کوں ملازمت ملئی ہئی۔ جیہڑی جو انہاں دے ”کم تے کلام“ دی رفتار نال ویندی رہئی۔ جیہڑے لوک اُنہاں کوں جانڑدِن‘ اِنہاں نال دُعا سلام تو گریز کریندن تے جیہڑے معزز لوکاں دی اِنہاں نال پہلی ملاقات تھیندی ہے او چھیکڑی ثابت تھیندی ہے۔ بالکل ایویں جیویں جو ہک بس اِچ ہک سیٹ تے ڈو مسافر بیٹھے ہَن۔ ہک نے سوچیا جو لمبا سفر ہے تے کیوں نال نال آلے ہم سفر نال گپ شپ کیتی ونجے۔ پہلے مسافر نے ڈوجھے کول پُچھیا جناب دی تعریف۔ تاں اوں نے جواب ڈتا میں شاعر ہاں۔ تے جڈاں شاعر نے اُنہاں کول پُچھیا ”تہاڈی تعریف“ تاں اوں نے آکھیا جو میں ڈورا ہاں۔

جنہاں شاعراں دے خیال اِچ ”شاعری فُل ٹائم جاب ہے“ اوجتھاں وی ملازمت کریندن۔ اُوں کوں پارٹ ٹائم سمجھدن۔ تے مشاعرہ پڑھن اُنہاں دے نیڑے ہک وڈا معرکہ سر کرن دے برابر ہوندے۔ پر حقیقت اے ہے جو مشاعرے دی شاعری دا حاصل حصول صرف داد یا کچھ بیا ہے۔ پر اے گالہہ طے ہے جو شاعر ہک ڈوجھے کوں اوئیں اِی داد گھٹ ڈیندن۔ جیکر کوئی شاعر کہیں بے شاعر کوں دِل کھول کے داد ڈیندا پیا ہووے تاں سمجھ گھنو جو داد گھنن آلے شاعر دے کلام اِچ کجھ گڑبڑ ہے۔ گالہہ تھیندی پئی ہئی داد دی تاں اے آکھنا بے جا کینی جو داد گھننا ہک فن ہے۔ جیہڑا شاعر ”داد تے اعزازیہ“ گھنن اِچ کامیاب ہے۔ اوہو وڈا شاعر ہے۔ ورنہ اَساں تاں ایہو جئیں شاعراں کوں وی جانژدے ہَیں جنہاں کوں مشاعرے اِچ سڈیا گیا۔ پر انتظامیہ مراد مشاعرے دے ٹھیکدار) نے کہیں وجہ پاروں اِنہاں کوں اعزازیہ نی ڈتا تے اوتھانے پُج گے۔ ول کیا تھیا واللہ عالم بالصواب

شاعر ہوونا۔ مُکر آکھے بغیر شعر سُناونا۔ سگریٹ منگ کے پیونا ”بئی پیونا“ وَل پی کے آوٹ تھیونا۔ مشاعرے پڑھن کیتے دور دراز تک دا پندھ کرنا۔ قاتلِ شب ہوونا۔ نالائق شاعر نما شاگرداں کوں مشاعرے اِچ ماحول بنڑاون کیتے نال گھن ونجنا۔ انہاں دے کلام دے نال نال اُنہاں دی ”نو آموزی“ کوں ٹھیک کرنا۔ تے آپنا ”اُلو“ سِدھا کریندا راہونا۔ چنگی بھلی خجالت دا کم ہے۔ بقول شخصے اے چنگی بھلی جہات دا کم ہے۔ بلکہ شعر آکھنا ایڈا اوکھا کینی جِتلا جو مشاعرہ پڑھن اوکھا ہے۔ فی زمانہ عام آدمی کیتے مکان مسئلہ ہے۔ پر کجھ شاعراں کیتے ”مقام“ بہوں وڈا مسئلہ ہے۔ وڈا شاعر کون ہے؟۔ ایں گالہہ دا تعین بجائے خود جوئے شیر گھن آون دے برابر ہے۔

مشاعرہ پڑھنا ہک ایہو جئیں لَت ہے۔ چنگے تُوں چنگے شاعر کوں وی اے ”عادت“ ہے وَنجے تاں ول او مشاعریاں دا تھی کے رہ ویندے۔ اعزاز تے اعزازیہ دے چکر اِچ (اعزاز احمد آذر توں معذرت دے نال)حضرتِ شاعر اَج اِتھاں ہِن۔ تے کل اُتھاں۔ ولیمے دی دعوت ہووے‘ سہرا بندی ہووے۔عقیقے دی رسم ہووے۔ کہیں بال دے ختنے ہووِن۔ یا میلہ مویشیاں ہووے۔ مشاعرے آئے ڈینہہ تھیندے راہندن۔ ہر مشاعرے اِچ ہُن صرف شاعر اِی سامع ہوندن۔ یا مشاعرے دے بستہ بردار ہوندن۔ مشاعرے اِچ انتظامیہ دے ”باذوق“ افسران ہوندن۔ شاعرات کوں ڈیکھن کیتے لوکاں دی بہوں ساری تعداد ہوندی اے۔ پر سُنن آلیاں کوں ”شاعری“ نی ملدی۔ مشاعریاں دی ریت جڈاں جِیندی ہئی تے شاعری دا بھرم قائم ہئی۔ تاں مشاعریاں اِچ زندگی دا احساس ہوندا ہئی۔ نویں شاعراں دی حواصلہ افزائی تھیندی ہئی۔ تے اساتذہ دا کلام آندے سال دے مشاعرے تائیں ذہن تے دِل تے بہوں اثر کریندا ہئی۔ پر ایندا کیا کریجے جو ہُن مشاعریاں تے لکی ایرانی سر کس اِچ بہوں ساری مماثلت پاتی ویندی پئی ہے۔

(اقتباس از کتاب: مُسکار (سرائیکی انشائیے)۔ از: ڈاکٹر خالد اقبال)

MubasherKaleem (talk) 10:58, 10 June 2019 (UTC)